رخداد غیرهوازی اقیانوسی مرز سنومانین – تورونین در خاور حوضه کپه‌داغ (برش امیرآباد) با تأکید بر اجتماعات نانوفسیلی
رخداد غیرهوازی اقیانوسی مرز سنومانین – تورونین در خاور حوضه کپه‌داغ (برش امیرآباد) با تأکید بر اجتماعات نانوفسیلی
نسیم موسوی1، انوشیروان لطفعلی کنی2 و عبدالمجید موسوی‌نیا3
تاریخ دریافت: 02/ 08/ 1394 تاریخ پذیرش: 05/ 04/ 1395
چکیده
در این مطالعه رسوبات مرز سازندهای آیتامیر و آبدراز در برش امیرآباد در خاور منطقه کپه‌داغ بررسی شدند. بر پایه نانوفسیل‌های آهکی برای این محدوده، بر پایه زیست‌زون‌بندی NC، سن آلبین پسین تا تورونین پسین تعیین شده است. شواهد بسیاری مانند تغییرات پالئواکولوژیکی و تغییر در میزان تدفین کربن آلی، ثبت رخداد غیر هوازی اقیانوسی مرز سنومانین- تورونین (OAE2) را در رسوبات مربوط به این بخش تأیید می‌کند. رخدادهای غیرهوازی بیشتر در اثر افزایش حاصلخیزی و تولید رخ می‌دهند که این شرایط بیشتر با افزایش تدفین کربن آلی در رسوبات همراه است. مطالعات پالئواکولوژیکی در طول توالی امیرآباد، شامل کاهش فراوانی جنس‌های Broinsonia و Biscutum در رسوبات مربوط به ابتدای سنومانین پسین و افزایش جنس Watznaueria در این محدوده زمانی است که شرایط محیطی الیگوتروف را پیشنهاد می‌کند. در بخش انتهایی سنومانین پسین و مرز سنومانین- تورونین با افزایش فراوانی نسبی گونه‌های شاخص آب‌های سطحی مغذی مانند جنس Biscutum و افزایش شاخص حاصلخیزی (Biscutum Zeugrhabdotus)/Watznaueria حاکمیت شرایط محیطی یوتروف را محتمل می‌کند. حضور نداشتن جنس Nannoconus که در شرایط غیرهوازی غایب است نیز می‌تواند از نشانه‌های محیطی ثبت OAE2 باشد. با درنظر گرفتن میزان کربن آلی کل موجود در رسوبات که در محدوده تعیین شده روند افزایشی دارد و نشانه‌های پالئواکولوژیکی یاد شده، ثبت رخداد غیرهوازی اقیانوسی سنومانین پسین در رسوبات برش امیرآباد در خاور منطقه کپه‌داغ قطعی به نظر می‌رسد. این رخداد جهانی اگر چه در مناطق مختلفی در شیل‌های سیاه اقیانوسی گزارش شده؛ ولی در مقاطع بسیاری، بهویژه در خاور حوضه تتیس، در رسوبات مربوط به آب‌های کم‌ژرفا نیز به ثبت رسیده است. توالی رسوبات شیلی- مارنی منطقه کپه‌داغ را می‌توان در ادامه روند جهانی آن و به عنوان خاوری‌ترین منطقه از حوضه تتیس نام برد که شرایط غیر هوازی اقیانوسی سنومانین پسین OAE2 در حوضه‌ای به نسبت کم‌ژرفا رخ داده است.
کلیدواژه‌ها: سازند آبدراز، سازند آیتامیر، نانوفسیل‌های آهکی، کپه‌داغ، رخداد غیرهوازی اقیانوسی.
1دانشجوی دکترا، گروه زمینشناسی، دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران
2دانشیار، گروه زمینشناسی، دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران
3استادیار، گروه زمینشناسی، دانشگاه پیام نور مشهد، مشهد، ایران
نویسنده مسئول: نسیم موسوی؛ nasimmousavi805@gmai.com