برخاستگاه شیل های سازند کشف رود در برش ناویا (باختر بجنورد) بر پایه داده های ژئوشیمیایی
برخاستگاه شیلهای سازند کشفرود در برش ناویا (باختر بجنورد) بر پایه دادههای ژئوشیمیایی
ندا سرباز1، اسداله محبوبی2، رضا موسوی حرمی2 و محمد خانهباد3
تاریخ دریافت: 22/ 04/ 1395 تاریخ پذیرش: 08/ 08/ 1395
چکیده
حوضه رسوبی کپه‌داغ، پس از بسته شدن اقیانوس پالئوتتیس، در جنوب صفحه توران تشکیل شد. سازند کشفرود در برش ناویا (باختر بجنورد) با ستبرای 749 متر از سنگهای سیلیسی آواری (کنگلومرا، ماسه‌سنگ و شیل) تشکیل شده است. به منظور تفسیر برخاستگاه سازند کشفرود در برش مورد مطالعه، شیل های این سازند تجزیه ژئوشیمیایی شدند. این شیل ها غنی از کوارتز و کانی رسی (ایلیت و کلریت) هستند و نسبت به پوسته قاره ای بالایی (UCC)، تخلیه در میزان Na2O، CaO، MgO، Cu، Nb، و Srو غنیشدگی در Ni، U، Y، V و Co را نشان می دهند. با رسم نمودارهای Al2O3 در برابر TiO2، TiO2 در برابر Zr و نمودارهای سهتایی (SiO2/20), (K2O Na2O), (MgO TiO2 FeO) و Al2O3, (CaO Na2O K2O), (FeO MgO) یک سنگ منشا آذرین حد واسط برای شیل های این سازند پیشنهاد می شود. CIA و PIA محاسبه شده بیانگر هوازدگی شیمیایی شدید و آبوهوای گرم و نیمهمرطوب در ناحیه منشأ است. نمودارهای تابعی با استفاده از اکسیدهای عناصر اصلی و SiO2 در برابر K2O/Na2O و همچنین نمودار سهتایی ((Na2O K2O), (TiO2 MgO Fe2O3 (SiO2/20),شیل های این سازند بیشتر در جایگاه قاره ای غیر فعال قرار می گیرند. بازسازی جغرافیای دیرینه برای این سازند در طی ژوراسیک میانی نشان می دهد که رسوبگذاری این سازند در یک حوضه درون قاره ای بزرگ که در حال فرونشینی بوده کنترل شده است و منشأ این رسوبات از سوی جنوب خاور حوضه کپه‌داغ بوده است.
کلیدواژه ها: ژئوشیمی، سنگ منشأ، موقعیت زمینساختی، هوازدگی دیرین، سازند کشفرود.
1دانشجوی کارشناسی ارشد، گروه زمینشناسی، دانشکده علوم، دانشگاه فردوسی، مشهد، ایران
2استاد، گروه زمینشناسی، دانشکده علوم، دانشگاه فردوسی، مشهد، ایران
3استادیار، گروه زمینشناسی، دانشکده علوم، دانشگاه فردوسی، مشهد، ایران
نویسنده مسئول: اسداله محبوبی؛ E-mail: mahboubi@um.ac.ir