مطالعه شیمی کانی‌ها و تعیین دما و فشار دگرگونی در گارنت-کلینوپیروکسن آمفیبولیت‌های جنوب خاور قره‌آغاج-آذربایجان شرقی
مطالعه شیمی کانی‌ها و تعیین دما و فشار دگرگونی در گارنت-کلینوپیروکسن آمفیبولیت‌های جنوب خاور قره‌آغاج-آذربایجان شرقی
مهران ادوای1، رباب حاجی‌علی‌اوغلی2 و محسن مؤذن3
تاریخ دریافت: 18/ 05/ 1395 تاریخ پذیرش: 08/ 10/ 1395
چکیده
منطقه مورد مطالعه در تقسیم‌بندی‌های زمین‌ساختی ایران در پهنه ساختاری ایران مرکزی جای گرفته است. سنگ‌‌های بازیک دگرگون شده و آمفیبولیت های منسوب به پرکامبرین با گستردگی فراوان برونزد اصلی دگرگونی‌های منطقه را تشکیل می دهند. انواع آمفیبولیت‌ها بر پایه کانی‌های دگرگونی شاخص عبارتند از اپیدوت-آمفیبولیت، آمفیبولیت معمولی، گارنت-آمفیبولیت و گارنت-کلینوپیروکسن‌آمفیبولیت. بافت این سنگ‌ها بیشتر گرانوبلاستیک و پورفیروبلاستیک است. در این پژوهش ترکیب شیمی کانی‌ها در گارنت-کلینوپیروکسن‌آمفیبولیت بررسی قرار و دما و فشار دگرگونی سنگ‌ها تعیین شده است. بر پایه داده‌های شیمی کانی‌ها ترکیب آمفیبول از نوع پارگاسیت و هورنبلند و ترکیب کلینوپیروکسن از نوع دیوپسید است. کانی‌های پلاژیوکلاز، غنی از تشکیلدهنده آنورتیت (An73.50-95.90) و با مقادیر کمتر آلبیت (Ab3.90-24.70)هستند. ترکیبگارنت به صورت Alm (E.90-Y.10)، Prp (%5.6-.1)، Sps (.90-#.50)، GAU (.20-#.70)است. در ترکیب گارنت از مرکز به سوی حاشیه مقادیر منیزیم و آهن افزایش ولی مقادیر منگنز و کلسیم کاهش یافته است. دما و فشار به‌دست آمده برای این سنگ‌ها به ترتیب حدود 650 تا 705 درجه سانتی‌گراد و 8.5 کیلوبار است. فشار دگرگونیبه دست آمده منطبق با ژرفا حدود 25کیلومتر و معادل با دگرگونی در شرایط پوسته زیرین است. دگرگونی دما و فشار متوسط ثبت شده در گارنت-کلینوپیروکسن‌آمفیبولیت ها از نوع دگرگونی ناحیه ای بارووین است. بر پایه مطالعات زمین شناسی و سنگ شناسی در منطقه و مقایسه آن با سنگ های مشابه از سرزمین‌های پرکامبرین در مناطق همجوار به نظر م یرسد کهنترین فاز کوهزایی مؤثر در منطقه، کوهزایی پان‌آفریکن است که سبب دگرگونی و سخت شدن پوسته قاره‌ای پرکامبرین شده است. سنگ های متابازیت و آمفیبولیت منسوب به پرکامبرین در طی این فاز تشکیل شده اند. عملکرد فازهای کوهزایی آلپی در سنوزوییک در ارتباط با برخورد قاره‌ای صفحه عربستان با خرده‌قاره ایران مرکزی سبب دگرگونی این سنگ ها در شرایط ترمودینامیکی دما و فشار متوسط در گستره رخساره آمفیبولیت بالایی (دگرگونی نو بارووین) شده است.
کلیدواژه‌ها:آمفیبولیت، شیمی کانی، دما- فشارسنجی، قره‌آغاج، آذربایجان شرقی.
1استادیار، گروه زمینشناسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اهر،اهر، ایران
2دانشیار، گروه علوم زمین، دانشکده علوم طبیعی، دانشگاه تبریز، تبریز
3استاد، گروه علوم زمین، دانشکده علوم طبیعی، دانشگاه تبریز، تبریز
نویسنده مسئول:مهران ادوای؛E-mail:m-advay@iau-ahar.ac.ir