اثرشناسی سازند جیرود در رخداد انقراض هانگنبرگ (فامنین- تورنزین)، برش زایگون، البرز مرکزی

ئارام بایت گل¹ و نصرالله عباسی ²*

چکیده

در این مقاله بررسی دقیق اثرشناسی (Ichnology) نهشت‌های سازند جیرود به سن دونین پسین در برش شمال روستای زایگون در البرز مرکزی انجام شده است. سازند جیرود در این برش چینه‌شناسی مجموعه گوناگونی از اثر فسیل‌ها دارد که در بردارنده 14 اثرجنس با 23 اثرگونه است. این اثرفسیل‌ها نشان‌دهنده رفتارهای پناهگاهی، تغذیه­ای، گریزینگ، تعادلی و فراری هستند و شامل:  Arenicolites isp., Asterosoma isp., Chondrites intricate, Chondrites targionii, Chondrites isp., Diplocraterion parallelum, Helminthoidichnites isp., Helminthopsis abeli,  Helminthopsis isp., Palaeophycus heberti, Palaeophycus tubularis, Planolites beverleyensis,  Planolites isp., Phycodes cf. palmatus, Rhizocorallium jenense, Rhizocorallium irregular, Rosselia soccialis, Taenidium serpentinum, Taenidium satanassi, Talassinoides horizntalis  , Thalassinoides suevicus, Thalassinoides paradoxicus, Zoophycos isp.  می‌باشند. لایه­های دربردارنده این اثر فسیل­ها شامل تناوب گلسنگ و سیلتستون ریزلایه­ای همراه با ماسه­سنگ­های متوسط تا ستبر لایه با ریزلایه‌بندی (لامیناسیون) موجی، چینه­بندی مورب پشته­ای، تراف و مسطح تا کم زاویه است، محیط ته‌‌نشست این لایه‌ها محیط دلتایی- دریایی باز تفسیر می­شود. مجموعه اثرفسیل شناسایی‌شده، ویژه محیط­های دریایی به نسبت کم‌ژرفا  با شرایط پرانرژی است. همچنین یک مجموعه اثرفسیلی تیره رنگ در مرز دونین-کربنیفر در بالاترین افق شیلی سیاه‌رنگ سازند جیرود بررسی شد. این مجموعه شامل Chondrites  targionii  و  Zoophycos isp. است. این دو اثرجنس تحت تأثیر رخداد هانگنبرگ در مرز دونین- کربونیفر بوده‌اند. وجود چنین رخدادی در حوضه البرز برای اولین بار برپایه مطالعات اثرشناسی در این مقاله گزارش می‌شود.

کلیدواژه‌ها: اثرشناسی، سازند جیرود، البرز، رخداد هانگنبرگ

¹دانشجوی دکترا، گروه زمین‌شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

²دانشیار، گروه زمین‌شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران

* نویسنده مسئول: نصرالله عباسی؛ E-mail: abbasi@znu.ac.ir

تاریخ دریافت:05/10/1389

تاریخ پذیرش: 03/08/1390