تشکیل کرومیت و ژئوشیمی عناصر گروه پلاتین و نادرخاکی همراه آن در مجموعه معادن خواجه جمالی
تشکیل کرومیت و ژئوشیمی عناصر گروه پلاتین و نادرخاکی همراه آن در مجموعه معادن خواجه جمالی
نوشته : ارسیامقتدری ،دکتراحمد خاکزاد و دکترساسان لیاقت
چکیده:
معادن کـــرومیت خواجه جمـــالی در یکصد کیلومتری شمال باختری شهرستان نی ریز و یک صدو پنجاه کیلومتری شمال خاوری شـــــیراز بین طولهای َ55 ،ْ53 و َ45 ،ْ43 خاوری و عرض های َ45، ْ29و َ55 ، ْ29 شمالی در استان فارس قرار دارند. هدف از این مقاله پیاده نمودن جدیدترین مدل ژنز برروی کرومیتهای منطقه براساس شـواهد صحرایی، میکـروسکـوپی و ژئــوشیمیایی اسـت، که در دهه 90 میلادی تـوسـط (1990) Zhou et al (1996), Paktunc برای کرومیتهای نوع آلپی مطرح گردیده است. علاوه بر این فلزات گروه پلاتین و عناصر کمیاب خاکی نیز در طی این مطالعات مورد بررسی کمی و کیفی قرار گرفتند. براساس شواهد بدست آمده (خاکزاد و همکاران الف و ب ) ژنز این معادن به بهترین صورت، به فرایندهای ذوب بخشی، تفریق ماگمایی و اختلاط ماگمایی نسبت داده می شود. شواهد ژئوشیمیایی حاکی از آن است که نوع این معادن آلپی است و از سویی دیگر وجود سریهای ماگمایی موثر در رخداد کرومیت، یعنی سریهای M ORB و بــونینیتی را تاییــد می نمایــد. در زمینـه فلزات گروه پـلاتین همراه کــرومیت می بـایستی عنــوان نمــود کـه از میان آنها، IPGE ها ((Ru, Os, Ir غنی شدگی در حد ppm در کرومیت و PPb در سنگ میزبان (دونیت و هارزبورژیت ) نشان می دهند که حاکی از کمبود یا فقدان فاز سولفیدی و بالا بودن fo2 در زمان تبلور آنهاست . وجود شواهدی مانند “ تشابه الگوی همبستگی [Al, Ir] و [Cr, Ir] ، همبستگی مثبت Cr, Ir و پایین بودن Fs2 در مراحل آغـــازین تـبلور، گوناگونی فازهــایی که با هم وجود دارند، عدم جهت یابی ترجیهی P G M ها در بلور کرومیت و وجود میانبارهای دوفازی “ به ترتیب حاکی از " تشابه شرایط نهشته شدن PGE و Cr از یک مایع با ترکیب مشابه (بونینیت )، تبلور همزمان کرومیت و IPGE در طی سرد شدن تدریجی یا تبلور بخشی و اختلاط ماگمای بونینیتی با یک جزء سیلیس دار (گابروی زون انتقالی )، عدم برون رست ( Exsolusion) و وابستگی PGE(s) به ترکیب کرومیت است "الگوی V بازشده یا تقعر رو به پایین نمودار عنکبوتی REE تاییدی دیگر بر ذوب بخشی و وجود سری بونینیتی است.
واژه های کلیدی : کرومیت ، ذخایر نوع آلپی، هارزبورژیت، دونیت ، معدن خواجه جمالی ، نیریز، ایران