اثرات زیست محیطی توسعه شهری بر آلودگی نیترات در آبهای زیرزمینی گستره گرگان، شمال خاور ایران

نوشته: دکتر مجید شاه پسند زاده^٭، مصطفی رقیمی^٭، سید محمد خادمی^٭٭

چکیده

       بیش از ۸۰ درصد آب شرب شهر رو به رشد و پرجمعیت گرگان، از منابع آبهای زیرزمینی (آبخوانهای زیارت، شصت کلا و گرمابدشت) تأمین می‌شود. تجزیه شیمیایی آبهای زیرزمینی گستره گرگان، وجود دو منطقه با غلظت غیر مجاز نیترات (آبخوان زیارت) را در محدوده  شهری نشان می‌دهد. الگوی تغییرات غلظت کلر در چاههای با تمرکز بالاتر از حدّ نیترات، از الگوی تغییرات غلظت نیترات آب این چاهها تبعیت می‌کند. با وجود قرارگیری آبخوانهای شصت کلا و گرمابدشت در محدوده زمینهای کشاورزی، میزان نیترات این آبخوانها نسبت به آبخوان زیارت پایین‌تر است و عدم تأثیر یا اثر ناچیز کودهای شیمیایی بر آلودگی آبهای شرب این منطقه را نشان می‌دهد. تعیین مقادیرNO₃/Cl و K/Cl، منشأ غلظت غیر مجاز نیترات آبهای زیرزمینی این منطقه را فاضلابهای خانگی نشان می‌دهد. همچنین، قطع درختان جنگلی و توسعه شهر گرگان نیز سبب به هم خوردن چرخه نیتروژن و ورود مقادیر قابل توجهی نیترات به آبهای زیرزمینی منطقه شده است.

کلید واژه‌ها: آبهای زیرزمینی، آلودگی نیترات، فاضلاب خانگی، اثرات زیست  محیطی، زمین شناسی شهری، گرگان.

*  گروه زمین شناسی، دانشکده علوم ،دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان

** شرکت آب و فاضلاب استان گلستان