ژئوشیمی، ژئوکرونولوژی و محیط تشکیل سنگ های دگرگونی منطقه زنجان- تکاب
ژئوشیمی، ژئوکرونولوژی و محیط تشکیل سنگ های دگرگونی منطقه زنجان- تکاب
فرزانه بخشی‌زاد1 و قاسم قربانی2*
تاریخ دریافت: 22/ 11/ 1393 تاریخ پذیرش: 18/ 03/ 1394
چکیده
منطقه زنجان- تکاب مشتمل بر انواع سنگهای دگرگونی شامل پارا- و ارتوگنیس ها، آمفیبولیت ها، انواع شیست ها و میگماتیت ها به همراه دایک ها و عدسی های ماگمایی جوان و کمتر دگرگون شده است. در این مطالعه، سنگ های دگرگونی زنجان- تکاب در سه منطقه: 1- آلمالو- قاضی‌کندی- علم‌کندی، 2- قره‌ناز- قوزلو و 3- زکی‌کندی- باروت آغاسی نمونه برداری و مطالعه شده اند. ارتوگنیس ها و لوکوسم میگماتیت ها در این مناطق دارای غنی شدگی از عناصر کمیاب خاکی سبک نسبت به سنگین هستند و با تهی شدگی در عناصری مانند Nb و Ta مشخص می شوند. ارتوگنیس های منطقه آلمالو- قاضی‌کندی- علم‌کندی دارای دامنه سنی 491 تا 516 میلیون سال هستند، ولی هسته های زیرکن های دیرین نیز دارند. متاتونالیت های این منطقه دارای سن 24 تا 26 میلیون سال هستند. لوکوسم میگماتیت ها به همراه پاراگنیس ها و آمفیبولیت های گنیسی در منطقه قره‌ناز- قوزلو دارای زیرکن هایی هستند که شواهد ذوب بخشی در حدود 25 تا 28 میلیون سال را نشان می دهند. سن مدل نئودیمیم میگماتیت ها مقادیر متغیر 466 تا 1629 را نشان می دهد؛ ولی بیشتر داده ها سن مدل اردوویسین و اواخر نئوپروتروزوییک را نشان می دهند. تغییرات εHf(t) برای حاشیه زیرکن همه نمونه ها مقادیر مثبت و سن مدل آنها برابر 400 تا 700 میلیون سال است. با توجه به داده های موجود به نظر می رسد که افزون بر سنگ های دگرگونی دیرین در منطقه زنجان- تکاب، سنگ های دگرگون شده (یا کمی دگرگون شده) جوان تر نیز در این بخش از ایران دیده می شوند. به نظر می رسد که فرایندهای فعالیت ماگمایی کادومین ایران در این منطقه نیز دارای بخش قابل توجهی است ولی نسبت به دیگر بخش های ایران دامنه سنی وسیع تری دارد و نیز کمی جوان تر است. تشکیل میگماتیت ها و بالا آمدن گنیس‌های دگرگون شده از بخش های ژرف تر در این منطقه در ارتباط با یک مجموعه Core complex است که از فازهای کششی موجود در ایران در نتیجه عقب راندگی (Roll-back) سنگ کره فرورانده نئوتتیس به زیر بلوک ایران ناشی شده است.
کلیدواژه‌ها: میگماتیت، گنیس، تعیین سن U-Pb، ایزوتوپ Sr-Nd، ایزوتوپ Hf، سن مدل، فعالیت ماگمایی کادومین.
1دانشجوی کارشناسی ارشد، دانشکده علوم زمین، دانشگاه دامغان، دامغان، ایران
2دانشیار، دانشکده علوم زمین، دانشگاه دامغان، دامغان، ایران
* نویسنده مسئول: قاسم قربانی؛ E-mail: ghorbani@du.ac.ir