تحقیقات در بخش معدن و صنایع معدنی افزایش خواهد یافت

پژوهش و تحقیقات منبع اصلی دانش نوینی است که باعث توسعه محصولات با ارزش افزوده بیشتر، کاهش هزینه معدنکاری، فرآوری و فرآیندها و کم‌کردن اثرات مخرب زیست‌ محیطی می‌شود. به عبارت دیگر محصول علم، تکنولوژی است و تکنولوژی ضرورت توسعه است و رشد توسعه متناسب با رشد تحقیقات و پژوهش است. در یک تقسیم‌بندی جهانی سهم کشورهای خلاق تکنولوژی، استفاده کننده به منظور جذب تکنولوژی و استفاده‌کننده اما بیگانه با آن به ترتیب برابر 15، 35 و 50درصد است. در این مقاله به بررسی و تحلیل وضعیت تحقیقات در بخش معدن و صنایع معدنی تحت پوشش سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران پرداخته می‌شود. این سازمان دارای 8شرکت اصلی و حدود 50000پرسنل می‌باشد و در سال 1383 سرمایه سازمان در حدود 15میلیارد دلار، فروش آن بیش از 5/5میلیارد دلار و صادرات آن معادل 3/1میلیارد دلار بوده است. این سازمان عهده‌‌دار بخش معدن، صنعت فولاد، مس، آلومینیوم و اندکی از صنایع سیمان است. در حدود 72سال از عمر تولید سیمان، 34سال از عمر تولید فولاد و آلومینیوم و 24سال از عمر تولید مس در کشور می‌گذرد و میزان تولید این محصولات در سال 1383 در کشور معادل 9میلیون تن فولاد، 152هزار تن مس، 213هزار تن آلومینیوم و 15میلیون تن مواد معدنی شامل (کنسانتره آهن، زغال سنگ، کنسانتره سرب و روی و...) و بیش از 30میلیون تن سیمان بوده است (عمده سیمان تولید شده وابسته به بخش خصوصی است). بودجه در نظر گرفته شده برای بخش تحقیقات در حدود 30میلیارد تومان (6/0درصد فروش) در سال می‌باشد، که در حدود نیمی از آن صرف قراردادهای پژوهشی و حمایت از دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی می‌شود. فعالیت‌های پژوهشی انجام شده و استفاده از تجربیات کارشناسان صنعت فولاد که در قالب شرکت‌های فنی و مهندسی و یا در درون واحدهای تولیدی شکل گرفته است، منجر به بومی شدن برخی از تکنولوژی‌ها همانند فرآیند احیا مستقیم و ایجاد خطوط نورد شده است. اما در طراحی و ساخت کوره بلند، گندله‌سازی، ذوب و تصفیه نیازمند بخش عمده‌ای از خدمات مهندسی خارجی هستیم. هم‌اکنون متخصصان ایرانی در کشورهای سوریه و ونزوئلا در حال ساخت کارخانه‌های سیمان می‌باشند و با توجه به اینکه در حدود 34 کارخانه سیمان در داخل کشور احداث گردیده است، ولیکن برای طراحی و ساخت برخی از اجزاء نیاز به خرید دانش فنی وجود دارد. در بخش آلومینیوم هم با توجه به اینکه چندین طرح مشابه در حال اجرا می‌باشد و در نظر است که در طول برنامه 5ساله چهارم توسعه کشور واحدهای جدید احداث شود، با این وجود تاکنون گام مثبتی در جهت توسعه دانش فنی آن برداشته نشده است.

روزنامه دنیای اقتصاد