خاستگاه و ویژگیهای زمین‌ساختی توده گرانیتوییدی بروجرد (باختر ایران)
خاستگاه و ویژگیهای زمین‌ساختی توده گرانیتوییدی بروجرد (باختر ایران)
نوشته: احمد احمدی خلجی*، دکتر داریوش اسماعیلی * و دکتر محمدولی ولی‌زاده*
چکیده
توده‌ی گرانیتوییدی بروجرد به سن ژوراسیک میانی در زون ساختاری سنندج- سیرجان قرار دارد. این توده دارای طیف ترکیبی از کوارتزدیوریت و گرانودیوریت تا مونزوگرانیت بوده که در سنگهای دگرگونی ناحیه‌ای (فیلیتهای همدان) تزریق شده است.
معیارهای محاسباتی برای تمایز گرانیتوییدهای کوهزایی از ناکوهزایی که بر روی پارامترهای معرفی شده انجام گرفته است، نشان می‌دهد که این توده با داشتن R>0 مشخصه گرانیتوییدهای کوهزایی را دارد. به عنوان مثال، ویژگیهای ژئوشیمیایی غنی‌شدگی از LILEs (Cs,K,Rb,U,Th ) نسبت به HFSEs بویژهNb و Ta، تهی‌شدگی از عناصرBa,Sr,Ti,P، بالا بودن نسبتهای Th/Yb (5>) مطابق با بالا بودن نسبتهای La/Yb (10> تا 100)، داشتن ویژگی مربوط به گرانیتهای نوع I،کالکوآلکالن، پتاسیم بالا، متاآلومین تا کمی پرآلومین و… نشان می‌دهند که این توده در ارتباط با یک زون فرورانش و در موقعیت کمان آتشفشانی آن تشکیل شده است. افزون بر آن، فرایندهای آغشتگی پوسته‌ای نیز در تغییر ویژگی اولیه ماگماها که کم و بیش در مناطق فرورانش متداول است، در سنگهای این توده نقش مهمی داشته‌اند.
نمودارهای تعیین محیط زمین‌ساختی نیزنشان می‌دهد که این توده از نوع گرانیتهای کمان آتشفشانی(VAG) است و گمان می‌رود که در پیوند با پدیده فرورانش صفحه اقیانوسی نوتتیس به زیر ورقه قاره‌ای سکوی ایران حاصل شده باشد.
کلید واژه‌ها: بروجرد، ژوراسیک میانی، سنندج- سیرجان، گرانیتوییدهای کوهزایی، قوس آتشفشانی، فرورانش
*گروه زمین‌شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه تهران