ژئوشیمی ماسه‎سنگ های سازند رازک، جنوب خاور حوضه رسوبی زاگرس: کاربرد در تعیین جایگاه زمین ساختی، سنگ مادر و هوازدگی دیرینه

ژئوشیمی ماسهسنگ­ های سازند رازک، جنوب­ خاور حوضه رسوبی زاگرس: کاربرد در تعیین جایگاه زمین ­ساختی، سنگ مادر و هوازدگی دیرینه

سید علی معلمی1، محمدعلی صالحی2 و افشین زهدی3

تاریخ دریافت:  25/ 12/ 1394                                           تاریخ پذیرش: 07/ 07/ 1395

چکیده

در این پژوهش ماسه‌سنگ­ های سازند رازک در رخنمون­ های فینو و هندون و میدان سرخون در شمال منطقه بندرعباس، از دیدسنگ‌ نگاری و ژئوشیمیایی به منظور مطالعه خاستگاه در تعیین جایگاه زمین­ساختی، بررسی سنگ مادر و هوازدگی دیرینه مطالعه و همچنین با ماسه‌ سنگ­های اهواز از سازند آسماری مقایسه شده‌اند. نهشته­ های سازند رازک بیشتر شامل مارن، ماسه‌سنگ، کنگلومرا و سنگ‌آهک ماسه­ ای است. نتایج حاصل از بررسی­ ژئوشیمیایی عناصر اصلی و فرعی نشان از رسوب­ گذاری این سازند در حاشیه فعال قاره ­ای دارد. تحلیل خاستگاه سنگ­ های سیلیسی آواری سازند رازک نشان‌دهنده سنگ­ های مادر از جنس آذرین مافیک و حدواسط، سنگ ­های دگرگونی درجه پایین تا بالا و سنگ ­های رسوبی برای این سازند است. بررسی اندیس هوازدگی شیمیایی نیز نشان داد که رسوبات در ناحیه منشأ دچار هوازدگی متوسط شده ­اند که بیانگر آب‌وهوای خشک در ناحیه منشأ است. به نظر می­ رسد رسوبات سازند رازک حاصل فرسایش مخلوطی از سنگ ­های آذرین- افیولیتی پوسته اقیانوسی نوتتیس، سنگ ­های دگرگونی و دیگر توالی­ های رسوبی نهشته شده در حوضه رسوبی زاگرس در طی تکامل حوضه پیش‌بومی بوده است. تغییر ستبرای گوه ­ای سازند رازک از مناطق بالادست حوضه رسوبی زاگرس به سوی نواحی پایین­ دست و در پایان محو شدن آن در بخش فارس ساحلی و حضور کنگلومرای پلی‌میکتیک، ماسه‌سنگ­ های دانه‌درشت و غنی از خرده‌سنگ از دیگر شواهد منشأ گرفتن سازند رازک از پهنه رورانده زاگرس هستند.

کلیدواژه­ها: ژئوشیمی، خاستگاه، جایگاه زمین ­ساختی، سازند رازک، جنوب خاور زاگرس.

1استادیار، پژوهشکده ازدیاد برداشت از مخازن نفت و گاز، تهران، ایران

2استادیار، گروه زمین ­شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

3استادیار، گروه زمین ­شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران

نویسنده مسئول: محمدعلی صالحی؛E-mail: ma.salehi@sci.ui.ac.ir