کانی‌شناسی و ژئوشیمی گلسنگ‌های نئوپروتروزوییک کاهار در کوه کاهار (شمال باختر تهران)
کانی‌شناسی و ژئوشیمی گلسنگ‌های نئوپروتروزوییک کاهار در کوه کاهار (شمال باختر تهران)
نجمه اعتمادسعید1*، محبوبه حسینی برزی2، محمدحسین آدابی3 و عباس صادقی4
تاریخ دریافت: 24/ 04/ 1392 تاریخ پذیرش: 14/ 10/ 1392
چکیده
سازند کاهار در برش الگوی خود واقع در کوه کاهار، 75 کیلومتری شمال باختر تهران، از حدود 1000 متر سنگ‌های آواری (بیشتر گلسنگ) تشکیل شده است. این مطالعه با تکیه بر روی ترکیب کانی‌شناسی و ژئوشیمیایی این گلسنگ‌ها به‌دنبال شناسایی منشأ احتمالی و جایگاه زمین‌ساختی آنهاست. مطالعات میکروسکوپ نوری و XRD نشان میدهند که این گلسنگ‌ها از کوارتز، فلدسپار (بهویژه پلاژیوکلاز) و به‌میزان کمتر کانی‌های فیلوسیلیکاتی (بیشتر ایلیت و کلریت) تشکیل شده‌اند. بررسی سنگ‌نگاری گلسنگ‌ها با استفاده از SEM-EDX نشان میدهد که فرم‌های صفحه‌ای ایلیت و کلریت ممکن است طی دیاژنز (ایلیتی شدن و کلریتی شدن) شکل گرفته باشند. تقسیمبندی گلسنگ‌های مورد مطالعه بر پایه اندیس بلوغ، آنها را تکتیک و فیلو-تکتیک، نهشته شده در حوضه‌های مرتبط با جایگاه زمین‌ساختی جزایر کمانی (قاره‌ای) نشان میدهد. اندیس شیمیایی دگرسانی (به‌طور میانگین 70) و متغیرهای A-CN-K به‌دست آمده برای گلسنگ‌های کاهار، نشان‌دهنده هوازدگی شیمیایی متوسط در ناحیه منشأ آنهاست. همچنین، ترکیب شیمیایی گلسنگ‌ها، نشان از تأثیر کم چرخه مجدد رسوبی در نهشته‌های کاهار است. نمودار‌های تفکیکی ژئوشیمیایی، نسبت عناصر فرعی غیر متحرک و نیز داده‌های عناصر خاکی کمیاب گلسنگ‌ها، نشان‌دهنده منشأ گرفتن رسوبات این گلسنگ‌ها از منشأهای فلسیک و نهشته شدن آنها در حوضه‌ای مرتبط با جایگاه زمین‌ساختی جزایر کمانی است. مدل به‌دست آمده برای جایگاه زمین‌ساختی حوضه کاهار در نئوپروتروزوییک پسین را میتوان توسط مدل‌های جدیدی که ایران را مشابه با زمین‌های کمانی آوالونیا و کادومیا به‌عنوان بخشی از زمین‌های حاشیه شمالی گندوانا در نظر میگیرند، تفسیر کرد.
کلیدواژهها: سازند کاهار، گلسنگ، کانی‌شناسی، ژئوشیمی.
1دانشجوی دکترا، دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران
2استادیار، دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران
3استاد، دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران
4دانشیار، دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران
*نویسنده مسئول: نجمه اعتمادسعید؛ E-mail: n_etemad@sbu.ac.ir