سنگ‌نگاری، شیمی کانی و سنگ‌زایی توده‌های نفوذی فلسیک مجموعه گنج، جنوب خاور ایران: با نگرشی بر محیط زمین‌ساختی آن
سنگ‌نگاری، شیمی کانی و سنگ‌زایی توده‌های نفوذی فلسیک مجموعه گنج، جنوب خاور ایران: با نگرشی بر محیط زمین‌ساختی آن
علیرضا شاکر اردکانی1*، محسن آروین2 و رولند اوبرهنسلی3
تاریخ دریافت: 30/03/1391 تاریخ پذیرش: 09/07/1391
چکیده
توده‌های نفوذی فلسیک پالئوسن زیرین مجموعه گنج، بخشی از کمربند افیولیتی جازموریان یا مکران داخلی، در شمال- شمال خاور قلعه گنج در باختر منشور افزایشی مکران و گودال جازموریان و خاور گسل جیرفت رخنمون یافته‌اند. ترکیب سنگ‌شناختی توده‌های نفوذی فلسیک، کوارتزدیوریت، پلاژیوگرانیت، تونالیت، گرانودیوریت، مونزوگرانیت و آلبیت گرانیت است. بافت اصلی آنها گرانولار همسان تا ناهمسان‌دانه است که همراه با بافت‌های دیگر مانند میکروگرافیک، گرانوفیری، پویی‌کیلیتیک و منطقه‌بندی است. تجمع کانیایی آنها پلاژیوکلاز، کوارتز، ارتوکلاز، میکروکلین، آمفیبول، بیوتیت و کانی‌های کدر است. پلاژیوکلازهای دارای بافت منطقه‌بندی، از انواع عادی، معکوس و نوسانی بوده و بر پایه مطالعات شیمی کانی دارای ترکیب آلبیت تا آندزین هستند. آمفیبول‌ها از نوع کلسیمی با ترکیب مگنزیوهورنبلند با تمایل به سوی اکتینولیت هستند. بر پایه مطالعات ژئوشیمیایی، توده‌های نفوذی فلسیک مجموعه گنج ترکیب ترونجمیت تا تونالیت دارند و متعلق به سری ماگمایی ساب- آلکالن با طبیعت کالک- آلکالن هستند و ویژگی‌های گرانیت‌های پرآلومینوس را نشان می‌دهند. در نمودار توصیفی عناصر کمیاب به همراه دیاگرام چند عنصره بهنجارشده بر پایه گرانیت‌های پشته‌های میان اقیانوسی توده‌های نفوذی فلسیک در محدوده گرانیت‌های مرتبط با کمان با تمایلی به سمت محدوده گرانیت‌های پشته‌های میان اقیانوسی قرار می‌گیرند. این ویژگی‌ها همراه با بی‌هنجاری منفی عناصر Nb و Ta به عنوان شاهدی از شکل‌گیری توده‌های نفوذی فلسیک مجموعه گنج در یک محیط پهنه فرافرورانش است.
کلیدواژه‌ها: مجموعه گنج، مکران، کمربند افیولیتی جازموریان، توده‌های نفوذی فلسیک، پهنه فرافرورانش، ایران.
1استادیار، گروه مهندسی معدن، مجتمع آموزش عالی زرند، دانشگاه شهید باهنر کرمان، کرمان، ایران
2استاد، گروه زمین‌شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه شهید باهنر کرمان، کرمان، ایران
3 استاد، گروه زمین‌شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه پتسدام، پتسدام، آلمان.
*نویسنده مسئول: علیرضا شاکر اردکانی؛ E-mail:shaker@uk.ac.ir