منشاء ، پتروژنز و سن سنجی رادیومتری باتولیت پیچاقچی (شمال باختر ایران)
منشاء ، پتروژنز و سن سنجی رادیومتری باتولیت پیچاقچی (شمال باختر ایران)
نوشته : دکترمحمدحسین خلقی و دکتر منصور وثوقی عابدینی
چکیده
باتولیت پیچاقچی در شمال باختر ایران (35 کیلومتری جنوب خاور شهرستان شاهین دژ) واقع است. این باتولیت در پهنه ساختاری ایران مرکزی قرار دارد و سنگ های پالئوزوئیک را بریده است . سن مطلق باتولیت پیچاقی به رو ش K - Ar ، 20/74 میلیون سال تعیین شده که بیانگر زمان کرتاسه بالا - پالئوسن و رخداد تکتونیکی لارامید است.
باتولیت پیچاقی از کوارتز دیوریت، تونالیت، گرانودیوریت و کوارتز مونزودیوریت تشکیل شده و کانی های تیره آن بیوتیت و آمفیبول است. آنکلاوهای آن از گونه میکاشیست و کوارتزدیوریت های ریزدانه در اندازه های مختلف می باشند. شواهد پتروگرافی حاکی از آن است که تحولات ماگمائی مخصوصا از نوع آلودگی باعث تغییر ترکیب اولیه ماگمای تشکیل دهنده این سنگ ها شده است.
بررســی ژئوشیمیــائی عنــاصر اصــلی نشــان می دهــد در تــوده نفــوذی پیچــاقچـــی، مقادیر 2O3 Al، Na2O ، K2O ، FeO ، بالا و مقادیر MgO ، CaO ، MnO ، P2O5 ، TiO2 پائین است و ماگمای مولد سنگ ها، کالکو- آلکالن و متاآلومین بوده است. پارامترهای ژنتیکی این باتولیت با گرانیت های تیـــــپ " I " از گونه کالدونین قابل مقایسه است.
بررسی ژئوشیمیائی عناصر کمیاب در دیاگرام های چند عنصری نشان می دهدکه شیب متوسط منحنی ها از عنصر K به سوی عنصر C r است (از چپ به راست ) که مشخصه تشکیل قسمت عمده ماگما از گوشته می‌باشد. تهی شدگی عناصر سازگار V, Cu, Ni و غنی شدگی عناصر ناسازگار نشان می دهد که ماگمای مولد، فقط از ذوب گوشته حاصل نشده و در آن آلودگی رخ داده است. افت N b می‌تواند در اثر اختلاط ماگمای پوسته ای و گوشته ای و یا در ارتباط با فرورانش باشد. افت Tiو قله Y نشان می دهد ماگمای اولیه مولد این باتولیت از گونه گرانیت های نوع " I" بوده است.
موقعیت تکتونیکی باتولیت پیچاقی با گرانیتوئیدهای قوس قاره ای (VAG) قابل مقایسه می‌باشد .
واژه های کلیدی : پیچاقچی، ایران،گرانیت گونه I، کرتاسه، گرانودیوریت، آنکلاو ریزدانه تیره رنگ، بیوتیت، آمفیبول، ذوب بخشی ، اختلاط ماگمائی، کالکوآلکالن، متاآلومین، تعیین سن رادیومتری.