گفت‌وگو با مهندس بهروز برنا
مهندس بهروز برنا مدیر سابق امور اکتشاف سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور یکی از کسانی است که یافته‌های علمی و تحقیقاتی او از زمین بسیار خواندنی است. گفت‌وگو با ایشان که در سال 89 انجام شده به مسائلی درباره مسائل اکتشافی کشور و چرایی علاقه‌مندی ایشان به فعالیت‌های زمین‌شناسی می‌پردازد.
گفت‌وگو مرضیه کاظمی
در آغاز کلام ما را با زندگی خود از گذشته تا امروز آشنا کنید و خلاصه‌ای از سابقه فعالیت‌هایتان برایمان بگوئید؟
دوم اسفند ماه سال 1334 در تهران بدنیا آمدم. دوره دبستان و دبیرستان را با نمرات عالی گذراندم و پس از اخذ دیپلم ریاضی به فکر ادامه تحصیل در دانشگاه افتادم. به دلیل اینکه پدرم کارمند راه‌آهن بود سفرهای زیادی را همراه او بودم و همیشه از پنجره قطار طبیعت زیبا و دل‌انگیز را نگاه می‌کردم، علاقه‌مندی زیادی در من ایجاد می‌شد و به این می‌اندیشیدم که بشر این چنین بی‌رحمانه به جنگ با طبیعت می‌رود به همین دلیل علاقه و گرایش من به رشته‌هایی که در ارتباط با طبیعت بود افزایش یافت و زمانیکه خود را برای ورود به دانشگاه آماده می‌کردم، به رغم قبولی در رشته مهندسی الکترونیک، تحصیل در رشته مهندسی معدن را ترجیح داده و در این رشته به ادامه تحصیل پرداختم. این دوره مصادف بود با زمان انقلاب که بحث انقلاب فرهنگی و تعطیلی دانشگاه‌ها پیش آمد و به همین دلیل مجبور بودم برای ادامه تحصیل با کشورهای مختلف مکاتبه انجام دهم. درخواست من برای پذیرش سریعا ازسوی کشورهای آمریکا، انگلیس و فیلیپین پذیرفته شدکه بنا بر ترجیحاتی کشور فیلیپین را انتخاب کرده و وارد این کشور شدم. مدت 3 سال دراین کشوربه تحصیل مشغول بودم و بعد از تکمیل تحصیلات خود در سال 1360 علی‌رغم اینکه کشورمان به دلیل جنگ با عراق با مشکلاتی مواجه بود و خیلی‌ها را از بازگشتن به کشور منصرف می‌ساخت به کشور برگشتم چرا که معتقد بودم باید در وطن خودم خدمت کنم. درآن زمان شرایط کار در سازمان‌های مختلفی برایم فراهم شد، شرکت‌هایی مثل شرکت نفت و فولاد اما یک روز که به‌طور اتفاقی از مقابل سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور عبورمی‌کردم آگهی استخدام رسمی این سازمان را دیدم و بعد از تکمیل فرم و امتحان ورودی و مصاحبه پذیرفته شده و پس از گذراندن دوره‌های آموزشی مختلف موفق به استخدام در این سازمان شدم. ورود من به این سازمان وشروع فعالیتم با بررسی ذخیره معدنی بر روی پروژه آلونیت درکشور همراه بود و با تلاشی که در این زمینه از خود نشان دادم بعدها به عنوان مسئول اکیپ، عملیات اکتشافی زیادی را در همه جای کشور انجام داده و در این خصوص بزرگترین کمپ اکتشافی که تا آن زمان درسازمان تشکیل شده بود را در تاکستان بناکردم که توفیقات بسیاری رابرای من به همراه داشت. بطوریکه توانستم نزدیک به 12هزار نمونه جمع‌آوری و12کیلومتر مربع ترانشه حفر وبرداشت کنم. بعد از آن عمده فعالیت‌های من معطوف به اکتشاف ذخائرمعدنی شد از جمله آلونیت ومنیزیت شد وبرای اولین بار درآن زمان کسی بودم که عملیات اکتشافی را در زمینه اکتشاف آنتیموان انجام دادم. بعد از آن بر روی ذخائر دیگر مثل کبالت، منگنز و طلا عملیات اکتشافی انجام دادم و در سال1368 در زمینه اکتشاف طلا درمنطقه زرشوران آق‌دره همکاری داشتم همچنین درتهیه نقشه‌های زمین‌شناسی واکتشاف چکشی مواد فلزی و غیرفلزی ورقه‌های یکصدهزارم کاشان و گلپایگان نیز حضور مستمر داشتم. فعالیت‌های من بدین صورت ادامه پیدا کرد تا اینکه برای اجرای عملیات اکتشافی به کردستان سفر کردیم. شرایط حاکم برآنجا به دلیل وضعیت نامناسب بعد از جنگ بسیار دشوار بود بطوریکه برخی از مناطق توسط دموکرات‌ها وکمله‌ها مین‌گذاری شده بود و هر لحظه امکان داشت هر کدام ازکارشناسان و اعضای اکیپ جان خودرا از دست بدهند در واقع با مرگ تنها یک قدم فاصله داشتیم، اما با وجود تمامی این شرایط سخت خوشبختانه هیچ اتفاقی رخ نداد و ما به راحتی توانستیم عملیات اکتشافی ورقه سقز واقع در استان کردستان را برای اولین بارآغاز کنیم. بعد از آن طی این سال‌ها فعالیت‌ها و سمت‌های گوناگونی را در سازمان و شرکت توسعه علوم زمین عهده‌دار بودم که آخرین آنها مجری طرح اکتشافات سراسری کل کشور بود و در حال حاضر نیز به عنوان مدیر امور اکتشاف سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور مشغول به خدمت هستم.
علت علاقه و گرایش خود را به طبیعت و تحصیل در رشته معدن در چه می‌بینید؟
وقتی به اطرافم نگاه می‌کنم به هر چیزی که چشم می‌دوزم به‌نحوی بطورمستقیم یا غیرمستقیم با معدن و مواد معدنی سروکار دارد مثلا یک مداد از گرافیت که یک ماده معدنی است تشکیل شده همچنین چوب به‌کارگرفته شده در آن از درختی است که این درخت ازمواد معدنی خاک تغذیه کرده تا تبدیل به یک درخت تناور شده پس می‌بینیم که مواد معدنی در ساده‌ترین اجسام نیز نقش اساسی را ایفا می‌کنند. در واقع اگر بخواهیم به‌صورت جامع‌تری نگاه کنیم متوجه می‌شویم که رکن اصلی اقتصاد یک کشور بر پایه موادمعدنی استوار شده که اهمیت این موضوع اصلی‌ترین انگیزه من برای ادامه تحصیل در رشته معدن بود. به بیان دیگر عشق به طبیعت بود که برای من جاذبه شگفت‌انگیزی ایجاد کرده بود و الان خوشحالم از اینکه بگویم زمین و محیط اطرافم بهترین دانشگاه من بودند و از این بابت خدا را شکر می‌کنم که این عشق و علاقه را در نهاد من به ودیعه گذاشت.
از خانواده خود و نحوه برخورد و میزان علاقه آنها به رشته تخصصی‌تان برایمان بگوئید؟
به دلیل ماموریت‌های طولانی و مختلف مجبور بودم روزها و حتی ماه‌ها از آنها دور باشم در تمام این مدت همسرم بار مسئولیت من را با صبر و حوصله به دوش کشید و هیچ‌گاه خم به ابرو نیاورد و همواره در کار مشوق من بود. فرزندانم نیز با رشته تخصصی من مشکلی ندارند و حتی علاقه فراوانی به این رشته دارند و روزهای تعطیلی که با هم هستیم به اتفاق به دامان طبیعت می‌رویم و از زیبایی‌های شگفت‌انگیز آن بهره‌مند می‌شویم. یکی از فرزندانم که علاقه شدیدی به رشته من دارد در حال حاضر در رشته مهندسی اکتشاف معدن مشغول به تحصیل است. در کل باید بگویم به لطف خدا همسر و فرزندانم همیشه مشوق و همراه من بوده‌اند و از این بابت خدا را شاکرم.
همیشه و همه جا یادآور می‌شویم که باید به علوم‌زمین پرداخت و به آن توجه ویژه داشت. علت این موضوع چیست و اهمیت پرداختن به این علم را به چه صورت می‌توان بیان داشت؟
زندگی و حیات بشر با طبیعت است و نیازهای بشر از زمین تامین شود از این رو آگاهی از علوم‌زمین می‌تواند نقش بسیار مهمی برای انسان داشته باشد. لذا این موضوع باعث می‌شود که همگان توجه جدی به آن داشته باشند. از ابعاد اقتصادی، زمین‌شناسی اقتصادی، زمین‌شناسی ساختمانی و دیگر مخاطرات زمین مانند زلزله وسیل توجه به علوم‌زمین بسیار ضروری است.
باتوجه به قدمت علوم زمین و معدن در کشور و توجه به علم معدنکاری در سال‌های اخیر برخورد عموم مردم را به این شاخه از علم چطور ارزیابی می‌کنید و سازمان‌های مرتبط در ترویج و فرهنگ‌سازی مناسب جهت توسعه علوم مربوط به زمین در بین اقشار جامعه چه فعالیتی انجام داده‌اند؟
در گذشته بخاطر برخی ضعف‌های موجود جایگاه این علم در بین مردم در سطح بسیار پائینی قرار داشت که طی چند سال اخیر فعالیت‌های مستمری که در خصوص تبیین جایگاه آن از سوی بسیاری از مراکز همچون سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور و پایگاه داده‌های علوم زمین این سازمان در بین جامعه صورت گرفته جایگاه علوم زمین ومعدن ارتقاء پیدا کرده اما این میزان نیز کافی نیست. بطوریکه باید فرهنگ‌سازی گسترده‌ای در این خصوص ایجاد شود بدین منظور سیاستگذران، دولتمردان و سازمان‌های مرتبط با مطالعات علوم زمین باید از پتانسیل‌های غنی که در زمینه وجود مواد معدنی در کشور است استفاده بهینه کنند علاوه بر آن باید در بعد اشتغالزایی و رفع نیاز صنایع وابسته کشور نیز سهیم بوده تا دیگر شاهد فروش مواد خام به کشورهای مختلف نباشیم چرا که این امر تنها به توسعه کشورهای قدرتمند صنعتی و معدنی کمک می‌کند.
به عنوان یک متخصص با تجربه چه تعریفی ازمطالعات معدنکاری قدیم و جدید دارید؟
به گذشته که نگاه می‌کنم و سختی‌های فراوانی را که در حین کار شدادی، گذشتگان ما متحمل شده‌اند واقعا متعجب وحیرت‌زده می‌شوم. چرا که آنها با وجود عدم دسترسی به ابزار و ادوات معدنکاری و فقط ازطریق کار شدادی علاوه بر اینکه به اکتشاف ذخائر زیرزمینی می‌پرداختند عملیات استخراج و فرآوری موادمعدنی را نیز انجام می دادند. این امر مایه افتخار ما بوده و باعث تبلور غرور ملی است چرا که این مسئله متاثر از فهم و دانش علمی بالای معدنکاری در آن زمان می‌شود. همچنین با وجود عدم دسترسی به راه‌های آسفالت و در شرایطی که حتی ارتباط بین روستاها نیز به سختی صورت می‌گرفت انجام چنین عملیات اکتشافی واقعا بی‌نظیر و یا کم نظیر بود. اما امروز ما با داشتن ماشین آلات‌معدنی، دستگاه‌های پیشرفته حفاری و تبدیل مواد هنوز راه بسیاری را برای پیمودن و رسیدن به نقطه‌ای که اجداد ما در بیش از100 سال پیش انجام داده‌اند، در پیش خود داریم.
چه توصیه‌ای به جوانان و جویندگان علم و دانش دارید؟
با عشق و علاقه به طبیعت وارد این رشته شوند، چرا که طبیعت بهترین دانشگاه عملی است و اگر این عشق به طبیعت وجود نداشته باشد نمی‌توانند در این راه موفق باشند. سعی کنند همیشه از طبیعت الگوبرداری کنند و دانش خود را در این جهت افزایش دهند. اگر رشته معدن واقعا" شناخته و جایگاه آن مشخص شود قطعا" جوانان علاقه‌مند به سمت آن گرایش بیشتری پیدا می‌کنند.
با تشکر از فرصتی که در اختیار ما قرار داده‌اید، در خاتمه چنانچه سخن ناگفته‌ای باقی مانده بفرمائید؟
امیدوارم که به جایگاه پیشکسوتان این عرصه بیش از پیش توجه شود چرا که اینان همچون نگینی در حوزه فعالیت‌های اکتشافی و معدنی کشور می‌درخشند و جوانان باید از حضور، تجربیات و تخصص آنها حداکثر استفاده را به عمل آورند. به همین دلیل توصیه می‌کنم که با تشکیل انجمن‌ها، کانون‌ها و نشست‌های ماهانه یا سالانه هر از چند گاهی از وجود و نقطه نظرات آنها بهره‌مند شویم.
نظر شما :