تحلیل رخساره‌ها در گذر از نهشته‌های اردوویسین (بخش بالایی سازند شیرگشت) به سیلورین (بخش زیرین سازند نیور) در جنوب باختر کاشمر، شمال بلوک طبس
تحلیل رخساره‌ها در گذر از نهشته‌های اردوویسین (بخش بالایی سازند شیرگشت) به سیلورین (بخش زیرین سازند نیور) در جنوب باختر کاشمر، شمال بلوک طبس
الناز خزائی1، محمدحسین محمودی قرائی2، اسداله محبوبی3 و جعفر طاهری4
تاریخ دریافت: 17/ 09/ 1394 تاریخ پذیرش: 04/ 12/ 1394
چکیده
برش مورد مطالعه در جنوب باختر کاشمر در بلوک طبس و پهنه ساختاری- رسوبی ایران مرکزی قرار دارد. بر پایه مشاهدات صحرایی و مطالعات رسوب شناسی و سنگ نگاری دو مجموعه رخساره سیلیسی- آواری و کربناته در برش مورد مطالعه تشخیص داده شد. بر پایه بررسی متغیرهای قابل تشخیص در صحرا همچون ترکیب سنگی، فرم هندسی، ساختهای رسوبی، سطوح لایه‌بندی و مرز میان لایه‌ها، 3 لیتوفاسیس شامل کنگلومرایی (Gcm, Gp)، ماسه‌سنگی (St, Sr, Sh, Sl و Sm) و گلی (Fl) و بر پایه مطالعات سنگ‌نگاری 4 پتروفاسیس شامل ارتوکنگلومرای پلی میکتیک 1 و 2، آرکوزیک وک و ساب آرکوز و 4 مجموعه ریزرخساره متشکل از ریزرخساره‌های محیط دریای باز، سد، لاگون و کشندی شناسایی شده است. رسوبات سیلیسی آواری بخش بالایی سازند شیرگشت بر پایه وجود چرخه‌های ریزشونده بوما، قاعده فرسایشی و ترکیب گری‌وکی در یک محیط توربیدیتی بر جای گذاشته شده است. سنگ‌های کربناته بخش زیرین سازند نیور نیز بر پایه شواهدی مانند چینه‌بندی مورب پشته ای، چرخه‌های ریزشونده با رخساره‌های پرفسیل در قاعده در یک رمپ کم‌ژرفا و تحت تأثیر شرایط توفانی ته‌نشست کرده است. تغییر شرایط رسوب‌گذاری در گذر از رسوبات اردوویسین بالایی (سازند شیرگشت) به سیلورین زیرین (سازند نیور) میتواند ناشی از تأثیر زمین‌ساخت منطقه، گسترش یخچال‌ها و سپس ذوب آنها و نیز تغییرات آب‌و‌هوای دیرینه (در ارتباط با گسترش امواج توفانی) انجام شده باشد.
کلیدواژه‌ها: رخساره، سازند شیرگشت، بلوک طبس، ایران مرکزی، سازند نیور، توربیدیت، نهشته توفانی.
1دانشجوی کارشناسی ارشد، گروه زمین شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران
2دانشیار، گروه زمین شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران
3استاد، گروه زمین شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران
4دکترا، سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور، مرکز مشهد مشهد، ایران
نویسنده مسئول: محمدحسین محمودی قرائی؛ E-mail: mhmgharaie@um.ac.ir