تغییر ویژگی‌های ژئوشیمیایی گذر دونین-کربنیفر در برش لب‌نسار، شمال دامغان
تغییر ویژگی‌های ژئوشیمیایی گذر دونین-کربنیفر در برش لب‌نسار، شمال دامغان
کاوه محمدی1، نادر تقی‌پور2 و حسین مصدق3*
تاریخ دریافت: 26/04/1391 تاریخ پذیرش: 18/09/1391
چکیده
در گذر دونین- کربنیفر به دلیل تغییر شرایط محیطی ( بالاآمدن جهانی سطح آب و رخداد زیستی هنگنبرگ)، تغییرات ژئوشیمیایی در غلظت عناصر رخ داده‌است که برخی از آنها به عنوان ردیاب شاخص برای شناسایی منشأ رسوبات و همچنین بررسی نوسانات سطح آب به‌کار می‌روند. در این گذر تغییرات Srبا تغییرات سطح آب رابطه عکس و با مقدار نهشته‌شدن رسوبات رابطه مستقیم دارد. عناصر راهنما مانند Al, Ca, Mg, Mn, Fe, Sr معرف شرایط محیط رسوب‌گذاری مرز دونین-کربنیفر بوده و تغییرات آنها به دلیل تأثیرات درونی و بیرونی محیط اعم از pH, Eh و آب و هوا و ... است. مطالعه پیش رو به بررسی نحوه تغییرات عنصری در مرز دونین- کربنیفر(سازندهای خوش‌ییلاق و مبارک) در برش لب‌نسار پرداخته است. تغییرات عنصری در پوسته براکیوپودها و رسوبات دربرگیرنده در محدوده مرز دونین- کربنیفر روند مشابهی دارند که گویای برجا بودن نمونه‌های فسیلی برداشت‌شده در منطقه بوده و محیط زندگی موجودات یاد شده و محیط رسوب‌گذاری رسوبات دربرگیرنده آنها دریایی نیمه‌بسته تا باز با شرایط احیایی در نظر گرفته شده‌است. شیل‌های سیاه در این گذر، دارای مقدار عناصر خاکی کمیاب سبک بیشتری نسبت به عناصر خاکی کمیاب سنگین هستند که تأییدی بر منشأ قاره‌ای آنهاست. تغییرات عناصری همچون منگنز، آهن، سدیم و ...در مرز دونین-کربنیفر اشاره به کم‌منیزیم بودن کلسیت در پوسته فسیل‌ها و رسوبات دربرگیرنده آنها دارد. تغییر مقادیر منگنز و استرانسیم تابع نوسانات سطح آب دریا است که خود بر مقادیر دیگر عناصر همچون آهن، آلومینیم، تیتان، منیزیم، کلسیم، سدیم، پتاسیم و ... تأثیر گذاشته است. مقدار متوسط سدیم در گذر دونین-کربنیفر در برش لب‌نسار نشان‌دهنده شوری متوسط است.
کلیدواژه‌ها: ژئوشیمی، گذر دونین-کربنیفر، لب‌نسار، دامغان
1 کارشناسی‌ارشد، دانشکده علوم‌زمین، دانشگاه دامغان، دامغان، ایران
2 استادیار، دانشکده علوم‌زمین، دانشگاه دامغان، دامغان، ایران
3 دانشیار، دانشکده علوم زمین، دانشگاه دامغان، دامغان، ایران
*نویسنده مسئول: حسین مصدق E-mail:mosaddegh@du.ac.ir