ارزیابی خطر روانگرایی در مسیر خط ۲ مترو رشت با روش تحلیل سلسله مراتبی فازی
ارزیابی خطر روانگرایی در مسیر خط 2 مترو رشت با روش تحلیل سلسله مراتبی فازی
علی ارومیه‌ای1، الهه السادات رضوی2 و وحید باقری3
تاریخ دریافت: 12/ 12/ 1394 تاریخ پذیرش: 18/ 07/ 1395
چکیده
شهر رشت مرکز استان گیلان و یکی از کلان‌شهرهای ایران در حاشیه جنوبی دریای خزر به شمار می‌آید. از دیدگاه زمین‌شناسی، این شهر در شمال پهنه ساختاری البرز و در پهنه رسوبی گرگان- رشت جای گرفته است. گسل‌های بسیاری در این منطقه وجود دارند و تأثیرگذارترین آنها، گسل خزر است که می‌تواند بیشینه شتاب لرزه‌ای معادل g0.3 را برای یک زمینلرزه بزرگ به وجود آورد. با استناد به داده‌های ژئوتکنیکی به دست آمده از حفاری‌های اکتشافی، خاک‌های محدوده شهری در مسیر خط 2 مترو شامل تناوبی از سیلت و رس و میان‌لایه‌هایی از ماسه و شن هستند. باتوجه به بالابودن سطح آب زیرزمینی، فراوانی نهشته‌های ریزدانه، لرزه‌خیزی بالای منطقه و همچنین تولید ارتعاش توسط حرکت قطار مترو، امکان بروز خطر پدیده روانگرایی در مسیر ساخت مترو پیش‌بینی می‌شود. بر این مبنا، هدف مقاله ارزیابی خطر روانگرایی در مسیر خط 2 متروی شهر رشت از راه تهیه نقشه پهنه‌بندی تعیین شده است. در این راستا با استفاده از اطلاعات 14 گمانه اکتشافی حفر شده تا ژرفای بیشینه 40 متر از سطح زمین و با بهره‌گیری از نرم‌افزار ArcGIS و به‌کار‌گیری روش تحلیل سلسله مراتبی فازی، پهنه‌بندی خطر روانگرایی انجام شد. لایه‌های اطلاعاتی مورد توجه در این پژوهش شامل نوع خاک، عدد آزمایش نفوذ استاندارد، ژرفای گمانه‌ها (فشار روباره)، شاخص خمیری و بیشینه شتاب لرزه‌ای بوده‌اند. نتایج به دست آمده نشان می‌دهد که خطر روانگرایی در مسیر خط 2 مترو، میان کم تا خیلی زیاد متغیر است و بیشترین خطر در ایستگاه BC2(محدوده کوی سازمان آب) و I2 (محدوده حسین آباد) پیش‌بینی شده است. تأثیرگذارترین عامل در بروز خطر روانگرایی جنس خاک و شرایط آب زیر زمینی بوده است.
کلیدواژه‌ها: خط 2 مترو شهر رشت، خطر روانگرایی، نرم‌افزار ArcGIS، FAHP.
1استاد، گروه زمین‌شناسی، دانشکده علوم پایه، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران
2کارشناسی ارشد، گروه زمین‌شناسی ، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران شمال، تهران، ایران
3 دکترا، گروه زمین‌شناسی، دانشکده علوم پایه، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران
نویسنده مسئول: علی ارومیه‌ای؛ E-mail: uromeiea@modares.ac.ir