پراکندگی و فراوانی عناصر خاکی کمیاب در مگنتیت‌های کانسار آهن گل‌گهر سیرجان، کرمان
پراکندگی و فراوانی عناصر خاکی کمیاب در مگنتیت‌های کانسار آهن گل‌گهر سیرجان، کرمان
یلدا بیاتی‌راد1، حسن میرنژاد2* و جلیل قلمقاش3
تاریخ دریافت: 28/10/1390 تاریخ پذیرش: 28/03/1391
چکیده
مجموعه معدنی گل‌گهر در جنوب باختری شهرستان سیرجان (استان کرمان) و در پهنه سنندج- سیرجان قرار دارد و با داشتن معادن غنی از سنگ‌آهن حدود 30 درصد از نیاز صنعت فولاد کشور را تأمین می‌کند. ماده معدنی اصلی در این کانسار مگنتیت است که افزون بر آن مقادیر کمتری هماتیت و کانه‌های سولفیدی شامل پیریت و کالکوپیریت در کانسنگ معدنی گل‌گهر وجود دارد. مقایسه الگوی پراکندگی عناصر خاکی کمیاب (REE) در مگنتیت گل‌گهر با مگنتیت کانسارهای ماگمایی (نوع کایرونا) و نیز مگنتیت همراه با سنگ‌های گرانیتی و بازالتی نشان‌دهنده شباهت آنها از دید غنی‌شدگی نسبی عناصر خاکی کمیاب (LREE) نسبت به عناصر خاکی کمیاب سنگین (HREE) و بی‌هنجاری منفی Eu است. چنین ویژگی‌هایی در REE آپاتیت‌های کانسارهای آهن کایرونا، چغارت، اسفوردی و آیرون اسپرینگ نیز دیده می‌شود که به‌دلیل نداشتن الگوی پراکندگی REE همانند به فسفریت‌ها، منشأ ماگمایی برای آنها پیشنهاد شده است. همچنین REE مگنتیت گل‌گهر در مقایسه با کانسارهای آهن رسوبی، الگوی پراکندگی متفاوتی را به‌ویژه از دید بی‌هنجاری Eu آشکار می‌‌سازد. بر پایه این ویژگی‌ها، به نظر می‌رسد مگنتیت در کانسار آهن گل‌گهر از سیال‌های با منشأ ماگمایی سرچشمه گرفته است.
کلیدواژه‌‌ها : کانسار آهن، منشأ، عناصر خاکی کمیاب، گل‌گهر، سیرجان.
1کارشناسی ارشد، دانشکده زمین‌شناسی، پردیس علوم، دانشگاه تهران، تهران، ایران
2دانشیار، دانشکده زمین‌شناسی، پردیس علوم، دانشگاه تهران، تهران، ایران
3استادیار، پژوهشکده علوم‌زمین، سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور، تهران، ایران
*نویسنده مسئول: حسن میرنژاد؛ hmirnejad@ut.ac.ir E-mail: