سرعت انتشار امواج در نمونه‌های سنگ کربنات یکی ازمخازن هیدروکربنی جنوب ایران

  سرعت انتشار امواج در نمونه‌های سنگ کربنات یکی ازمخازن هیدروکربنی جنوب ایران

نوشته: مهدی قاسمی* ،  دکتر  مجید نبی بیدهندی ** و جلال خزانه‌داری***

چکیده

       در این پژوهش اثر پارامترهای مختلف بر روی سرعت انتشار امواج الاستیک (تراکمی و برشی) و نتایج اعمال نظریه‌های گاسمن ، بیوت و وایلی بر روی داده‌های آزمایشگاهی برای هشت نمونه سنگ کربنات یکی از مخازن هیدروکربنی جنوب ایران بررسی شده است. اندازه‌گیریهای آزمایشگاهی بر روی کلیه نمونه‌ها در حالت خشک و اشباع انجام شده است. فشار سیال درون حفره‌های اشباع از نفت سفید، برابر MPa 5 و مقادیر فشار مؤثر از MPa  5 تا  MPa 60 انتخاب شده است . بسامد مرکزی برای مـوج P برابر MHz 1 و برای مـوج  SبرابـرMHz 6/. بوده و تمام اندازه‌گیریها در دمای اتاق انجام گرفته است. نتایج به دست آمده نشان می‌دهد که سرعت انتشار امواج تراکمی در اثر اشباع افزایش می‌یابد ولی سرعت امواج برشی در سنگهای اشباع از سیال، تغییرات ناچیزی را نسبت به همان سنگها در حالت خشک نشان می‌دهد. افزایش فشار مؤثر در هر دو حالت خشک و اشباع باعث افزایش سرعت‌  می‌شود، اما آهنگ افزایش سرعت امواج تراکمی بیشتر است. با افزایش تخلخل نمونه‌ها، سرعت‌ها کاهش و با افزایش چگالی نمونه‌ها سرعتها افزایش می‌یابند. با به‌کارگیری نظریه‌های گاسمن و بیوت مشاهده شد که این نظریه‌ها همخوانی بسیار خوبی با داده‌های آزمایشگاهی دارند. انحراف پیش‌بینی شده در نظریه گاسمن از داده‌های آزمایشگاهی بین3%- تا 1%+  است. پاشش بیوت برای سرعت امواج تراکمی کمتر از 3/. درصد و برای سرعت امواج برشی کمتراز5/. درصد است. همچنین مشاهده شد که معادله میانگین زمانی وایـلی همخوانی خوبی با داده‌های آزمایشگاهی ندارد.

کلیدواژه‌ها : سرعت امواج تراکمی و برشی، سنگ کربنات، مخزن هیدروکربن، نظریه‌های گاسمن و بیوت.

 *دانشگاه صنعت نفت

 **موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران

 ***بخش فیزیک سنگ، دانشگاه ردینگ