از 60 سال خدمات استاد پیشکسوت زمین‌شناسی مهندسی ایران تقدیر شد

دانشکده مهندسی معدن دانشگاه تهران همزمان با هشتاد سالگی این دانشگاه از60  سال خدمات فنی و مهندسی استاد محمد حسن نبوی، پیشگام زمین‌شناسی مهندسی ایران را در سن هشتاد سالگی استاد تجلیل کرد.

در این مراسم با حضور جمعی از پیشکسوتان و استادان برجسته زمین‌شناسی و معدن کشور در آمفی‌تئاتر دانشکده مهندسی معدن دانشگاه تهران برگزار شد شماری از همکاران و شاگردان استاد در سخنرانی‌های خود ضمن بیان خاطراتی از مهندس نبوی از خدمات و تلاش‌های او تقدیر کردند.

دکتر اصغری، رئیس دانشکده معدن دانشگاه تهران با بیان اینکه خدمات استاد نبوی نشان داد که وی ریشه در خاک پاک ایران دارد، گفت: وی سال‌ها در حوزه زمین‌شناسی معلمی کرد و ثمرات آن نیز امروز نصیب کشور شده است.

دکتر معماریان، عضو هیات علمی دانشکده نیز با بیان اینکه استاد نبوی دانش‌آموخته دانشگاه تهران است ولی همه دانشکده‌های معدن کشور با نام و فعالیت‌های علمی وی آشنایی دارند، خاطرنشان کرد: در هر پروژه مهندسی و زمین‌شناسی که کشور با مشکلی مواجه می‌شود، مهندس نبوی تنها فردی است که نظر قطعی را اعلام می کند که نمونه آن متروی اهواز است که نظر مهندس نبوی مورد قبول همه ذینفعان این پروژه قرار گرفت.

وی با تاکید بر اینکه انجمن علمی دانشجویی مهندسی معدن دانشکده معدن دانشگاه تهران درصدد برگزاری مراسم تکریم برای پیشگامان این عرصه است، اظهار داشت: این برنامه در سال‌های آتی نیز ادامه خواهد داشت.

در این مراسم همچنین به رسم یادبود هدایایی به مهندس نبوی به پاس 60 سال خدمت اهدا شد.

مهندس محمد حسن نبوی از پیشگامان علم زمین‌شناسی در سال 1313 در شهر سمنان چشم به جهان گشود و در سال 1335 در دانشکده فنی دانشگاه تهران در رشته مهندسی معدن پذیرفته و در سال 1340 در گرایش زمین‌شناسی دانش آموخته و در همان سال، کارمند سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور شد که به تازگی آغاز به کار کرده بود و هنوز زمین‌شناس نداشت.

مهندس نبوی که همراه با مهندس منصور صمیمی نمین، نخستین زمین‌شناسان سازمان بودند از زمین‌شناس ساده تا مدیر امور زمین‌شناسی سازمان ارتقا یافت و پس از بازنشستگی در سال 1369 همراه با چند تن از بزرگان مهندسی سازه، شرکت مهندسان آب نیرو را به وجود آوردند که تا کنون در این شرکت بررسی‌های زمین شناسی مهندسی و ژئوتکنیک و لرزه زمین‌ساخت را برای جایگاه سدها و سازه‌های وابسته آن انجام می‌دهند.

این استاد پیشگام زمین‌شناسی تعیین جایگاه بیش از 29 سد ایران، چهار سد در کردستان عراق، پل دریاچه ارومیه، انتقال آب و موج‌شکن کشتی سازی بندرعباس را در کارنامه فعالیت خود دارد.

نبوی از 1348 سال‌ها در دانشگاه‌های تربیت معلم، شهید بهشتی، امیرکبیر، آزاد اسلامی و سازمان نقشه‌برداری، اقدام به تدریس دروس زمین‌شناسی ایران، چینه‌نگاری، زمین‌شناسی عمومی، تکتونیک و ژئومورفولوژی کرده که به علت فشردگی کارها در شرکت، ناگریز از درس دادن دست کشید اما پیوند با دانشگاه و همچنین سازمان زمین‌شناسی را هیچگاه نگسسته و همکاری‌ها دارد.

تهیه شناسنامه غارها، شناسنامه کانسارهای مس، زر و سرب، تهیه استاندارد نقشه‌های و گزارش با مقیاس و تهیه نقشه‌های زمین شناسی اکتشافات "مورنی" کانسار از دیگر اقدامات وی در حوزه زمین‌شناسی است.

در سازمان زمین شناسی کشور، چند نفر از همکارانشان برای دریافت دکتری زمین‌شناسی کوشیدند و به هدف خود نیز رسیدند. ایشان هم با این اندیشه در دانشگاه گرنوبل فرانسه نام نویسی کردند و ناحیه سمنان را برای این کار برگزیدند. استاد وی به ایران آمد و او را به کوه‌های شمال سمنان بردند و چند روزی روی زمین بودند و یافته‌هایشان را به او نشان دادند.

در بازگشت به تهران، در دفتر مهندس خادم، رئیس سازمان، نشستی داشتند. استادشان در سخنانش گفت: "ایشان هیچ دست کمی از زمین‌شناسان خوب اروپایی ندارد و از همین حالا می‌گویم که کارشان را پذیرفته‌ام و گواهی خواهم کرد".

این رویداد موجب شد که سه گرایش نوین را در خود بازشناسند. نتیجه این شد که چند نقشه و نوشتار به وجود آمد که از میان آنها یکی نقشه زمین‌شناسی سمنان یکصدهزارم که در گونه خود برای نخستین بار بود و دیگری نوشته‌ای درباره دنباله‌دار هالی که دیده شدن آن نزدیک بود. دوم گرایش به یافتن و شناساندن کمترین خواسته‌ها برای بررسی‌های زمین‌شناسی (استاندارد) بود که آغاز کردند و برای نخستین بار استاندارد نقشه و گزارش با مقیاس یک‌دویست‌وپنجاه‌هزارم را نوشتند و این کار را دنبال کردند. بنابر درخواست سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور، در سال 1385 استانداردهایی را در زمینه‌های زمین‌شناسی عمومی، زمین‌شناسی مهندسی، زمین ریخت‌شناسی و خطر زمین‌شناسی، زمین‌شناسی زیست‌محیطی و لرزه زمین‌ساخت نوشتند. اما ششمین استاندارد که زمین‌شناسی اقتصادی معدنی بود به علت نبودن بودجه در نیمه راه رها شد.

در گشت و گذارهای آدینه‌ای و تابستانی که به کوه‌های شمال، پهنه‌های خشک و جنوب و معدن‌های رها شده آن داشتند با بسیاری از واژه‌ها، به ویژه از گونه ریختاری، آشنا شدند که از همه آنها بهره‌گیری کرده‌اند. در برداشت‌های رو زمینی هم همیشه از مردم بومی پرسش‌هایی می‌کردند و پاسخ‌های خوبی هم می‌شنیدند. بر این پایه بود که در سازمان زمین‌شناسی برای نخستین بار واژه‌های ریخت‌شناسی را نوشتند و به کار گرفتند (1345). در کمترین خواسته‌ها (استاندارد) برای نقشه‌های زمین‌شناسی نیز پیشنهاد کردند جدولی سامان داده شود که واژه‌های بومی و هم ارز فارسی و انگلیسی آنها در راهنمای نقشه گنجانیده شود. پس از آن در واژه گزینی دانشگاه آزاد (چاپ 1355)، نشر دانشگاهی (1365)، صنعت آب وزارت نیرو و فرهنگستان زبان شاخه زمین‌شناسی همکاری داشتند که نتیجه‌ها چاپ شده است. در سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور کمیته‌ای چهار نفری را راه انداختند و بسیاری از واژه‌های زمین‌شناسی را در چهار گروه واژه گزینی، واژه‌یابی، واژه‌سازی و واژه‌پذیری جداسازی کردند.

نتیجه این فعالیت تحقیقاتی تهیه چند نقشه و نوشتار به وجود آمد که از میان آنها یکی نقشه زمین‌شناسی سمنان یکصدهزارم که در گونه خود برای نخستین بار بود و برای نخستین بار استاندارد نقشه و گزارش با مقیاس یک‌دویست‌وپنجاه‌هزارم را تدوین کرد.