معرفی سازمان
|
|
مهندس نصرالله خادم |
سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور در سال 1962 میلادی مطابق با 1341 هجری شمسی با همکاری سازمان ملل تاسیس گردید. سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور مسئول انجام بررسیهای زمین‌شناسی و معدنی در سراسر کشور، جمع‌آوری نتایج فعالیتهای انجام شده در این زمینه، ایجاد هماهنگی، تهیه و انتشار نقشه‌های زمین شناسی ایران میباشد. در سال 1999، وظایف اکتشافی وزارت معادن و فلزات تماما به سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی ایران محول گردید. سازمان در حال حاضر مسئول مطالعات زمین‌شناسی کشور و ارزیابی اکتشافی منابع معدنی بجز هیدروکربورها میباشد. گروههای مختلف سازمان مانند، چینه‌شناسی، سنگ‌شناسی، رسوب‌شناسی، زمین شناسی دریایی ، فسیل‌شناسی، زمین‌ساخت، لرزه زمین‌ساخت، اکتشاف، ژئوفیزیک، ژئوشیمی، ژئومتیکس و آزمایشگاههای مختلف بر اساس رهنمودهای کلی که توسط وزارت معادن و فلزات تصریح و در چهارچوب قانون جدید معادن که اخیرا به تصویب رسیده است این فعالیتها را به انجام می‌رسانند.
این سازمان در حال حاضر با حدود 1000نفر پرسنل با مدارج علمی بالا و بهره گیری از تجهیزات آزمایشگاهی و امکانات کامپیوتری توان اجرای پروژه‌های تحقیقاتی و اکتشافی را با کیفیت بالا دارا است. اداره مرکزی سازمان در تهران میباشد و 16 اداره کل تقریبا کل مناطق کشور را برای انجام مطالعات زمین شناسی و اکتشافی بومی آن ناحیه پوشش داده است. سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور همچنین با دیگر سازمانها در ایران و خارج از ایران همکاری‌های متقابل و برنامه‌های تحقیقاتی مشترک دارد. سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور به منظور انتقال دانش زمین‌شناسی و انتشار یافته‌های نوین علمی، از پاییز سال 1992 میلادی مطابق با 1370 هجری شمسی شروع به انتشار (فصلنامه علوم زمین) نموده است.
بخشهای تخصصی سازمان زمین شناسی
سازمان زمین شناسی دارای دو معاونت تخصصی زمین شناسی و اکتشاف می باشند که هرکدام از مدیریت‌ها و گروههای جداگانهای تشکیل گردیده‌اند.
معاونت زمین شناسی در ابتدای تاسیس سازمان در قالب معاونت زمین شناسی و اکتشاف بوده اما در سال 1372/1993 از معاونت اکتشاف جدا گردید. این معاونت در حال حاضر شامل مدیریت زمین شناسی منطقه ای، مدیریت زمین شناسی مهندسی، مخاطرات و زیست محیطی و مدیریت زمین‌شناسی دریایی میباشد. مدیریت زمین شناسی منطقه ای نیز در ابتدای تشکیل سازمان شروع به فعالیت کرده و شامل گروههای نقشه‌برداری زمین‌شناسی، گروه سنگ‌شناسی، گروه زمین ساخت و دیرینه‌شناسی می باشد. مدیریت زمین شناسی مهندسی، مخاطرات و زیست محیطی نیز همگام با تشکیل سازمان تاسیس و از گروههای مخاطرات و زمین شناسی مهندسی، گروه لرزه‌زمین ساخت در ابتدا و بعدا گروههای ژئوتکنیک (سال 1373/1994) و گروه زمین‌شناسی زیست محیطی (سال 1383/2004) به آن اضافه گردیدند. مدیریت زمین‌شناسی دریایی در سال 1379 تاسیس و شامل گروههای رسوب‌شناسی، شیمی دریا، ژئوفیزیک دریا، گروه ژئومورفولوژی، مورفودینامیک دریا و سواحل میباشد.
معاونت اکتشاف نیز در سال 1372/1993 به صورت معاونت جداگانهای به فعالیت خود ادامه داد و هم‌اکنون از سه مدیریت امور اکتشاف، مدیریت خدمات اکتشاف و مدیریت فرآوری مواد معدنی تشکیل شده است. مدیریت امور اکتشاف شامل گروههای اکتشافات ناحیه ای و متالوژنی، اکتشافات فلزی، غیر فلزی و گروه ارزیابی و مطالعات فنی و اقتصادی (سال 1384/2005) میباشد. مدیریت خدمات اکتشاف نیز از 4 گروه اکتشافات ژئوشیمیایی، اکتشافات ژئوفیزیکی، گروه عملیات و حفاریهای اکتشافی(سال 1378/1999) و نهایتا گروه نقشه‌برداری (سال1349 /1970) تشکیل گردیده است. مدیریت فرآوری مواد معدنی شامل 2 گروه کانه آرایی که در ایتدای تاسیس سازمان تشکیل شده و گروه فراآوری و کاربرد مواد معدنی که در سال 1378/1999تاسیس شده میباشد.
از مدیریت‌های تخصصی دیگر موجود در سازمان مدیریت ژئومتیکس، مدیریت امور آزمایشگاهها، مدیریت نظارت و ارزیابی و مدیریت برنامه‌ریزی و اطلاعات میباشد. مدیریت ژئومتیکس در سال 1378 به طور رسمی و در قالب نام مدیریت ژئومتیکس در سازمان زمین شناسی شروع به فعالیت نمودند اما گروههایی نظیر دورسنجی وکارتوگرافی تقریبا از ابتدای شکل گیری سازمان فعال بودند (1343/1964) و گروههای نظیر GIS (1372/1993)، تلفیق و مدلسازی (1372/1993)، و ژئوفیزیک هوایی (1380/2001) نیز در سالهای بعد به آن اضافه گردیدند. مدیریت امور آزمایشگاهها نیز در سال 1345/1966 همزمان با سالهای آغاز کار سازمان زمین شناسی تاسیس و شامل گروههای آزمایشگاهی کانی‌شناسی، تجزیه شیمیایی، تجزیه فلزات گرانبها و ژئوشیمی میباشد. مدیریت نظارت و ارزیابی که در زمینه صدور پروانه اکتشاف مواد معدنی فعالیت دارد در سال 1379 شروع به فعالیت و شامل دو گروه نظارت و کنترل و ارزیابی میباشد. . مدیریت برنامه‌ریزی و اطلاعات و شامل چندین گروه اجرایی و یک گروه تخصصی فناوری اطلاعات و آمار میباشد که در سال 1380/2001 فعالیت خود را آغاز نموده است.
از جمله گروههای دیگر فعال در سازمان زمین شناسی میتوان به گروه تحقیقات کواترنری ، گروه جواهرشناسی و گروه ژئوتوریسم اشاره کرد که همگی بتازگی (1386/2007) در مرکز فعالیتهای بین‌المللی سازمان زمین شناسی شروع به فعالیت نموده اند.
موزه سازمان زمین شناسی
موزه سازمان زمین شناسی واکتشافات معدنی کشور موزه ای تخصصی است که در سال 1338 تاسیس گردید و به طور خاص نمونه هایی از سنگ ،کانی، سنگواره (فسیل) واشیاء معدنکاری قدیمی بدست آمده از نقاط مختلف داخل وخارج کشور را در خود جای داده است. دراین موزه بیش از 400 نمونه از انواع سنگ، 1500 نمونه فسیل و بیش از 1400 نمونه کانی از ایران و سایرکشورها نگهداری می‌شود. همچنین موزه دارای 65 نمونه ابزار و وسایل معدنکاری باستانی است.
کتابخانه سازمان زمین شناسی
کتابخانه سازمان زمین شناسی در سال 1959/1338 با هدف گردآوری، ساماندهی و اشاعه اطلاعات زمین شناسی تاسیس گردیده است. این کتابخانه در حال حاضر با بیش از 10000 عنوان کتاب و گزارش فارسی و لاتین کاملترین مجموعه کتب و نشریات تخصصی در علوم زمین را دارا می باشد. کتابخانه سازمان زمین شناسی از بخشهای زیر تشکیل گردیده است:
خدمات مرجع 2- سازماندهی اطلاعات 3- مخازن و امانات 4- نشریات ادواری 5- سفارش و دریافت 6- آرشیو کتابخانه 7- فروش انتشارات 8- دیداری و انتشارات
پژوهشکده علوم زمین
پژوهشکده علوم زمین بعنوان یک واحد تحقیقاتی دانشگاهی وابسته به سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور وتحت نظارت وزارت علوم و تحقیقات وفناوری با مجوز شورای گسترش آموزش عالی درسال 1373 تأسیس گردید واز سال 1374 درمقطع کارشناسی ارشد رشته زمین شناسی گرایش تکتونیک ازطریق آزمون سراسری کارشناسی ارشد ناپیوسته که توسط سازمان سنجش آموزش کشور برگزار می گردد ، اقدام به پذیرش دانشجو نمود . از سال 1376 نیز با تایید وزارت علوم ، تحقیقات و فن آوری در چهار گرایش تکتونیک ، پترولوژی ، زمین شناسی اقتصادی و چینه شناسی و فسیل شناسی اقدام به پذیرش دانشجو نموده است. ریاست پژوهشکده را در ابتدای تشکیل آقای دکتر احمد‌زاده با معاونت آقای دکتر مهدی علوی، و در سالهای بعد با معاونت دکتر محمد هاشم امامی برعهده داشتند. در سال 1382 ریاست پژوهشکده به آقای دکتر منوچهر قرشی واگذارگردید که ریاست ایشان تا سال 1388 ادامه پیدا کرد. در سال 1388 ریاست پژوهشکده به آقای دکتر طالبیان با معاونت آقای دکتر نظری واگذار گردید.
از جمله اهداف تاسیس پژوهشکده علوم زمین کمک به افزایش توان واطلاعات علمی از طریق استفاده هر چه مطلوب تر از امکانات باالغعل وباالقوه نیروی انسانی آزمایشگاهها, موزه وکتابخانه وسایر وسایل پژوهشی موجود در سازمان زمین شناسی کشور وهمکاری با سایر مؤسسات پژوهشی داخلی می باشد.
درحال حاضر پژوهشکده در حال رایزنی با دیگر دانشگاه‌های داخل و خارج از کشور است که در صورت تائید شورای گسترش آموزش عالی، دوره دکترای زمین‌شناسی نیز در گرایش‌های مختلف در پژوهشکده راه‌اندازی خواهد شد تا به هدف والای خود برای تربیت نیروی متخصص در بالاترین سطح، برسد. پژوهشکده علوم‌زمین تا سال گذشته از اعتبارات سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور استفاده می‌کرد که از ابتدای سال 88 مستقل شده و بودجه سالانه آن 400 میلیون ریال تعیین شده است.
بخشهای تخصصی پژوهشکده شامل گروههای پژوهشی در زمینه های زیر می باشد:
- گروه پژوهشی کانی شناسی و اکتشافات کاربردی
- گروه پژوهشی زمین‌شناسی کاربردی
- گروه پژوهشی چینه‌شناسی و رسوب‌شناسی کاربردی
پایگاه ملی داده‌های علوم زمین کشور
پایگاه ملی داده های علوم زمین کشور در راستای اهداف و سیاست های برنامه سوم توسعه کشور ، جهت ارتقاء سهم معادن و صنایع معدنی در تولید ناخالص ملی در سال 1380 به منظورجمع آوری ، همسانسازی و ساماندهی این داده ها با هدف اطـلاع رسانی سریع و آسـان به شیوه های مختلف تاسیس گردید.
باتوجه به خط مشی فن آوری اطلاعات در جهان ، پایگـاه ملی داده های علوم زمین کشور ، فـرایند ارائه و گسترش اطـلاعات با اشکـال مختلف ازجمله اینترنت ، شبکـه های داخلی ، اینترانت ، لوح های فشـرده اطلاعـاتی (CD) و نقشه ها و غیره را مدنظر قرار داده و در حال جمع آوری اطلاعات از سازمانها و ارگانهای دولتی، شرکتهای خصوصی، کتب، مقالات منتشره و اینترنت می باشد.
بر این اساس در پایگاه فعالیت های مختلفی به شرح زیر در حال انجام است. در بخش استانی کلیه داده های زمین شناسی و معدن موجود در قالب تقسیمات استانی ، جمع آوری، ساماندهی و ارائه می گردد. در بخش 1:100000 لایه های مختلف اطلاعاتی موجود در هر برگه و یا ایندکس آن، به همراه گزارش مکتوب ارائه می شود. بخش تفصیلی، جمع آوری ،ساماندهی و پردازش داده‌های اکتشافی را بر عهده دارد. ایجاد آندسته از بانک های اطلاعات موضوعی که حائز اهمیت بیشتری هستند نظیر بانک اطلاعاتی ذخایر مس، طلا، پروژه های ژئوفیزیک زمینی، اطلس کانی‌ها، کتابنامه افیولیت های ایران، سرمایه گذاران خارجی و بازار جهانی مواد معدنی، همچنین تهیه گزارش‌های بلایای طبیعی یا بازدید های معدنی از دیگر فعالیت های این پایگاه است.گروههای تخصصی این مرکز شامل موارد زیر می باشد:
- گروه بانک منابع و ذخائر
- گروه بانک زمین‌شناسی
- گروه بانک جغرافیا
مرکز پژوهشهای زمین شناسی کاربردی سازمان زمین‌شناسی- کرج
مرکز پژوهش های کاربردی سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشوردر بهمن ماه 1386 کار خود را رسما آغاز کرد.این مرکز بزرگ تحقیقاتی با داشتن نیروی کارشناسی متخصص و دستگاه های نوین در بخش های مختلف زمین شناسی و آزمایشگاهی قادر است تا پروژه های ملی و بین المللی را با رعایت استانداردهای بین المللی به انجام رساند .
در این مرکز برای اولین بار پژوهش های علمی در خصوص زمین شناسی پزشکی ، زمین شناسی دریایی ، زمین شناسی کواترنری ، ژئودینامیک ، فن آوری نانو و ایجاد پایگاه داده های علوم زمین سایر کشورها انجام گرفته است .
هم اکنون بیش از نود کارشناس با تخصص های مختلف علوم زمین در مرکز پژوهش های کاربردی مشغول بکار هستند .این مجموعه جوان تاکنون در خصوص اکتشاف منابع انرژی ژئوترمال ، اکتشاف مواد پرتوزا ، چاپ اولین اطلس زمین شناسی پزشکی ، طراحی و اجرای اولین اطلس زمین دامپزشکی ، طراحی و تهیه اولین اطلس زمین گیاه پزشکی ، یخچال ها ، بررسی آتشفشان های زمان کواترنری ، تغییرات اقلیم ، فسیل شناسی مهره داران زمان کواترنری، شناسایی غارهای کواترنری ، بررسی پهنه های آبرفتی ، طراحی وتولید بانک های اطلاعات علوم زمین سایر کشورها ، طراحی و ساخت دستگاه های برداشت داده های ژئوفیزیک هوایی ، طراحی و اجرای سایت مرکز پژوهش ها ، طراحی و اجرای سایت آزمایشگاه های علوم زمین کشور، بررسی های زمین شناسی دریایی با هدف شناسایی پهنه های آبی کشور اعم از دریاها و دریاچه های داخلی، شناخت تکوین حوزه های آبی ، منابع غیر زنده دریایی ، عوامل تاثیر گذار در زون ساحلی و شناسایی مناطق پایدار ، بررسی کمی وکیفی رسوب ، آب دریا و ساختارهای زمین شناسی زیر بستر دریا فعالیت های بسیار ارزنده ای در جهت پیشبرد اهداف علمی کشور انجام داده و درآینده ،پژوهش های نوین علمی بیشتری انجام خواهد داد.
آزمیشگاه های این مرکز بزرگ تحقیقاتی که بعنوان آزمایشگاه مرجع در کشور شناخته شده است ، قادر هستند تا در سال بیش از 110000 نمونه سنگ و آب آنالیز کرده و نتایجی در حد استانداردهای بین المللی به مراجعین خود ارائه کند.
هدف از تشکیل دفاتر (مدیریت منطقه ای)
مشهد: پارک موزه، پترولوژی و اکتشاف فلزات گرانبها
تبریز: زمین شناسی ساختمانی، لرزه زمین ساخت و اکتشاف پرلیت، دیاتومیت و زئولیت
شیراز: زمین شناسی زاگرس چین خورده، آبهای زیر زمینی و اکتشاف آبهای ژرف
البرز: پژوهشهای نوین، فناوری های نوین و تحقیقات آزمایشگاهی
خوزستان: زمین شناسی نفت و گاز ، زمین شناسی مهندسی و مخاطرات ریزگرد
ارومیه: اکوسیستم، دریاچه ها و تالاب ها و استحصال املاح اقتصادی
اصفهان: زمین شناسی زون سنندج-سیرجان، آمایش سرزمین، فرآوری مواد معدنی
زاهدان: اکتشاف فلزات استراتژیک، زمین شناسی شرق ایران
سمنان: خشکسالی و تغییر اقلیم، زمین ریخت شناسی
کردستان: اکتشاف آهن و فلزات پایه، اکتشاف در آبخوانهای مرزی
کرمان: اکتشاف مس و طلا، مخاطرات فرونشست
خرم آباد: زمین شناسی زاگرس مرتفع، زمین شناسی زیست محیطی، زمین شناسی پزشکی، ژئوتوریسم
بندرعباس: زمین شناسی دریایی و اکتشاف در آبهای آزاد، گنبد نمکی و زمین شناسی جزایر
ساری: زمین شناسی نواحی جنگلی، مخاطرات آتشفشان و سیلاب
رشت: زمین شناسی کواترنر و نانو زمین، زغال سنگ
یزد:اکتشافات فلزی، زمین شناسی ایران مرکزی، بررسی فرونشست ها و فروچاله ها، موزه