سنگ‌شناسی و ژئوشیمی دایک های مزوکرات و ملانوکرات در پیکره گرانودیوریتی لخشک، شمال باختر زاهدان
سنگ‌شناسی و ژئوشیمی دایک های مزوکرات و ملانوکرات در پیکره گرانودیوریتی لخشک، شمال باختر زاهدان
نازنین سرحدی1، علی احمدی2، زهرا فیروزکوهی3 و محسن جامی4
تاریخ دریافت: 02/ 06/ 1395 تاریخ پذیرش: 14/ 09/ 1395
چکیده
پیکره گرانودیوریتی لخشک به سن الیگومیوسن در شمال باختر زاهدان و رسوبات فلیشی ائوسن رخنمون یافته است. این پیکره مورد هجوم دستهدایک هایی با درجه رنگینی متغیر از مزوکرات تا ملانوکرات و با روند شمال خاور- جنوب باختر قرار گرفته است. با توجه به شواهد صحرایی، در بخش هایی از پیکره، دایک های ملانوکرات، دایک های مزوکرات را قطع کرده‌اند که تأخر و جوان‌تر بودن این دسته از دایک ها را نشان می دهد. ستبرای متفاوت دایکها (2 تا 12 متر) نشان دهنده تأثیر فعالیتهای زمین‌ساختی و تزریق ماگما در بازشدگی های ساختاری و شکل گیری دایک ها در هنگام عملکرد زمین ساختی است. از دید سنگ شناسی پیکره لخشک از نوع گرانودیوریتی، دایک های مزوکرات از نوع داسیتی و دایکهای ملانوکرات از نوع میکرودیوریتی و آندزیتی هستند. این پیکره گرانودیوریتی و دو دستهدایک از نوع Iهستند و ماهیت کالک آلکالن، کالک آلکالن پتاسیم بالا و متاآلومینوس دارند. بر پایه ویژگی های ژئوشیمیایی، دایک ها و گرانودیوریت های پیکره غنی شدگی از عناصر LILE وLREE مانند:Ba، Cs، Rb، Eu و Pb و تهی شدگی از عناصر HFSE وHREE مانند:Nb،Ti و Ta دارند که از ویژگی شاخص ماگماهای موقعیت زمین ساختی کمان آتشفشانی در حاشیه فعال قارهایاست. بی‌هنجاری مثبت Pb به دلیل متاسوماتیسم گوه گوشته ای توسط سیال های ناشی از پوسته اقیانوسی فرورو و آلایش ماگما با پوسته قاره ای است. با توجه به شواهد صحرایی و پتروژنز، پیکره گرانودیوریتی لخشک و دایک های مزوکرات، ملانوکرات حاصل فعالیت ماگمایی مربوط به فرورانش صفحه اقیانوسی فرورانده شده (صفحه سیستان) به زیر صفحه قاره ای (بلوک افغان)هستند. ماگمای سازنده پیکره گرانودیوریتی لخشک از ترکیب مذاب های حاصل از ذوب آمفیبولیت هاست و دایک ها مشتقات تأخیری تبلور ماگمای سازنده این پیکره هستند.
کلیدواژه‌ها:گرانودیوریت، دایک، مزوکرات، ملانوکرات، پتروژنز، فرورانش.
1کارشناسی ارشد، گروه زمین شناسی، دانشکده علوم پایه، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران
2استادیار، گروه زمین شناسی، دانشکده علوم پایه، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران
3دانشجوی دکترا، گروه زمینشناسی، دانشکده علوم پایه، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران
4دکترا،گروه زمین شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات تهران، تهران، ایران
نویسنده مسئول:نازنین سرحدی؛Email: Nazanin_sarhaddi@yahoo.com