بررسی تغییرات میدان تنش و نقش آن در دگرشکلی ساختار فراقان در زاگرس خاوری
بررسی تغییرات میدان تنش و نقش آن در دگرشکلی ساختار فراقان در زاگرس خاوری
سیدعباس عطاپورفرد1، علی یساقی2، مهناز رضائیان3 و اسماعیل شبانیان بروجنی3
تاریخ دریافت: 24/ 01/ 1394 تاریخ پذیرش: 24/ 11/ 1394
چکیده
تاقدیس فراقان در شمال خاور کمان فارس قرار دارد و در این محل پوشش رسوبی به ستبرای 10 کیلومتر روی سری هرمز دگرشکل شده است. این تاقدیس توسط گسل زاگرس مرتفع بریده شده است. با توجه به کم بودن مطالعات تنش دیرینه و تحلیل جنبشی ساختارها در شمال خاور کمان فارس در این نوشتار به تاریخچه تغییرات میدان تنش و نقش آن در تکامل ساختار فراقان پرداخته شده است. برای تعیین متغیرهای تنسور تنش کاهش یافته و تفکیک گسل های مربوط به هر فازدگرشکلی شکننده، از روش وارونسازی؛ برای تعیین امتداد محور کوتاهشدگی بیشینه از استیلولیت ها و برای تعیین موقعیت تنش کمینه از رگه‌های کششی استفاده شده است. به منظور بررسی جهت های تنش اصلی زمان حاضر داده‌های سازوکار کانونی زمین‌لرزه‌ها نیز به روش برگشتی تحلیل شده اند. مطابق این بررسی، پیش از چینخوردگی در میوسن پسین سوی تنش اصلی حداکثر N27°-29°E بوده و ترک‌های کششی در این زمان شکل گرفته‌اند. در اواخر میوسن میانی پوشش رسوبی تحت رژیم زمینساختی فشاری (Compressional) و با سوی تنش اصلی بیشینه N19°E بهصورت چینهای جدایشی (Detachment fold) و مرتبط با گسل (Fault related fold) دگرشکل شده است. در اواخر میوسن پسین و اوایل پلیوسن، پی‌سنگ در محدوده فراقان شروع به کوتاهشدگی کرده است که در این زمان رژیم زمینساختی امتدادلغز و سوی تنش اصلی بیشینه N4°E است. در این زمان گسل زاگرس مرتفع فعال شده و ستون رسوبی و ساختارهای موجود را بهطور کامل برش داده است. در پلیوسن تحت رژیم زمینساختی امتدادلغز سوی تنش اصلی بیشینه بهطور موقت به N25°W تغییر یافته و گسل های امتدادلغز و واژگون موجود با سازوکار جدید فعال شده اند. بررسی داده‌های سازوکار کانونی زمین‌لرزه‌ها گویای این مطلب است که در زمان حاضر سوی تنش اصلی دوباره شمالی- جنوبی است.
کلیدواژه‌ها: تاقدیس فراقان، وارونسازی داده های خش‌لغز گسلی، رگه های کششی، استیلولیت، سازوکار کانونی زمینلرزه ها.
1دانشجوی دکترا، گروه زمینشناسی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران
2دانشیار، گروه زمین شناسی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران
3استادیار، گروه زمین شناسی، دانشگاه تحصیلات تکمیلی علوم پایه زنجان، زنجان، ایران
نویسنده مسئول: علی یساقی؛ E-mail: yassaghi@yahoo.com