دیاپیریسم نمک در حوضه کلوت (شمال خاور اردکان)
دیاپیریسم نمک در حوضه کلوت (شمال خاور اردکان)
نوشته : رامین ارفع‌نیا * و همایون صفایی **
چکیده
حوضه کلوت ( شمال خاور اردکان ) در طی کوهزایی لارامید و در ابتدای پالئوسن تشکیل شده است. ضخامت نسبتاً زیـاد رسوبهای تـرشـیری که در مـرکز ایـن حوضه به3800 متـر می‌رسد، نشـان‌دهنده فرونـشست و تحـرک بستر حوضه در این زمـان است. ایـن رسوبها، به جز در ائـوسن میـانی که رخسـاره دریای کـم عـمق را نشـان می‌دهد، اغلب از نوع تخـریبی ـ تبخیری و دارای رخساره قـاره‌ای هستند. از نظر زمین ساختی، ویژگی اصلی این حوضه وجود نـاودیسهای باز بـا هسته رسوبهای آواری و تـاقدیسهای بسـته با هسته نمک به سن ائـوسن زیـرین است. در مرکز حوضه کلوت توده‌های نمک اغلب به صورت دیاپیرهای سوراخ کننده در لایـه‌های پوششی نفـوذ کـرده و در سطح زمین ظاهر شده‌اند که اغلب به طور هـم روند با محور تـاقدیسها و یا در امتـداد گسلهای موجود در لایه‌های پوششی، تشکیل شده‌اند. به سمت باختر و خاور حوضه، جایی که ضخامت لایه اولیه نمـک کاهش می‌یـابد، گنبدهای نمـکی، توالی عـادی رسوبی را نسبت به لایه‌های پوششی خود نشان می‌دهند. در پایانه خاوری و باختری حوضه، ساختارهای دیاپیری نمک پایان می پذیرند و توده‌های بـرجای نـمک در هسته چین خوردگیها تشکیل برجستگیهای کم ارتفاعی را می‌دهند. نکته قابل توجه، هم جهت بودن روند ساختارهای برحسته فوق با روند تاقدیسهای دیاپیری در این حوضه است و چنین به نظر می‌رسد که بـرخی از دیاپیرها در محل ساختارهای برجسته قدیمی نمک تشکیل شده باشند. مسلماً پتانسیل دیـاپیریسم و خیزش نمک، با مـیزان بـرجستگی در تـوده اولیه نمـک ارتبـاط مستقیم دارد.
کلید واژه‌ها : حوضه کلوت ، دیاپیریسم ، تکتونیک نمک ، گنبد نمکی
* دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوراسگان ، دانشکده علوم پایه ، گروه زمین شناسی
**دانشگاه اصفهان ، دانشکده علوم ، گروه زمین شناسی