سنگ‌زایی، جایگاه تکتونوماگمایی و پتانسیل کانی سازی گرانیتوییدهای ده سلم، بلوک لوت، خاور ایران
سنگ‌زایی، جایگاه تکتونوماگمایی و پتانسیل کانیسازی گرانیتوییدهای دهسلم، بلوک لوت، خاور ایران
رضا ارجمندزاده1*، محمدحسن کریمپور2، سیداحمد مظاهری3، ژوزه فرانسیسکو سانتوز4، جرج مدینا4 و سید مسعود همام3
چکیده
گرانیتوییدهای پورفیری دهسلم در کمربند آتشفشانی- نفوذی بلوک لوت در خاور ایران مرکزی قرار گرفتهاند. تودههای نفوذی گستره ترکیبی از دیوریت - گابرو تا گرانیت دارند و جزو گرانیت‌های کمان‌های آتشفشانی کلسیمی- قلیایی پتاسیم بالا تا شوشونیتی هستند. در رگههای سیلیسی موجود در تودههای نفوذی بیوتیت - پیروکسن - کوارتزمونزونیت و هورنبلند‌مونزونیت عناصرMo, Cu, Au, Pb, Zn بی‌هنجاریهای مشخصی دارند. روندهای اکسیدهای اصلی بر روی نمودارهای هارکر نشان‌دهنده تبلور بخشی پلاژیوکلاز کلسیمدار و کانی‌های مافیک است. در نمودار عنکبوتی بهنجار شده عناصر فرعی نسبت به گوشته اولیه، عناصر (LILE) مانند Rb, Sr, Ba, Zr, Csغنیشدگی شدید و عناصر با میدان پایداری بالا (HFSE) مانند Nb, Pو Y تهیشدگی دارند. در نمودار عنکبوتی بهنجار شده عناصر خاکی کمیاب نسبت به کندریت، عناصر LREE دارای غنیشدگی و نسبت بالایLa/Yb=21.5-31 هستند و نبود بی‌هنجاری Eu مشخص است. تودههای نفوذی دهسلم بر پایه نسبت‌های Sr/Y و La/Yb دارای گرایش آداکیتی هستند و نسبت‌های ایزوتوپی (87Sr/86Sr)i و εNdi به ترتیب با مقادیر 70469/0تا 70507/0 و 5/1+ تا 5/2+ نشان میدهند که منشأ آنها در ارتباط با مذاب‌های حاصل از گوشته بوده که به مقدار کمی با پوسته آلودگی داشته است. این تودههای نفوذی در محدوده گرانیتوییدهای سری مگنتیتی قرار میگیرند که پتانسیل بالایی برای کانیسازی مس- مولیبدن - طلای پورفیری دارند. رخدادهای زمین‌ساختی، ماگماتیسم و فلززایی، به‌ویژه رخداد نهشتههای پورفیری در پنجره زمانی ترشیری بلوک لوت را میتوان با مدل فرورانش دوسویه نامتقارن توضیح داد.
کلیدواژهها: بلوک لوت، کلسیمی- قلیایی، عناصر کمیاب، ایزوتوپهای Sr و Nd، فرورانش دوسویه نامتقارن
1استادیار، گروه زمین‌شناسی، دانشگاه پیام‌نور، ایران.
2استاد، گروه زمین‌شناسی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران.
3دانشیار، گروه زمین‌شناسی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران.
4استادیار، گروه زمین‌شناسی، دانشگاه آویرو پرتغال، پرتغال.
نویسنده مسئول: رضا ارجمندزاده؛ E-mail: Arjmand176@gmail.com
تاریخ دریافت: 06/04/1389
تاریخ پذیرش: 18/05/1390