مرز کامبرین- اردوویسین در کپه‌داغ باختری و البرز خاوری
مرز کامبرین- اردوویسین در کپه‌داغ باختری و البرز خاوری
هادی جهانگیر1، منصوره قبادی‌پور2 و علیرضا عاشوری3
تاریخ دریافت: 22/ 09/ 1394 تاریخ پذیرش: 28/ 02/ 1395
چکیده
لایه‌های رسوبی مرز کامبرین- اردوویسین در برش کلات، در کپه داغ باختری، بیشتر متشکل از یک توالی یکنواخت از رسوبات آواری ریزدانه آرژیلیتی با میان‌لایه‌های آهکی صدف‌دار است که در یک محیط فلات قاره یا شلف بیرونی ته‌نشین شده اند. در محدوده این مرز، یک توالی کامل از زیست زون های کنودونتی Cordylodus intermedius،Cordylodus lindstromi و Cordylodus angulatus دیده می شود. اولین ظهور گراپتولیت پلانکتونی Rhabdinopora cf. flabelliformis flabelliformis (Eichwald, 1840)، در بخش بالایی زیست زون کنودونتی Cordylodus lindstromi، در رسوبات آرژیلیتی سیاه رنگ موقعیت به نسبت دقیق مرز کامبرین- اردوویسین را در برش کلات آشکار می‌سازد. در البرز خاوری، به دلیل نبود کنودونت و گراپتولیت شاخص در محدوده مرز کامبرین- اردوویسین، تعیین دقیق این مرز ممکن نیست. ردیف رسوبات گذر کامبرین- اردوویسین در برش های ده ملا و سیمه کوه از البرز خاوری، از دید سنگ شناسی به سه بخش قابل تقسیم است: 1) سنگ های آهکی به سن فورونگین که به سمت بالا به رسوبات آواری تبدیل می‌شود؛ 2) ماسه‌سنگ‌های دارای Cruziana مربوط به پایان کامبرین، نشان‌دهنده کمپلکس های ساحلی یا پایابی؛ 3) آرژیلیت‌های خاکستری متعلق به ترمادوسین که گویای نواحی ژرف‌تر دور از ساحل هستند. در این ناحیه مرز تقریبی کامبرین- اردوویسین در قاعده زیست زون تریلوبیتی Asaphellus inflatus- Dactylocephalus قرار دارد.
کلیدواژه‌ها: فورونگین، ترمادوسین، کنودونت، تریلوبیت، گراپتولیت، زیستزون.
1دانشجوی دکترا، گروه زمین‌شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران
2دانشیار، گروه زمین شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه گلستان، گرگان، ایران
3استاد، گروه زمین شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران
نویسنده مسئول: علیرضا عاشوری؛ E-mail: ashouri@ferdowsi.um.ac.ir