شیمی‌کانی و پتروژنز دایک‌های لامپروفیری کالک‌آلکالن معادن سونگون و هفت‌چشمه (استان آذربایجان شرقی، ایران)
شیمی‌کانی و پتروژنز دایک‌های لامپروفیری کالک‌آلکالن معادن سونگون و هفت‌چشمه (استان آذربایجان شرقی، ایران)
زهرا قرهچاهی1، محسن موید2، جمشید احمدیان3 و مامورو موراتا4
تاریخ دریافت: 09/ 06/ 1395 تاریخ پذیرش: 04/ 11/ 1395
چکیده
معادن سونگون و هفت‌چشمه در یک کمپلکس آتشفشانی- نفوذی در شمال باختر کشور (استان آذربایجان شرقی) و در پهنه مس ارسباران قرار گرفته‌اند. دایک‌های لامپروفیری سونگون با سنی جوان‌تر از الیگومیوسن شامل کانی‌های بیوتیت، پلاژیوکلاز و پیروکسن و با بافت اصلی پورفیریتیک، جزو لامپروفیرهای کالک‌آلکالن- کرسانتیت رده‌بندی می‌شوند و توده کوارتزمونزونیت پورفیری سونگون را گسسته‌اند. دایک‌های لامپروفیری هفت‌چشمه با سنی جوان‌تر از الیگومیوسن، شامل کانی‌های بیوتیت، فلدسپار قلیایی و پیروکسن و با بافت‌های اصلی هیالومیکرولیتیک پورفیری و جریانی، جزو لامپروفیرهای کالک‌آلکالن- مینت به شمار می‌روند و توده کوارتزدیوریت هفت‌چشمه را گسسته‌اند. بررسی نمودارهای عنکبوتی، نشاندهنده غنیشدگی LREEها نسبت به MREEها و HREEها در آنهاست که احتمال تشکیل این سنگ ها از یک منشأ غنی‌شده را نشان می دهد. بررسی ویژگی های ژئوشیمیایی لامپروفیرهای مورد مطالعه نشان می دهد که نوع ماگمای تشکیل دهنده آنها از نوع لامپروفیرهای کالک‌آلکالن و محیط زمین‌ساختی آنها وابسته به کمان ماگمایی است. این لامپروفیرها از درجه پایین ذوب‌بخشی گارنت‌لرزولیت به وجود آمده‌اند.
کلیدواژهها: لامپروفیر کالک‌آلکالن، کرسانتیت، مینت، استان آذربایجان شرقی، سونگون، هفت‌چشمه.
1دکترا، گروه علوم زمین، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران
2استاد، گروه علوم زمین، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران
3استادیار، گروه زمینشناسی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران
4استاد، بخش علوم زمین، دانشگاه ناروتو، توکوشیما، ژاپن
نویسنده مسئول: محسن موید؛ E-mail:moayyed@tabrizu.ac.ir