نقشه‌های زمین‌شناسی کاربردی در خدمت کاربران توسعه شهری و صنعتی

بنا به اعلام مدیر امور زمین‌شناسی منطقه‌ای سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور، نقشه‌های زمین‌شناسی کاربردی در خدمت کاربران توسعه شهری و صنعتی کشور قرار می‌گیرد.

به گزارش روابط‌عمومی سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور، دکتر جلیل قلمقاش، مدیر امور زمین‌شناسی منطقه‌ای این سازمان در مراسم افتتاحیه همایش تخصصی نقشه‌های زمین‌شناسی کاربردی در استان سمنان درباره نقشه‌های زمین‌شناسی گفت: نقشه زمین‌شناسی اطلاعات جامعی درباره جنس، سن و ساختمان سنگ‌ها و زمین و همچنین پتانسیل مواد معدنی به کاربران ارائه می‌دهد.

وی با بیان اینکه جنس سنگ‌ها به معنای سختی و نرمی آن‌ها و ترکیبات شیمیایی آن‌ها که در پروژه‌های عمرانی تاثیرگذار است، خاطرنشان کرد: به کمک نقشه‌های زمین‌شناسی مناطق مستعد خطرات زمین‌شناختی شناسایی می‌شود.

قلمقاش با بیان اینکه در حال حاضر یک درصد از تولید ناخالص ملی صرف جبران زیان‌های وارد شده از سوی مخاطرات زمین‌شناسی می‌شود، تصریح کرد: نقشه‌های زمین‌شناسی در اکتشاف مواد‌معدنی، مطالعات لرزه‌خیزی و پیش‌بینی خطر بلایای طبیعی، مطالعات زیست‌محیطی‌و... کاربرد اساسی دارد.

مدیر امور زمین‌شناسی منطقه‌ای با اشاره به اکتشاف نفت برای اولین بار در منطقه زاگرس افزود: برای شناسایی بیشتر پتانسیل نفت نقشه‌های زمین‌شناسی منطقه تهیه شد که بر همین اساس اهمیت این نقشه‌ها در کلیه مطالعات اکتشافی مشخص می‌شود.

وی یادآور شد: کانی‌سازی مس در همه جای دنیا در مناطق ماگمایی یافت می‌شود که بر همین اساس برای رسیدن به این مناطق بهره‌برداری از نقشه‌های زمین‌شناسی امری ضروری است.

قلمقاش در مثالی دیگر از اکتشاف طلا توسط سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور در 10 سال پیش یاد کرد و افزود: کانی‌سازی طلا ارتباط مستقیمی با زون‌های برشی در پهنه سنندج-سیرجان دارد و به این ترتیب برای اکتشاف طلا باید به دنبال پهنه‌های برشی در نقشه‌های زمین‌شناسی بود.

مدیر امور زمین‌شناسی منطقه‌ای سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور، با اشاره به اعلام MIT مبنی بر اینکه در دهه‌های آینده ماده معدنی برلیم به‌عنوان عنصر اصلی در توسعه اقتصادی و صنعتی دنیا محسوب می‌شود، خاطرنشان کرد: در حال حاضر همه زمین‌شناسان درباره ارتباط برلیم با سنگ‌های اطراف آن اطلات کافی دارند و می‌دانند در چه قسمت‌هایی از کشورمان به دنبال کشف این ماده باشند؛ که این امر تنها به کمک نقشه‌های زمین‌شناسی محقق می‌شود.

وی با بیان اینکه نقشه‌های زمین‌شناسی مبنای تهیه نقشه‌های پهنه‌های مخاطرات زمین‌شناختی نیز هستند، گفت: استان‌های واقع در دامنه‌های زاگرس و البرز با خطرات ناشی از مخاطرات طبیعی مواجه هستند و بر اساس اعلام استانداری چهارمحال و بختیاری در سال 75 یکصد میلیارد تومان هزینه جبران خسارات ناشی از زمین‌لغزش در جاده‌های این استان می‌شود.

قلمقاش با بیان این‌که مهندسان عمران به کمک نقشه‌های زمین‌شناسی مناطق امن برای راهسازی، سدسازی، توسعه شهری و صنعتی را شناسایی می‌کنند، خاطرنشان کرد: پروژه جاده‌سازی سمیرم- شهرکرد بدون توجه به مسائل زمین‌شناسی جاده ساخته شد و در حال حاضر به عنوان یکی از معضلات جاده‌سازی کشور محسوب می‌شود و مهندسان با استقرار در این جاده لغزش‌های دائمی آن را بررسی می‌کنند.

مدیر امور زمین‌شناسی منطقه‌ای سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور با اشاره به کاربرد نقشه‌های زمین‌شناسی برای پهنه‌بندی خطر سیلاب، آتشفشان‌های نیمه‌خاموش، فرونشست، فروچاله‌و... که سازه‌های بزرگ را تهدید می‌کند،یادآور شد: به کمک نقشه‌های زمین‌شناسی گسل‌های فعال شناسایی می‌شوند که بر همین اساس مهندسان قادر به تشخیص مناطق خطرزا برای عبور لوله‌های انرژی و ساخت‌وسازهای بزرگ خواهند بود.

وی از استفاده از نقشه‌های زمین‌شناسی در برنامه‌ریزی و بهینه‌سازی طرح‌های مسیریابی جاده، خطوط انتقال نیرو و انرژی و آب به‌عنوان یکی از مهم‌ترین کاربردهای آن در مطالعات شهری یاد کرد و گفت: از ترکیب نقشه‌های زمین‌شناسی با نقشه‌های دیگر مثل باد؛ قادر به شناسایی و کاهش خطرات ناشی از مخاطرات طبیعی خواهیم بود.

قلمقاش با بیان این‌که در حال حاضر وزارت نیرو سرمایه‌گذاری گسترده‌ای برای احداث نیروگاه‌های بادی انجام داده، یادآور شد: برای احداث نیروگاه‌های بادی به وزش باد و مطالعات زمین‌شناسی نیاز است که در نتیجه با تلفیق نقشه بادهای کشور و نقشه‌های زمین‌شناسی قادر به یافتن جایگاه مناسب برای تاسیس نیروگاه‌های بادی خواهیم بود.

مدیر امور زمین‌شناسی منطقه‌ای سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور یادآور شد: توجه به نقشه‌های زمین‌شناسی برای مکان‌یابی مناسب به‌منظور دفن زباله‌های اتمی در کنار توده‌های گرانیتی و یافتن مکان مناسب برای تاسیس نیروگاه‌های آفتابی امری ضروری است.

وی با اشاره به معادن بزرگ شن و ماسه منطقه شهریار که سال‌ها پیش استخراج در آن به پایان رسیده و به‌صورت معدنی متروکه درآمده، خاطرنشان کرد: حفره‌های باقی مانده در این معدن به محل دفن زباله تبدیل شده که با جاری شدن شیرآبه‌های زباله در زمین‌های کشاورزی شهریار یک بحران زیست‌محیطی بزرگ را پیش‌رو خواهیم داشت.

وی شناسایی مناطق ناامن برای زندگی بشر، آلودگی‌های زیست‌محیطی در اطراف معادن بزرگ، عناصر زیان‌آور مثل ارسنیک در اطراف آتشفشان‌های نیمه خاموش، کمربند سرطان‌زا شمال ایران‌و... را به کمک نقشه‌های زمین‌شناسی محقق دانست.

وی با بیان اینکه در حال حاضر در ایران ارزیابی مشخصی برای ارزش‌گذاری نقشه‌های زمین‌شناسی وجود ندارد، گفت: طی مطالعات انجام شده در دیگر کشورها مزایای نقشه‌های زمین‌شناسی بر مبنای پرسشگری از کاربران این نقشه‌ها، ارزش نقشه‌ها چندین برابر قیمت صرف شده برای تهیه و تولید آن‌ها برآورد شده است.

وی با اشاره به هزینه پیش‌بینی شده برای سد بختیاری به عنوان بلندترین سد جهان که بالغ بر 3 تا 4 میلیارد تومان برآورد شده، یادآور شد: نخستین قدم برای اجرای این طرح‌ها وجود نقشه‌های زمین‌شناسی است.

وی با اشاره به تاکید رئیس سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور مبنی بر اولویت این مجموعه برای تهیه نقشه‌های زمین‌شناسی در مقیاس‌های مختلف خاطرنشان کرد: سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور از سال 1338 به‌منظور تهیه و تکمیل نقشه‌های زمین‌شناسی تاسیس شد.

وی با اشاره به اعلام سازمان زمین‌شناسی آمریکا مبنی بر این که نقشه‌های زمین‌شناسی مهم‌ترین و ارزشمندترین ابزار برای شناخت و زندگی با زمین محسوب می‌شوند، افزود: سودمندی نقشه‌های زمین‌شناسی به قدری زیاد است که پرخواهان‌ترین محصول علمی اراده شد توسط سازمان‌های زمین‌شناسی دنیا محسوب می‌شود.

وی با بیان این که از ابتدای تاسیس سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور، نقشه‌های زمین‌شناسی در مقیاس‌های یک‌میلیونیم، یک بیست‌وپنج‌میلیونیم و یک دویست‌وپنجاه هزارم در مقیاس‌های مختلف تهیه شد، یادآور شد: ایده تهیه نقشه‌های زمین‌شناسی کاربردی به صورتی که ابعاد روستاها و شهرهای کوچک در آنها قابل مشاهده باشد، در سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور به‌وجود آمد که بر همین اساس در حال حاضر 400 نقشه زمین‌شناسی کاربردی در مقیاس یک بیست‌وپنج هزارم در حال برداشت است که بیش از 30 نقشه با همت اداره زمین‌شناسی و حمایت استانداری سمنان در حال برداشت است.