جدایش بی‌هنجاری‌های عناصر، بر پایه داده‌های ژئوشیمی سطحی خاک در کانسار مس پورفیری کهنگ– شمال خاوری اصفهان
جدایش بی‌هنجاری‌های عناصر، بر پایه داده‌های ژئوشیمی سطحی خاک در کانسار مس پورفیری کهنگ– شمال خاوری اصفهان
حمید هراتی1*، احمد خاکزاد2، نعمت‌اله رشیدنژادعمران3، هوشنگ اسدی هارونی4، سیدجواد مقدسی5، پیمان افضل6، رضا اصفهانی‌پور7 و سیمین هراتی8
چکیده
کانسار مس پورفیری کهنگ در کمان ماگمایی ارومیه- دختر، در شمال خاوری اصفهان قرار دارد. در پیرامون کانسار، سنگ‌های آتشفشانی و آذرآواری ائوسن با دامنه‌ای از ترکیب بازالتی، تراکی‌آندزیتی تا داسیتی برونزد دارند. توده‌های نیمه‌ژرف و نیمه‌آتشفشانی گرانیتوییدی، عامل دگرسانی و کانی‌سازی، در چند ضربان ماگمایی از الیگوسن تا میوسن، در مجموعه سنگ‌های ائوسن جایگزین شده‌اند. این توده‌ها ترکیب مونزودیوریت، کوارتزدیوریت، گرانودیوریت تا گرانیت و بافت پورفیروییدی دارند. پهنه‌های دگرسانی و کانی‌سازی، به‌صورت کلاسیک در این کانسار گسترش دارند. نمونه‌برداری سطحی از خاک، به طور سیستماتیک با شبکه‌بندی منظم در نیمرخ‌هایی به فاصله 50 متر و نمونه‌برداری در طول نیمرخ‌هایی به فاصله 25 متر صورت پذیرفت. 2564 نمونه به روش ICP-OES تجزیه 43 عنصری شدند. در نقشه‌های بی‌هنجاری ژئوشیمیایی عملکرد همزمان گسل‌ها به همراه دیگر ساختارهای زمین‌ساختی، شرایط آب‌و‌هوایی، دگرسانی و فرسایش در ظهور این بی‌هنجاری‌ها باید مورد توجه قرار گیرد. همچون بی‌هنجاری‌های لیتو‌ژئوشیمیایی در این پژوهش نیز، بیشترین مقدار پراکندکی مس در خاور و مرکز منطقه، طلا در باختر و مرکز منطقه و مولیبدنیم در هر سه بخش منطقه به چشم می‌خورد که بازتابی از دقت نمونه‌برداری از خاک برجا و درستی و دقت تجزیه دستگاهی در انطباق با پهنه‌های دگرسانی و کانی‌سازی در این کانسار است. در نمودارهای همبستگی عناصر، همبستگی مناسبی میان دو عنصر مس و طلا دیده می‌شود.
کلیدواژه‌ها: بی‌هنجاری‌های ژئوشیمیایی، توزیع فراوانی، نقشه‌های بی‌هنجاری، کانسار مس پورفیری کهنگ، شمال خاوری اصفهان
1دانشجوی دکترا، گروه زمین‌شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران
2دانشیار، گروه زمین‌شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران شمال، تهران، ایران
3 استادیار، گروه زمین‌شناسی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران
4 استادیار، دانشکده معدن، دانشگاه صنعتی اصفهان، اصفهان، ایران
5 استادیار، گروه زمین‌شناسی، دانشگاه پیام‌نور، تهران، ایران
6 استادیار، گروه مهندسی اکتشاف معدن، دانشکده مهندسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران جنوب، تهران، ایران
7 کارشناسی ارشد، شرکت صنایع ملی مس ایران، تهران، ایران
8 دانشجوی کارشناسی ارشد، گروه زمین‌شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران
نویسنده مسئول:حمید هراتی؛ Hamid.harati437@yahoo.com
تاریخ دریافت: 18/02/1390
تاریخ پذیرش: 26/05/1390