ارتباط بین فروچالههای دشت فامنین – کبودرآهنگ- قهاوند با سنگ کف منطقه
ارتباط بین فروچالههای دشت فامنین – کبودرآهنگ- قهاوند با سنگ کف منطقه
نوشته : منوچهر امیری*
چکیده
دشت فامنین- قهاوند- کبودرآهنگ درشمال استان همدان واقع شده و ضخامت رسوبات سفره آبدار آن به حدود100-70 متر می‌رسد که بهره برداری از آن بیش از ظرفیت سفره بوده و سالانه حدود 3-5/2 متر افت درسطح آب این سفره وجود دارد. در طی ده سال اخیر، دست کم حدود 19 فروچاله (Sinkhole)کوچک و بزرگ در سطح دشت به‌وجود آمده که سبب نگرانی ساکنان دشت گردیده است.در این تحقیق، پس از پیمایشها و اندازه‌گیریهای صحرایی، تجزیه نمونه‌ها و برآورد میزان دی‌اکسید‌کربن آزاد (Free carbon dioxide) انجام گرفته و مشخصات فروچاله‌ها شناسایی و ثبت شده است. از نتایج حاصل مشخص گردید که شرایط ویژه در سنگ بسترآهکی و وجود دی‌اکسید‌کربن بیشتراز1500میلی گرم در لیتر، عامل اصلی توسعه کارست در منطقه است.همچنین وجود حفره‌های انحلالی بزرگ، مجاری آب، سیستم درز و شکاف وسیع در سنگ بستر و پمپاژ آب موجود در آنها عامل اصلی ایجاد فروچالههای منطقه بوده و عواملی چون ماسه‌شویی لایه‌ها، خروج گاز از چاهها و افت سریع سطح آب زیرزمینی در تسریع وقوع فروچالههای منطقه دخیل هستند. لذا برای جلوگیری از این پدیده، باید اولاً از کف شکنی و حفاری در سنگ بستر خودداری شود. و دوم این که برای جلوگیری از ماسه‌شویی چاههای آب باید ازگراول پک (Gravel pack) مناسب استفاده شود و سوم این که همه چاههایی که درسنگ بستر حفاری شده و آبدهی بالایی دارند، تعطیل شوند .
کلیدواژه‌ها : کبودرآهنگ، فامنین،همدان، قهاوند، فروچاله، کارست، سنگ بستر، آب زیر زمینی، دی‌اکسید کربن آزاد، فرونشست.
* مرکز تحقیقات کشاورزی ومنابع طبیعی استان همدان