تهیه نقشه پتانسیل آب کارست استان فارس به منظور پتانسیل‌یابی منابع آب زیرزمینی، به همت مدیریت زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی مرکز شیراز
به گزارش روابط‌عمومی سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور، مدیر کل مرکز زمین‌شناسی شیراز به ارائه فعالیت‌های انجام شده از سوی مدیریت متبوع خود برای مطالعات اکتشافی آب‌های کارستی در استان فارس پرداخت و گفت: ایران در زمره کشورهای خشک و نیمه‌خشک جهان قرار گرفته و بخش عمده‌ای از بارش‌های کشور در کرانه‌های شمالی و غربی و در امتداد رشته‌های کوهستانی البرز و زاگرس مشاهده می‌شود.
به گفته طهمورث یوسفی، بخش‌های جنوبی و مرکزی حتی از میانگین‌های سطح پایین کشور نیز بهره چندانی نمی‌برند و بنابراین خشکی و کم‌آبی پدیده غالب نظام اکولوژیک کشور محسوب شده که اثرات خود را در تمامی ساختار‌های محیط طبیعی و همچنین پی‌ساخت‌های اقتصادی- اجتماعی به خوبی نشان می‌دهد.
وی بهره‌برداری‌های بی‌رویه از منابع آب، سیستم‌های نابسامان و ناکارآمد آبیاری سنتی،نگرش نادرست نسبت به منابع آب، هدر رفت منابع آب، کاهش بارندگی، خشکسالی‌های شدید و طولانی مدت برای مناطق خشک و فراخشک، حفر تعداد زیاد چاه‌های عمیق در سال‌های اخیر و همچنین برداشت بیش از حد مجاز از منابع آب زیرزمینی در دشت‌ها و افت بسیار شدید در سفره‌های آبرفتی را به عنوان محدودیت‌های پیش‌روی کشور عنوان کرد و گفت: ایران تنها کمتر از یک سوم میانگین بارشی جهان را دریافت می‌کند که بر همین اساس کمبود آب ما را با مشکلات جدی در ارتباط با منابع آب سطحی و زیرزمینی روبه‌رو کرده، از اینرو به دلیل عدم دسترسی به آب‌های سطحی در همه جای کشور نگاه ویژه‌ای به آب‌های زیرزمینی شده است.
این مقام مسئول، با بیان این‌که منابع آب شیرین در رسوبات آبرفتی در حال حاضر برای تامین نیازهای فزاینده کافی نیست، خاطرنشان کرد: به دلیل دور بودن منابع آب کارستی از آلودگی‌های انسانی، منابع آب موجود در سازندهای سخت نیز مورد توجه جدی برای مصرف شرب قرار گرفته است.
یوسفی از استان فارس به عنوان منطقه‌ای با چشم‌اندازهای کارستی وسیع یاد کرد و افزود: بهترین نوع کارست‌ها در ارتفاعات زاگرس، به‌ویژه در قسمت جنوبی آن وجود دارد و کارشناسان در کارست‌های استان به منابعی برخورده‌اند که حجم آب آن‌ها می‌تواند به اندازه حجم سد درودزن یا سد کر فارس باشد.
به گفته مدیر زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی مرکز شیراز متوسط آبدهی چاه‌های عمیق حفر شده در نواحی زاگرس جنوبی متجاوز از 80 لیتر در ثانیه و آبدهی برخی از آن‌ها بیش از 120 لیتر در ثانیه است و سازندهای کارستی قسمت اعظم آبخوان‌ها را تشکیل می‌دهد و معمولا در مناطقی با پتانسیل‌های آبرفتی ناچیز یا کیفیت نامطلوب گسترش می‌یابند.
وی خاطرنشان کرد: مطالعات کارشناسان این مرکز به منظور پتانسیل‌یابی مقدماتی منابع آب کارستی در دو فاز مطالعاتی در استان فارس صورت گرفته است.
یوسفی با بیان این‌که در فاز نخست هشت عامل موثر در کارستی شدن شامل لایه سنگ‌شناسی، تراکم گسل‌ها، دما، بارش، تراکم آبراهه‌ها، شیب و کاربری اراضی با مقیاس و دقت یکصدهزارم در سطح استان تهیه شد، خاطرنشان کرد: پس از انجام مطالعات تکمیلی نقشه پتانسیل کارست تهیه شده و پس از پتانسیل‌یابی منابع آب زیرزمینی حوضه فارس، مشخص شدحدود 30 درصد از مساحت (379360 کیلومتر مربع)این استان دارای بیشترین پتانسیل برای تشکیل آب زیرزمینی بوده که به‌طور عمده شامل سازندهای آهکی آسماری و ایلام و سروک و در رتبه‌های بعدی سازندهای داریان، فهلیان، سورمه، نیریز، دالان و بخش‌های آهکی سازندهای دیگر هستند.
به گفته این مقام مسئول، در فاز دوم نیز جهت صحت‌سنجی مدل با استفاده از پایگاه داده‌های مکانی چشمه‌های کارستی، چاه‌های آهکی و غارها بیش از 100 ایستگاه از نظر زمین‌شناسی و زمین‌ساخت مورد ارزیابی قرار گرفت و برای هر ایستگاه نقشه زمین‌شناسی و نمودار وضعیت جهت درزه ها به همراه مشخصات آن‌ها تهیه شد.
یوسفی تصریح کرد: با توجه به اطلاعات بدست آمده از مطالعات میدانی و وضعیت گسل‌ها و درزه‌ها، چشمهها، چاه‌ها و کارست‌های سطحی (غارها) در حدود 65 ایستگاه در سطح استان فارس انتخاب شده است.
به گفته مدیر زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی مرکز شیراز، برای افزایش بهره‌وری و استفاده بهینه مسئولان و تصمیم‌گیران ارشد در حوضه آب‌های زیرزمینی، پتانسیل کارست و ایستگاه‌های دارای پتانسیل منابع آب کارستی بر اساس موقعیت جغرافیایی هر شهرستان به صورت جداگانه تشریح شده است.
نظر شما :