شواهدی جدید از فعالیت ماگمایی پرکامبرین و پالئوزوییک در توده قره‌باغ، شمال باختر ایران
شواهدی جدید از فعالیت ماگمایی پرکامبرین و پالئوزوییک در توده قره‌باغ،شمال باختر ایران
منیژه اسدپور1*، ثریا هویس2 و سید محمد پورمعافی3
چکیده
مجموعه نفوذی قره‌باغ شامل سنگ‌های مافیکی، دیوریتی و اسیدی، بخشی از پایانی‌ترین پهنه سنندج - سیرجان در شمال باختر ایران و بخشی از کمربند کوهزایی زاگرس است. این مجموعه درون سنگ‌های دگرگونی منسوب به پرکامبرین نفوذ کرده است. سن‌سنجی به روش U-Pb در زیرکن‌های یک نمونه لویکوگرانیتی سن 558.6 ±3.8 Ma را مشخص کرده است. در هسته برخی دانه‌های زیرکن این نمونه، سن‌های خیلی کهن تا حد Ma2400 اندازه‌گیری شده‌اند. این هسته‌های خیلی کهن، بخش‌های باقی‌مانده از سنگ‌های اولیه هستند. می‌توان چنین دریافت کرد که پی‌سنگ منطقه، کهن‌تر از فعالیت درونی (پلوتونیسم) پرکامبرین است و شاید بتوان آن را همانند پی‌سنگ پان آفریقا در ایران مرکزی دانست. سن‌های به‌دست آمده روی 5 نمونه گابروییMa 300.0 ±1.3 تا Ma 301.5 ±1.3، دو نمونه دیوریتی 300.7 ±1.5 Ma و یک نمونه مونزوگرانیتی 300.7 ±1.7 Ma است. سن 1 نمونه آلکالی‌گرانیت که به صورت آپوفیز درون گابروها وجود دارد Ma 303.4 ±2.2است. این سن‌ها یکسان است و می‌توان چنین دریافت که حاصل از یک رویداد زمین‌شناسی در اواخر پالئوزوییک بوده‌اند. از بررسی داده‌های ژئوشیمی، منشأ گوشته‌ای برای سنگ‌های مافیکی قابل استنباط است. ماگمای مافیکی حرارت بسیار بالایی داشته است، به‌گونه‌ای‌که گرمای ناشی از آن سبب ذوب پوسته زیرین و تشکیل ماگمای اسیدی آلکالی‌گرانیتی همزمان با نفوذ آن شده است. این سن‌ها، حضور فعالیت درونی پالئوزوییک بالایی را در شمالی‌ترین بخش پهنه سنندج– سیرجان اثبات می‌کند. می‌توان چنین استنباط کرد که این همان زمان شروع باز شدن نئوتتیس در ایران است.
کلیدواژه‌ها: آلکالی‌گرانیت، پالئوزوییک، قره‌باغ، سن‌سنجی U-Pb، سنندج- سیرجان، مافیک، فعالیت ماگمایی پرکامبرین، لویکوگرانیت
1 دکترا، گروه زمین‌شناسی، دانشکده علوم‌زمین، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران
2 استاد، گروه علوم‌زمین و محیط زیست، دانشگاه LM ، مونیخ، آلمان
3 دانشیار، گروه زمین‌شناسی، دانشکده علوم‌زمین، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران
* نویسنده مسئول: منیژه اسدپور؛ E- mail: masadpour17@yahoo.com
تاریخ دریافت: 10/08/1391
تاریخ پذیرش: 26/01/1392