ویژگی های سلستیت و پراکندگی آن در ایران

توضیحات

  کلیاتی در مورد سلستیت و استرونسیانیت  مقدمه سلستیت که همان سولفات استرنسیم (SrSo4) است از کلمه لاتینی سلستیت (Celestis) یا سلسشال (Celestial) که به معنای آسمانی است گرفته شده یعنی چون اولین کانی سلستیت شناخته شده به رنگ آبی بوده است و به آن سلیستیت اطلاق شده است. در مورد استرونسیانیت هم که کربنات استرنسیم است چون برای نخستین بار در منطقه استرونسیان (Strontion) باختر اسکاتلند کشف شده آن را استرونسیانیت نامیده اند. در طبیعت سلستیت فراوانتر از استرونسیانیت است و این هر دو سنگ معدن استرانسیم هستند. در سال 1790 میلادی یک شیمیدان انگلیسی به نام کرافورد (Crawford) برای نخستین بار هنگام تجزیه استرونسیانیت آنرا که تا آن زمان ناشناخته بود کشف نمود و دو سال بعد هوپ (Hope) وجود این عنصر قلیایی جدید را که بعد ها استرنسیم نامیده شد تائید کرد و در همان زمان دانشمند روسی به نام لوویتس (Lovits) هم موفق به کشف استرنسیم گردید.   خواص و موارد مصرف استرنسیم و برخی از نمک های آن استرنسیم از نظر شیمیایی از عناصر قلیایی خاکی است و در طبیعت به طور آزاد وجود ندارد و با عناصر غیر فلزی مانند اکسیژن پیوندهای یونی ای دارد که پدید آورنده ترکیبات متنوع است. استرنسیم از نظر ژئوشیمیایی به شدت لیتوفیل است اما در لیتوسفر بالایی به شدت اکسی فیل (مانند کلسیم و باریم ) می شود. با توجه به ویژگی های شیمیایی مشترک بین استرنیسم، کلسیم و باریم ارتباط تنگاتنگ گروهی آنها در رخدادهای طبیعی، امری عادی است. مهمترین کاربرد ذخایر استرنسیم در تولید کربنات و نیترات استرنسیم است که ترکیب اخیر در تهیه مواد انفجاری و سایر نمک های استرنسیم در تصفیه شکر و چغندر قند کاربرد دارد. از خصوصیات جالب سولفات استرنسیم یا سلستیت جذب ناخالصی های جزئی (مانند کمی منگنز، آهن و سیلیس) در سود سوز آور است یعنی می تواند جانشین آنها شود بنابراین در تولید محصولاتی با خلوص بالا استفاده می شود. استرونسیانیت یا کربنات استرنسیم در تهیه شیشه لامپ تصویر تلویزیون و فریت های سرامیکی جهت ساخت آهنربا به کار گرفته می شود. نیترات استرنسیم در پیروتکنیک و به گونه ای فراگیر در چراغ ها و شعله های بی خطر ، موشک های منور، گلوله های رسام و پوکه های منور مصرف و موجب رنگ قرمز می شود. استرنسیم یک جز با ارزش یا در واقع بسیار ارزشمند جهت تولید شیشه های خنثی و عاری از بور جهت تولید آمپول و استفاده در پزشکی و شیشه های اپتیک ویژه است. ئیدروکسید استرنسیم در صنایع چغندر و نیشکر در فراوری مولاس به شکر تصفیه شده استفاده زیادی دارد و نیز از ترکیبات استرنسیم در صنایع گریس سازی، تهیه ابریشم مصنوعی، سرامیک سازی، صابون سازی، تولید آلیاژهای خاص متالوژی فولاد جهت گوگرد زدایی، رنگ سازی، صنایع باطری های الکتریکی، موم و جلا دهنده ها و  … استفاده می شود.   پراکندگی و میزان تولید استرنسیم در جهان حدود 200 سال پیش تولید تجاری کانی ها و ترکیبات استرنسیم در آلمان شروع شد و با به کارگیری ئیدروکسید استرنسیم در بازیافت شکر از مولاس های چغندر قند نیاز به آن رو به فزونی نهاد. با رکود اقتصادی پیش آمده در آلمان متعاقب جنگ دوم جهانی، انگلیس بازار جهانی سلستیت را در دست گرفت.     1973 1974 1975 1976 1977 1978 1979 1980 مکزیک 2/18 5/29 7/14 2/22 6/45 2/34 5/39 45 اسپانیا 8 5/8 8 5/7 11 14 18 2/18 ایران 3/0 3/0 3/0 5/5 10 15 8 5 انگلستان 3/4 4/2 9/1 4/5 1/5 3/4 6 5 الجزایر 8/1 8/1 --- 5/6 1/5 8/5 4/5 4/5 ایتالیا 7/0 8/0 7/0 7/0 7/0 4/0 7/0 1/1 پاکستان 003/0 4/0 1 6/0 4/0 2/0 6/0 6/0 آرژانتین 7/0 3/0 1 1/2 8/0 2/1 1/0 2/0 کانادا