گفت‌وگو با مدیرعامل شرکت فسفات اسفوردی بافق؛ ایران 600 میلیون تن فسفات دارد
از بین 62 ماده معدنی موجود در کشور، فسفات از آن جمله کانسارهایی است که نسبت تولید و مصرف آن متعادل نیست و اختلاف زیادی دارد.کارشناسان معتقدند به سبب اینکه صنایع فسفات‌بر در کشور تقریبا وجود ندارد از این‌رو مصرف این ماده معدنی بسیار پایین است و تقریبا تولیدکنندگان فسفات راهی جز تولید برای صادرات را ندارند. آنچه مشخص است تنها تولیدکننده کنسانتره فسفات در کشور ما با مشکل فروش مواجه شده است چرا که محصولات نهایی به کشور وارد می‌شود و صنایع نیازی به استفاده از فسفات داخلی نمی‌بینند.صنایعی همچون داروسازی و مهمات‌سازی که در کشور ما، آنچنان که باید رونقی ندارد به فسفات قابل‌توجهی نیاز دارد که مازاد آن باید از طریق صادرات به کشورهای بزرگ مصرف‌کننده فروخته شود.علی حافظی‌فر مدیرعامل مجتمع فسفات اسفوردی، در گفت‌وگو با معدن و توسعه پیرامون فسفات بیشتر توضیح می‌دهد که مشروح این مصاحبه را در ادامه می‌خوانید:
ابتدا بهتر است برویم سراغ کشور خودمان، مهمترین ذخایر فسفات ایران در چه مناطقی قرار گرفته است؟
اینکه اول سراغ کشور خودمان می‌رویم کار پسندیده‌ای است اما مگر قرار بود از کشور دیگری شروع کنیم. برگردیم به پرسش شما. مهمترین ذخایر فسفات ایران (یا به قول شما کشور خودمان) در استان‌های یزد، تهران و کهگیلویه و بویراحمد قرار گرفته است. کانسارهای اسفوردی، زریگان و چادرملو در شهرستان بافق با منشا آذرین، شمشک و کوه لار در تهران و کهگیلویه و بویراحمد با منشا رسوبی مهمترین ذخایر شناخته شده فسفات در ایران است.البته ذخایر پراکنده دیگری نیز در اقصی نقاط ایران وجود دارد اما از لحاظ حجم ذخیره به کانسارهایی که اشاره شد نمی‌رسند. این ذخایر در قالب منابع مختلف معرفی می‌شوند.
این‌ها که گفتید ذخایر بودند، کدامیک از این ذخایر به معدن تبدیل شده‌اند؟
منظور شما احتمالا این است که بخواهید بدانید مهمترین معادن فسفات کشور را نام ببرم.در حال حاضر تنها از دو معدن بزرگ در کشور فسفات استخراج می‌شود یکی معدن فسفات اسفوردی در 35 کیلومتری شمال‌شرقی شهرستان بافق و دیگری شمشک در 45 کیلومتری شمال‌شرق پایتخت.البته در مجتمع سنگ‌آهن چادرملو کنسانتره فسفات نیز به‌عنوان محصول دوم تولید می‌شود.
اکتشافات انجام شده وجود چند تن فسفات را در کشور محرز کرده است؟
براساس اکتشافاتی که تاکنون صورت گرفته حدود 600 میلیون تن فسفات شناخته شده که عیار متوسط آن 5/8 درصد است. البته این ذخایر احتمالی است و آماری از ذخایر قطعی در دست نیست.
معدن فسفات اسفوردی چقدر ذخیره دارد؟
ذخیره این معدن حدود 5/16 میلیون تن با عیار متوسط 9/13 درصد کانسار فسفات با فرمول P2O5 است.
اکتشاف در اسفوردی چگونه دنبال می‌شود؟
عملیات اکتشاف همواره در حال انجام است. در این منطقه تا فاصله 70 کیلومتری اسفوردی (در منطقه گزستان) کار اکتشافی انجام و ذخیره‌یابی شده است.
برویم سراغ کاربرد فسفات، به‌عنوان مدیرعامل یکی از بزرگترین معادن فسفات کشور لطفا شرح دهید محصولی را که تولید می‌کنید در چه صنایعی مورد استفاده قرار می‌گیرد؟
فسفات دارای کاربردهای متعددی است و در صنایع گوناگونی مورد استفاده قرار می‌گیرد. در کشور ما هم‌اکنون 50 درصد فسفات مصرفی کشور در تهیه کودهای فسفاته مورد استفاده قرار می‌گیرد.
مابقی چه؟
آنچه که می‌ماند در صنایع غذایی، کارخانه‌های تولید اسید فسفریک، خوراک دام و طیور، مهمات‌سازی، داروسازی و رنگ‌سازی مصرف می‌شود.
نیاز ایران (کشور خودمان) به فسفات چند تن در سال است؟
حدود 2 میلیون تن در سال. البته این آمار دقیق نیست.
چرا؟
آمار دقیقی تاکنون تهیه نشده است.
چه میزان از این نیاز توسط معدن اسفوردی تامین می‌شود؟
معدن اسفوردی هم‌اکنون با نصف ظرفیت اسمی خود فعالیت می‌کند که سالانه تولیدی معادل 50 هزار تن کنسانتره فسفات دارد. اما انشاءالله با اجرای طرح EPC طی 18 ماه آینده، به ظرفیت اسمی خود یعنی تولید یکصد هزار تن کنسانتره فسفات خواهیم رسید، از طرفی تولید کنسانتره آهن که محصول دوم مجتمع است نیز راه‌اندازی خواهد شد تا علاوه بر تولید فسفات، کنسانتره سنگ‌آهن به‌عنوان محصول جانبی در این مجتمع به تولید برسد.
قیمت این ماده معدنی در بازار چگونه تعیین می‌شود؟
کانسارهای غیرفلزی همچون فسفات برخلاف کانسارهای فلزی تابع بازار مشخص در دنیا نیست به همین خاطر به تناسب مصرف از نظر کمی و کیفی قیمت آن دارای تناسب است. اگرچه این نوع قیمت‌گذاری رفتار بازارهای جهانی است اما می‌توان گفت قیمت‌گذاری فسفات و اصولا کانسارهای غیرفلزی در داخل کشور (خودمان) نیز از این شرایط تبعیت می‌کند.
آیا تولید فسفات در اسفوردی هم‌اکنون توجیه‌پذیر است؟ اگر بخواهم دقیق‌تر بگویم منظورم این است که قیمت تمام شده فسفات در اسفوردی به ازای هر تن چقدر است؟
هم‌اکنون قیمت تمام شده تولید فسفات در اسفوردی بالاتر از قیمت فروش است.
پس با ضرر محصول تولید می‌کنید؟
پس از اجرای EPC قطعا این مسئله برعکس خواهد شد.
ارزش افزوده فسفات چگونه است؟
اگر بخواهیم در صنعت کودسازی فسفات را مورد استفاده قرار دهیم ارزش افزوده چندانی برایمان به همراه نخواهد داشت اما اگر همین محصول را در تهیه اسید فسفریک به‌کار بگیریم تا 10 برابر کود ارزش افزوده به‌دنبال خواهد داشت.
مهمترین شکل معدنی که شما مدیرعامل آن هستید، چیست؟
کمبود مشتری داخلی.
پس مازاد تولید را چگونه به فروش می‌رسانید؟
همان‌طور که گفتم به لحاظ کمبود مشتری داخلی و با توجه به سابقه نامطلوب بازار مصرف داخلی طی 9 سال بهره‌برداری در 9 ماه گذشته سال جاری بالغ بر 24 هزار تن به هندوستان صادرات انجام شده که رکورد صادرات در مجتمع را در پی داشته است.در سال‌های گذشته نیز بالغ بر 18 هزار تن به کشورهای بلژیک و اسپانیا صادر شده است.
شما که گفتید کشور به یک میلیون تن فسفات در سال نیاز دارد، چگونه است که برای 50 هزار تن تولید، مشکل فروش دارید؟
بخشی از فسفات مورد نیاز کارخانه‌های اسید فسفریک به دلیل نوع خاک فسفات آن از طریق واردات تامین می‌شود اما متاسفانه چون برخی از افراد اقدام به واردات کودهای فسفاته می‌کنند تولیدکنندگان کود در کشور تولید این محصول را به صرفه نمی‌دانند به همین خاطر فسفات نیز خریداری نمی‌شود.
مهمترین کشورهای تولیدکننده فسفات را نام می‌برید؟
برزیل، چین، اردن، مراکش، صحرای غربی، روسیه، سنگال، آفریقای‌جنوبی، آمریکا و سوریه بزرگترین تولیدکنندگان فسفات هستند که در بین این کشورها، چین بخش بزرگی از کودهای فسفاته را تولید و با قیمت پایین‌تر هم‌اکنون به کشور وارد می‌کنند.
و بزرگترین مصرف‌کنندگان فسفات؟
چین، آمریکا و هند بزرگترین مصرف‌کنندگان فسفات هستند.
روش استخراج معدن اسفوردی به چه شکلی است؟
این معدن به صورت پلکانی روباز و به روش استخراج انتخابی استخراج می‌شود.
نظر شما :