ژئوشیمی سنگ کل و ایزوتوپی استرانسیم- نئودیمیم سنگ های آتشفشانی میزبان کانسار ‏نقره- طلای چاه زرد، کمربند ارومیه- دختر‏

ژئوشیمی سنگ کل و ایزوتوپی استرانسیم- نئودیمیم سنگ­های آتشفشانی میزبان کانسار نقره- طلای چاه­زرد، کمربند ارومیه- دختر

حسین کوهستانی¹، مجید قادری^2*، محمدهاشم امامی³، سباستین مِفرِه⁴، وادیم کامنتسکی⁵، جوسلین مک­فی⁵ و خین زاو⁵

تاریخ دریافت: 05/ 05/ 1390                      تاریخ پذیرش: 09/ 12/ 1390

چکیده

کانسار نقره- طلای چاه­زرد (نمونه آشکار سامانه­های اپی­ترمال نوع سولفیداسیون پایین تا میانه با میزبان برشی) درون مجموعه آتشفشانی میوسن بالایی با ترکیب آندزیتی تا ریولیتی و در بخش مرکزی کمربند ماگمایی ارومیه- دختر قرار گرفته است. بخــــــش­های کانه­دار در این کانســـــــار درون توده­های برشی با میزبان ریولیت پورفیری قرار دارند. بررسی­های سامان‌مند ژئوشیمیایی سنگ کل روی سنگ­های آتشفشانی نشان می­دهد که سنگ­های میانه و اسیدی هر دو به­طور ویژه از عناصر سنگ‌دوست بزرگ یون (LILE) و عناصر خاکی کمیاب سبک (LREE) غنی­شدگی و از عناصر با پتانسیل یونی بالا (HFSE) تهی­شدگی نشان می­دهند. این داده­های ژئوشیمیایی بیانگر ویژگی کمان ماگمایی برای سنگ­های آتشفشانی است و نشان­ می­دهد تبلور هورنبلند، نقش کنترل­کننده اصلی را در تکامل سنگ­های نیمه­آتشفشانی کانه­زا داشته است. اگرچه ریولیت پورفیری نسبت­های⁸⁷Sr/⁸⁶Sr  بالاتری دارد، ولی ترکیب ایزوتوپی استرانسیم و نئودیمیم سنگ­های آتشفشانی یکسان است. این سنگ­ها نسبت­⁸⁷Sr/⁸⁶Sr  میان 704910/0 و 705967/0 و مقادیرε_Nd(i)  از 3/2+ تا 7/2+ دارند. این داده­ها نشان­ می­دهد ماگماهای ریولیتی احتمالاً محصول پایانی تفریق ماگماهای مادر آندزیتی هستند که دچار آغشتگی­های پوسته­ای کمی شده­اند. ماگماهای آندزیتی مادر، محصول ذوب بخشی مخلوطی از گوشته نرم‎کره‌ای بدون آب و تهی از عناصر ناسازگار و گوشته سنگ‌کره‌ای غنی­شده از آب و عناصر LILE و LREE است که در پاسخ به شکسته­شدن پوسته اقیانوسی فرورو و بالا آمدن گوشته نرم‎کره‌ای تولید شده­اند. ریولیت پورفیری به عنوان منبع حرارتی برای جریان­­ سیال‎های گرمابی و همچنین به‌عنوان منشأ سیال‎های کانه­ساز در سامانه اپی­ترمال چاه­زرد رفتار کرده است.  

کلیدواژه­ها: اپی­ترمال، ژئوشیمی، ایزوتوپ استرانسیم- نئودیمیم، چاه­زرد، ارومیه- دختر.

¹ دانشجوی دکترا، گروه زمین­شناسی اقتصادی، دانشگاه تربیت ­مدرس، تهران، ایران؛ استادیار، گروه زمین­شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران

²دانشیار، گروه زمین­شناسی اقتصادی، دانشگاه تربیت ­مدرس، تهران، ایران

³دانشیار، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اسلامشهر، تهران، ایران؛ پژوهشکده علوم زمین، سازمان زمین­شناسی و اکتشافات معدنی کشور، تهران، ایران

⁴پژوهشگر ارشد، مرکز عالی تحقیقاتی کانسارها، دانشگاه تاسمانیا، هوبارت، استرالیا

⁵استاد، مرکز عالی تحقیقاتی کانسارها، دانشگاه تاسمانیا، هوبارت، استرالیا

^*نویسنده مسئول: مجید قادری؛ E-mail:mghaderi@modares.ac.ir