کانسار مس- طلای پورفیری ائوسن مسجدداغی، شمال باختر ایران، نمونه ای از کانسارهای پورفیری نوع جزایر کمانی
کانسار مس- طلای پورفیری ائوسن مسجدداغی، شمال باختر ایران، نمونه ای از کانسارهای پورفیری نوع جزایر کمانی
شهره حسن پور1و سعید علیرضایی2
تاریخ دریافت: 07/ 11/ 1394 تاریخ پذیرش: 24/ 08/ 1395
چکیده
کانسار مسجدداغی در جنوب باختر کمربند ماگمایی ارسباران در شمال باختر ایران و در حاشیه جنوبی پهنه قفقاز کوچک جای گرفته است. این کانسار در یک توده میزبان دیوریتی نیمه‌ژرف مربوط به ائوسن تشکیل شده و در مجموعه ای از سنگ های آتشفشانی و تخریبی-رسوبی کهن تر نفوذ کرده است. ویژگی های ژئوشیمیایی توده نفوذی مسجدداغی، آن را دارای خصلت کالک آلکالن با پتاسیم بالا و متاآلومینوس معرفی می کند که در یک محیط فرورانشی جزایر کمانی و همزمان با برخوردی جایگزین شده است. دگرسانی های شاخص آن از نوع پتاسیک با کانی‌های شاخص بیوتیت ثانویه و ارتوز در مرکز کانسار پورفیری است که به وسیله دگرسانی پروپیلیتیک با کانی شاخص کلریت دربر گرفته شده است. کانی‌های فلزی کانسنگ ساز را بیشتر کالکوپیریت همراه با مقادیر فرعی کانه های بورنیت، کالکوسیت اولیه و تتراهدریت به همراه مقدار کمی مولیبدنیت تشکیل می دهد.پیریت و مگنتیت کانه های همراه و متداول هستند. این کانساردر نمای پلان بهصورت یک توده بیضوی‌شکل با قطر بزرگ 500 متر و قطر کوچک 400 متر بوده و آثار کانیسازی تا ژرفای 1000 متری در گمانه ها ردیابی شده است..سن سنجی40Ar/39Ar روی بیوتیت های ثانویه در منطقه دگرسانی پتاسیک، زمان تشکیل کانسار و از این رو جایگزینی و تبلور توده دیوریت پورفیری مادر را 0.53±54.07 (ائوسن آغازی) نشان میدهد. این کانسار از این نظر بسیار متفاوت با کانسارهای شناخته شده در پهنه ارسباران است که بیشتر در میوسن میانی و در جایگاه کمان ماگمایی قاره ای و همزمان با برخوردی تشکیل شده اند.
کلیدواژه ها:مس- طلای پورفیری، مسجدداغی، جزایر کمانی، ائوسن، آذربایجان، ایران.
1استادیار، گروه زمین شناسی، دانشگاه پیام نور، ایران
2دانشیار،گروه زمین شناسی، دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید بهشتی، ایران
نویسنده مسئول:شهره حسن‌پور؛ E-mail: Hassanpour@pnu.ac.ir