برهم کنش دگرریختی، فرسایش و رسوبگذاری همزمان با زمین‌ساخت بر هندسه و آرایش ساختارهای بخش مرکزی کمربند چین‌خورده- رانده زاگرس، جنوب باختر ایران
برهم کنش دگرریختی، فرسایش و رسوبگذاری همزمان با زمین‌ساخت بر هندسه و آرایش ساختارهای بخش مرکزی کمربند چین‌خورده- رانده زاگرس، جنوب باختر ایران
بهزاد دریکوند1، سید احمد علوی2، حسین حاجی‌علی بیگی3 و ایرج عبداللهی‌فرد4
تاریخ دریافت: 02/ 10/ 1394 تاریخ پذیرش: 24/ 01/ 1395
چکیده
در حوضه پیش‌بوم نئوژن زاگرس، فروبار دزفول به عنوان حوضه پیش‌ژرفا حجم زیادی از رسوبات سازندهای آغاجاری و بختیاری را در خود جای داده است. در این مقاله، با استفاده از داده‌های سطحی و زیرسطحی و مدل‌سازی تجربی به مطالعه تأثیر این رسوبات بر هندسه و آرایش ساختارها در بخش مرکزی کمربند چین‌خورده- رانده زاگرس پرداخته شده است. مدل‌سازی تجربی نشان می‌دهد عملکرد همزمان فرسایش و رسوبگذاری همزمان با زمین‌ساخت مانع از پیشروی دگرریختی به سوی پیش‌بوم و سبب تمرکز آن در ساختارهای شکل گرفته در سوی پس‌بوم می‌شود. در این راستا، تاقدیس‌های تشکیل شده در سوی پس‌بوم به‌صورت بالاآمدگی، گسلش و چرخش یال‌ها به این فرایند پاسخ می‌دهند. در ادامه با افزایش کوتاه‌شدگی، ساختار تاقدیسی بزرگمقیاس پس از رسوبات همزمان با زمین‌ساخت به سوی پیش‌بوم شکل می‌گیرند. بر پایه مدل‌سازی تجربی وجود رسوبات آواری سازندهای آغاجاری و بختیاری در فروبار دزفول سبب تمرکز دگرریختی به‌صورت یال‌های پرشیب تا برگشته و گسل‌های راندگی در بخش‌های جنوبی پهنه‌های ایذه و لرستان شده است. همچنین حجم زیاد این رسوبات در بخش میانی فروبار دزفول اجازه شکل‌گیری تاقدیس‌های بزرگ مقیاس را در این بخش از فروبار نداده و سبب تشکیل تاقدیس‌های فروبار دزفول در دو بخش شمالی و جنوبی شده است.
کلیدواژه‌ها: رسوبگذاری همزمان با زمین‌ساخت، پیش‌ژرفا، فروبار دزفول، مدل‌سازی تجربی، آرایش ساختاری.
1دانشجوی دکترا، گروه زمین‌شناسی، دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران
2دانشیار، گروه‌زمین‌شناسی، دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران
3استادیار، گروه زمین‌شناسی، دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران
4دکترا، اداره ژئوفیزیک، مدیریت اکتشاف، شرکت ملی نفت ایران، تهران، ایران
نویسنده مسئول: بهزاد دریکوند؛ E-mail:b_geology@yahoo.com