بررسی عوامل مؤثر بر حرکات توده‌ای برپایه تهیه نقشه‌های پهنه‌بندی خطر زمین‌لغزش (مطالعه موردی: ارتفاعات دنای زاگرس)

کورش شیرانی^1٭، عبدالله سیف²  و احمد نصر³

چکیده

حرکات توده‌ای با توجه به ماهیت و تنوع‌شان و مخاطراتی که برای جان و مال انسان‌ها دارند، همواره مورد توجه و مطالعه دانشمندان رشته‌های مختلف علوم‌زمین، همچون زمین‌شناسی مهندسی، زمین‌ریخت‌‎شناسی، آبخیزداری و... بوده‌اند. با توجه به این که رخداد این پدیده، سازوکار پیچیده‌ای دارد و عوامل و متغیرهای پیچیده‌ای می‌توانند در ایجاد آن مؤثر باشند، مطالعات گسترده‌ای در زمینه شناخت عوامل مؤثر، دسته‌بندی، پهنه‌بندی و مدل‌سازی این فرایند صورت گرفته است. در این پژوهش، لغزش‌های حوضه کهردان، در جنوب شهرستان سمیرم و ارتفاعات دنای زاگرس، از توابع استان اصفهان، مورد مطالعه قرار گرفت و نقشه پهنه‌بندی خطر زمین‌لغزش به روش‌های آماری دومتغیره و چند‌متغیره تهیه گردید. در مرحله بعد، مناسب‌ترین روش که بالاترین صحت و دقت را نیز دارد، معرفی شد. همچنین بر اساس تجزیه و تحلیل‌های به عمل آمده، اولویت و ترتیب تأثیر عوامل مؤثر در رخداد زمین‌لغزش تعیین شد. بر ‌پایه بررسی‌های انجام گرفته، شش عامل شیب، سوی شیب، سنگ‌شناسی، کاربری زمین‌ها، بارندگی و فاصله از آبراهه، انتخاب و بررسی شد. در ادامه نقشه پراکنش خطر زمین‌لغزش و محاسبات آماری مربوط به چهار روش ارزش اطلاعات، تراکم سطح، رگرسیون خطی و تحلیل ممیزی بررسی و در پایان نقشه پهنه‌بندی خطر زمین‌لغزش، تهیه شد. نتایج حاصل نشان داد که مناسب‌ترین نقشه پهنه‌بندی خطر لغزش، نقشه حاصل از روش آماری ارزش اطلاعات است که امکان استفاده در کارهای عمرانی و برنامه‌ریزی را دارد. همچنین اهمیت عوامل مؤثر در رخداد زمین‌لغزش در منطقه به ترتیب شامل سنگ‌شناسی، فاصله از آبراهه، کاربری زمین‌، شیب، جهت شیب و بارندگی هستند.

کلیدواژه‌‌ها: زمین‌لغزش، پهنه‌بندی خطر زمین‌لغزش ، حوضه کهردان، دنا، زاگرس

¹استادیار، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی، اصفهان، ایران

²استادیار، دانشکده علوم جغرافیایی و برنامه‌ریزی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

³کارشناس، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی، اصفهان، ایران

* نویسنده مسئول: کورش شیرانی؛ E-mail: k_sh424@yahoo.com

تاریخ دریافت: 27/06/1389       

 تاریخ پذیرش: 26/02/1390