زمینشناسی و ژئوشیمی کانی‌سازی طلا- مس- مولیبدن در منطقه انیق- قره‌چیلر (شمال خاور خاروانا- آذربایجان شرقی)
زمینشناسی و ژئوشیمی کانی‌سازی طلا- مس- مولیبدن در منطقه انیق- قره‌چیلر (شمال خاور خاروانا- آذربایجان شرقی)
میرعلی‌اصغر مختاری1*، حسین معین‌وزیری2، محمدرضا قربانی 3 و محمود مهرپرتو4
تاریخ دریافت: 30/08/1390 تاریخ پذیرش: 25/11/1390
چکیده
کانی‌سازی طلا- مس- مولیبدن منطقه انیق- قره‌چیلر در پهنه کانه‌دار ارسباران و درون باتولیت قره‌داغ رخ داده است. کانی‌سازی در این محدوده شامل رگه‌های کوارتزی دارای کانی‌سازی طلا، مس و مولیبدن درون توده گرانودیوریتی است که در 3 منطقه مجزا شامل قره‌چیلر (2 رگه)، زرلی‌دره (8 رگه) و قره‌دره (چند رگه باریک و کوتاه) گسترش دارد. دگرسانی‌های موجود در پیرامون رگه‌های کوارتزی شامل انواع سریسیتی و سیلیسی است که گسترش محدودی دارند. رگه‌های کوارتزی بیشتر متراکم و توده‌ای بوده و برخی رگه‌ها بافت شبکه‌ای و برشی نشان می‌دهند. رگه‌های کوارتزی با آرایش صفحــــــه‌ای و به مــــــوازات هم (Sheeted Veins) در برخی نقاط، به‌ویژه منطقه قره‌چیلر حضور دارند. محتوای کانی‌های سولفیدی در این رگه‌ها، عموماً کمتر از 10 درصد بوده و شامل پیریت، پیریت آرسنیک‌دار، کالکوپیریت، مولیبدنیت، بورنیت و اسفالریت و کانه‌های ثانویه کوولیت، کالکوسیت، مالاکیت، آزوریت و هیدروکسیدهای ثانویه آهن است. مطالعات ژئوشیمیایی و عیارسنجی عناصر، نشانگر عیارهای بالای طلا به همراه نقره، مولیبدن و مس در رگه‌های کوارتزی است. عیار متوسط طلا در دو رگه کوارتزی منطقه قره‌چیلر، به ترتیب برابر با 76/5 و 9/3 گرم در تن و در رگه‌های کوارتزی منطقه زرلی‌دره، به ترتیب 7/4، 12/3، 6/2، 45/0، 09/1، 34/1، 15/1 و 58/0 گرم در تن به دست آمده است. بیشترین عیار طلای اندازه‌گیری شده در کل منطقه انیق- قره‌چیلر، 359 گرم در تن و مربوط به رگه کوارتزی شماره 1 در منطقه زرلی‌دره (ZV1) با بافت شبکه‌ای و حفره‌ای است. عناصر بیسموت و تنگستن نیز در شماری از رگه‌ها عیارهای قابل توجهی دارند. همبستگی خوبی میان طلا و عناصر نقره، مولیبدن، بیسموت و تنگستن وجود دارد. در رگه‌های کوارتزی منطقه قره‌دره، عیار طلا و مس پایین بوده ولی عیار مولیبدن میان 15/0 تا 15/1 درصد متغیر است. کانی‌سازی به صورت رگه‌های کوارتزی با آرایش صفحه‌ای درون توده نفوذی، محتوای پایین کانی‌های سولفیدی در رگه‌ها، هاله دگرسانی محدود، کانی‌سازی طلا همراه با مولیبدن و عیارهای بالایی از بیسموت و تنگستن، همبستگی طلا با عناصر Bi، W و Mo و شواهد میانبارهای سیال (دمای بالای همگن شدن)، همگی نشان از این دارند که کانی‌سازی طلا در محدوده انیق- قره‌چیلر می‌تواند جزو سامانه‌های طلای مرتبط با توده‌های نفوذی باشد.
کلیدواژه‌ها: انیق، باتولیت قره‌داغ، خاروانا، قره‌چیلر، کانی‌سازی طلا- مس- مولیبدن
1 استادیار، گروه زمینشناسی، دانشکده علوم، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران
2 استاد، گروه زمینشناسی، دانشکده علوم، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران
3 استادیار، گروه زمینشناسی، دانشکده علوم، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران
4 دکترا، سازمان زمینشناسی و اکتشافات معدنی کشور، تهران، ایران
* نویسنده مسئول: میرعلی‌اصغر مختاری؛ E-mail:amokhtari@znu.ac.ir