شناسایی اشکال ژئومورفولوژیکی آتشفشان دماوند برای نخستین بار در کشور

برای نخستین بار در کشور و با همکاری دانشگاه آزاداسلامی واحد علوم و تحقیقات و سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور اشکال ژئومورفولوژیکی آتشفشان دماوند و قابلیت‌های زیست‌محیطی آن با استفاده از تصاویر ماهواره‌ای و GIS برای نخستین‌بار در قالب پایان‌نامه دکتری شناسایی و بررسی شد.

به گزارش روابط‌عمومی سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور مژگان زارعی‌نژاد مدیر گروه GIS این سازمان و دانشجوی دکتری رشته جغرافیای طبیعی (گرایش ژئومورفولوژی) دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم‌ و تحقیقات از شناسایی اشکال ژئومورفولوژیکی کوه آتشفشان دماوند و قابلیت‌های زیست‌محیطی آن با استفاده از تصاویر ماهواره‌ای و GIS برای نخستین‌بار در قالب رساله دکتری خود خبر داد و گفت: این تحقیق به عنوان نخستین پژوهش در زمینه مطالعات ژئومورفولوژی و زیست‌محیطی بر روی مخروط آتشفشانی دماوند محسوب می‌شود که روشی بسیار نوین در زمینه آتشفشان‌شناسی با استفاده از جدیدترین فن‌آوری‌ها است.

وی با بیان این که تاکنون آتشفشان دماوند از لحاظ ژئومورفولوژیکی و زیست‌محیطی مورد مطالعه قرار نگرفته است، خاطرنشان کرد: با تحقیقات انجام شده در دماوند می‌توان نسبت به هدایت جریان‌های گدازه‌ها، دسترسی به مناطق امن مسکونی و مطالعات زیست‌محیطی و اکولوژیکی راه‌کار مناسبی یافت.

زارعی‌نژاد مدیریت صحیح بحران در زمان فعالیت احتمالی دماوند را در گرو انجام مطالعات کامل و شناخت محیط بیرونی و درونی پیکره این آتشفشان دانست و گفت:  آتشفشان دماوند و مرزهای طبیعی آن در بخش رودخانه هراز و دلیچای از قسمت شرق، جنوب و غرب و همچنین از شمال تا ارتفاعات ساردویچ مورد بررسی قرار گرفته و در رساله مذکور به شرح مفصل آن پرداخته شده است.

مدیر گروه GIS سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور با بیان این که به کمک مدل ارتفاعی رقومی و تصاویر ماهواره‌ای مساحت و ارتفاع دقیق آنشفشان دماوند تعیین شده، تصریح کرد: نتیجه این پژوهش، به دست آوردن اطلاعات بسیار دقیق، جدید و مدونی از این پدیده زیبای کشور است که می‌تواند پایه مطالعات صحیحی برای سایر رشته‌های مرتبط با علوم‌زمین باشد.

وی افزود: در مخروط دماوند، فرم‌ها و اشکال مختلف تحت دو عامل اصلی فرآیندهای درونی و بیرونی پدید آمده‌اند که پیدایش پیکره اصلی کوه آتشفشان دماوند، مستقیما" تحت‌تأثیر فرآیند درونی بوده و دو عامل مهم مورفودینامیک و مورفورژنتیک که در زمره فعالیت‌های فرآیند درونی و بیرونی محسوب می‌شوند، سبب به وجودآمدن اشکال خاصی در منطقه شده است.

زارعی‌نژاد در ادامه تصریح کرد: مطالعات صورت گرفته به بررسی کلیات منطقه مطالعاتی، ویژگی‌های زمین‌شناسی و تکتونیکی منطقه، مطالعات اقلیمی و تحلیل و پردازش داده‌های هواشناسی منطقه، شناسایی حوضه‌های زهکشی جهت شکل‌شناسی یا مورفومتری در سطوح مختلف ارتفاعی و تحلیل مورفولوژیکی آنها، معرفی و تحلیل دقیق فرم‌ها وفرآیندهای مختلف از دیدگاه ژئومورفولوژی، مطالعه فرآیندهای ژئومورفولوژی از چشم‌انداز اکولوژی و زیست‌محیطی پرداخته است.

مدیر گروه GIS سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور در ادامه یادآور شد: اطلاعات موجود با استفاده از سه نوع تصویر ماهواره‌ای، نقشه‌های توپوگرافی با مقیاس یک‌بیست‌وپنج‌هزارم، عکس‌های هوایی و مطالعات میدانی متعدد، بیش از 30 نقشه پردازش شده شامل نقشه‌های شیب، سایه روشن ارتفاعی، هیپسومتری، هیدرولوژی، گسل‌ها، نقشه‌های موقعیت یخچالی و مجاور یخچالی، منحنی میزان، جاده‌ها، مسیرهای کوه‌پیمایی، محل معادن، موقعیت پناهگاه‌ها، روستاها و مناطق مسکونی در محیط GIS جمع‌آوری و تهیه شده است.

لازم به ذکر است از رساله مذکور تحت عنوان شناسایی اشکال ژئومورفولوژیکی کوه آتشفشانی دماوند و قابلیت‌های زیست‌محیطی آن با استفاده از تصاویر ماهواره‌ای و GIS، با راهنمایی آقای دکتر ابراهیم مقیمی، در تاریخ سه‌شنبه 11/4/87 در دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات دفاع خواهد شد.