گزارش بازدید از معادن متروکه و معرفى نواحى امیدبخش معدنى ورقه ۱:۱۰۰۰۰۰ زرین

نوع گزارش سایر
گروه سایر
استان یزد
نویسنده رسول سپهرى راد
تاریخ انتشار ۲۳ بهمن ۱۳۸۷

خلاصه توضیحات

محدوده ورقه 1:100،000 زرین داراى مختصات جغرافیایى 30 54 تا 00 55 طول شرقى و 30 32 تا 00 33 عرض شمالى بوده و در مرکز ایران و 50 کیلومترى (فاصله هوایى) شمال شرق اردکان واقع شده است.

توضیحات

موقعیت جغرافیایى و راه‌هاى دسترسى محدوده ورقه 1:100،000 زرین داراى مختصات جغرافیایى 30  54 تا 00 55  طول شرقى و 30  32 تا 00 33 عرض شمالى بوده و در مرکز ایران و 50 کیلومترى (فاصله هوایى) شمال شرق اردکان واقع شده است. دسترسى به این ورقه از اردکان از دو مسیر امکانپذیر است. مسیر اول از طریق جاده آسفالته اردکان ـ حاجى آباد مى‌باشد که پس از طى مسافتى در حدود 75 کیلومتر از اردکان مى‌توان به ابتداى غربى ورقه دسترسى یافت. مسیر دوم از طریق جاده اردکان ـ خرانق است که طول این جاده در حدود 65 کیلومتر مى‌باشد. سپس با طى مسیرى در حدود 25 کیلومتر به سمت شمال روستاى خرانق مى‌توان به بخش جنوبى ورقه زرین دست یافت (شکل 1). راه‌هاى ارتباطى اصلى درون ورقه شامل 1-راه آسفالته روستاى زرین به حاجى آباد 2- راه شوسه معدن فلورین به حاجى آباد 3- راه آهن چادرملو به اردکان که از نزدیکى نخلستان زاجات و روستاى زرین مى‌گذرد و به اردکان مى‌رسد و 4- جاده شوسه‌اى که به موازت این راه آهن احداث شده است، مى‌باشند.    ژئومورفولوژى منطقه از عوامل مؤثر در ژئومورفولوژى منطقه مى‌توان به عوامل سنگ شناسى، ساختارى و اقلیمى اشاره کرد. به طورى که بلندترین ارتفاعات منطقه در کوه میل خرما (2544 متر) مربوط به واحدهاى کربناته سازند شترى و در کوه کودر سیاه (2600 متر) مربوط به واحدهاى آهکى کرتاسه قرار دارند. شرایط آب و هوایى نیز نقش بسزایى در شکل‌گیرى مورفولوژى منطقه داشته است. آنچنانکه فرسایش توسط باد و سیلاب‌هاى فصلى سبب فرسایش واحدهاى سست تر همچون واحدهاى نئوژن و ائوسن شده و همچنین سبب رسوب آبرفت‌ها و هموارى منطقه شده است. فرسایش بادى همچنین باعث تشکیل تپه‌هاى ماسه‌اى در میانه دشت شده است. فروافتادگى بزرگى همراه با تلماسه‌ها (ریگ زرین) در ارتفاع 700 تا 850 مترى در بخش مرکزى منطقه مورد مطالعه وجود دارد که توسط فلات‌هاى نمکى کویر زرین احاطه شده است. جنوب غربى منطقه کوهستانى بوده و قسمت شمال شرقى ورقه عمدتاً حالت تپه ماهورى دارد. بزرگترین منطقه مسکونى در محدوده نقشه روستاى زرین است.   مطالعات انجام شده قبلى اولین مطالعات انجام شده در این ناحیه به زمان تهیه زمین شناسى 1:250000 اردکان توسط سازمان زمین شناسى کشور در سال 1972 بازمى‌گردد. زمین شناسى این ناحیه و نواحى مجاور آن در گزارشى که در شرح نقشه فوق‌الذکر در سال 1977 انتشار یافت، مورد بحث قرار گرفته است. عمرانى (1371) پترولوژى و ژئوشیمى سنگ‌هاى نفوذى ناحیه زرین (اردکان یزد) را در پایان نامه کارشناسى ارشد خود مورد مطالعه قرار داده است. طبق این مطالعه ماگماى سازنده گرانیت زرین پرآلومینیوم و آلکالن مى‌باشد و به همراه شواهد صحرایى و سنگ شناسى دلالت بر این دارد که از تیپ S مى‌باشد. بعلاوه این توده جزء گرانیت‌هاى بعد از کوهزایى و از نوع درون ورقى بوده و نشان مى‌دهد که در دوره نسبتاً آرام بعد از کوهزایى تکوین یافته است. در مقیاس ناحیه‌اى نقشه زمین شناسى این ورقه (در مقیاس 1:100000) در سال 1383 توسط یوسفى و حسینى تهیه شده است که در این مطالعه بعنوان نقشه پایه مورد استفاده قرار گرفته است. نام زرین انگیزه اکتشاف طلا در این ناحیه توسط کارشناسان سازمان زمین شناسى در سال 1364 بوده است. به طورى که با مطالعاتى که توسط کارشناسان گروه ژئوشیمى و اکتشاف بنیادى این سازمان در آن سال انجام گرفت، منجر به کشف مجدد طلا که به معادن شدادى معروف است به چشم مى‌خورد لذا اولین مطالعات انجام شده را مى‌توان به هزاران سال پیش مردمان این ناحیه نسبت داد (عمرانى 1371). در سال 1987 به منظور اکتشاف طلا در رسوبات آبراهه‌اى سه آبراهه جنوب شرقى و جنوب غربى اطراف روستاى زرین مطالعاتى انجام شده است (آزرم 1987). بزین و هوبنر (1969) رخدادهایى از مالاکیت و تنوریت؟ را از سرباره‌هاى قدیمى نزدیک مزرعه حاج حسن گزارش کرده‌اند. همچنین ایشان رگه‌اى کوارتزى داراى کالکوپیریت، کوپریت، مالاکیت و لیمونیت به همراه کارهاى قدیمى را از 20 کیلومترى شمال غربى روستاى حاج حسن گزارش نموده‌اند. اکتشافات ژئوشیمیایى ورقه زرین در قالب طرح اکتشافات ژئوشیمیایى ناحیه‌اى یزد ـ سبزواران توسط کارشناسان جمهورى چک انجام شده است. طبق گزارش این طرح منطقه مربوط به توده نفوذى زرین در بلندى‌هاى کوه میل خرما و نواحى شرق نارستان که آنومالى‌هاى ژئوشیمیایى فراوانى در این مناطق به ثبت رسیده است، جهت ادامه برنامه اکتشافى بسیار مناسب هستند. نوع کانى‌ها و عناصر ژئوشیمى مشخص شده در آن‌ها نشان از احتمال کانى سازى پلى متال مرتبط با توده‌هاى نفوذى همراه با طلا دارد. یکى دیگر از آنومالى‌ها در جنوب شرقى کوه کلور واقع است که ادامه آنومالى‌هاى ورقه خرانق و اردکان مى‌باشد. این آنومالى کاملاً در ارتباط با سازند سنگستان است و ممکن است ذخایرى از مونازیت را نشان دهد اما بایستى اکتشافات بیشتر در مقیاس بزرگتر انجام شود.   روش مطالعه هدف این پروژه شناسایى پتانسیل‌هاى معدنى ورقه یکصد هزارم زرین با استفاده از نقشه‌هاى زمین شناسى، مطالعات ژئوشیمیایى  انجام گرفته و سایر اطلاعات و گزارش‌ها بوده است. بدین صورت که با استفاده از اطلاعات موجود نقاط یا نواحى که احتمال وجود کانى سازى در آن‌ها بیشتر بود انتخاب شده و مورد بررسى و کنترل صحرایى قرار گرفت. اطلاعاتى که براى تعیین نواحى امید بخش در این پژوهش از آن‌ها استفاده شد شامل نقشه زمین شناسى 1:100،000 زرین و گزارش ژئوشیمیایى تهیه شده توسط کارشناسان جمهورى چک بوده است. کارهاى دورسنجى و ژئوفیزیکى در محدوده نقشه زرین در دسترس نبود. لذا بیشتر آنوماى‌هاى ژئوشیمیایى معرفى شده توسط مطالعات ژئوشیمیایى مبناى کار قرار گرفت و این محدوده‌ها مورد بررسى قرار گرفت. مقاطع و نواحى پوششى نیز بر اساس اطلاعات زمین شناسى انتخاب و مورد بررسى قرار گرفت که در مواردى نیز مستعد به نظر مى‌رسد. همچنین معادن فعال و متروکه نیز مورد بازدید و بررسى قرار گرفت تا از الگوى کانى سازى منطقه آشنایى بیشترى بدست آید. ساختارهاى تکتونیکى، محل کنتاکت توده‌هاى نفوذى با سنگ‌هاى مجاور، زون‌هاى دگرسان شده و... از جمله محل‌هایى بودند که بیشتر مورد بررسى قرار گرفتند. پیمایش مستقیم صحرایى، بررسى واحدهاى زمین ساختى و تکتونیکى در پیوند با همه ویژگى‌هاى زمین شناختى و معدنى یکى از راه کارهاى این عملیات اکتشافى به شمار مى‌رود. کاربرد GPS به عنوان یک دستگاه مکان‌یاب با دقت بالا، در تعیین و پیدا کردن دقیق محل‌هاى اکتشافى، به ویژه در نقاط با وسعت زیاد، از اهمیت خاصى برخوردار بوده است. همگام با شناسایى محل‌هاى پتانسیل‌دار، اقدام به نمونه‌گیرى براى بررسى‌هاى گوناگون آزمایشگاهى شده است. موقعیت نمونه‌ها به دقت توسط GPS برداشت و در روى نقشه زمین شناسى پیوست ارائه شده است. براى شماره‌گذارى نمونه از فرمول کلى Zar-n استفاده شد که در آن علامت Zar نشانگر حروف اول ورقه زرین (Zarrin) و n بیان کننده شماره نمونه مى‌باشد. اطلاعات جامع از موقعیت مکانى نمونه‌ها، واحدهاى زمین شناختى و تکتونیکى، شیب و امتداد لایه‌بندى، گسل‌ها، شکل و اندازه ماده معدنى، ساخت و بافت کانسنگ،‌کانى‌هاى موجود، دگرسانى و انواع آن، منطقه کانى‌سازى یا زون‌هاى دگرسانى و ارتباط ماده معدنى با سنگ‌هاى درونگیر، ثبت و ضبط شده است. همچنین براى نشان دادن پدیده‌هاى زمین‌شناسى و مدنى، تصاویرى تهیه شده است. بر روى هم از بررسى‌هاى اکتشافى در ورقه زرین، تعداد 65 نمونه براى بررسى‌هاى تکمیلى به شرح زیر به آزمایشگاه‌هاى مربوط ارسال گردید که نتایج آنها ضمیمه گزارش مى‌باشد. 42 نمونه براى آزمایش شیمى، 3 نمونه جهت آزمایش XRD، یک نمونه براى XRF، 3 نمونه جهت مطالعه مقاطع نازک و 16 نمونه براى مطالعه مقاطع صیقلی. نتایج عملیات اکتشافى در گزارش حاضر، در نقشه پیوست ارائه شده است. لازم به ذکر است به دلیل ویروسى شدن سیستم کامپیوترى اینجانب بسیارى از عکس‌هاى صحرایى مربوط به ورقه زرین از بین رفته و تصاویر صحرایى مورد استفاده در این گزارش مربوط به چند تصویر باقیمانده از آن‌ها مى‌باشند.   زمین شناسى کلیات محدوده مورد مطالعه از لحاظ تقسیمات زمین شناسى در زون ایران مرکزى و بلوک یزد قرار گرفته است. (آقانباتى 1383) (شکل2). بلوک یزد بخش باخترى خرد قاره ایران مرکزى است که از شمال به گسل دو رونه و از باختر به نوار افیولیتى نائین ـ بافت محدود است. نکته ویژه بلوک یزد دو تا است. یکى دگرگونه‌هاى انارک، دوم ردیف‌هاى تریاس نخلک. در ناحیه انارک که گاهى به نام ماسیف انارک ـ خور از آن یاد مى‌شود، مجموعه‌اى از رسوبات پلیتى ـ پسامیتى به همراه سنگ‌هاى کربناتى و آتشفشانى متعلق به شیب قاره وجود دارند که به صورت ناحیه‌اى و در رخساره‌هاى شیست سبز و شیست آبى دگرگون شده‌اند و به صورت ورق‌هاى بَر خورده با افیولیت‌ها، سنگ آهک‌هاى پلاژیک و رسوب‌هاى آشفته همراه‌اند. اگرچه داودزاده و لنچ (1981) افیولیت‌هاى انارک را بخشى از پوسته اقیانوسى تتیس کهن هرات مى‌دانند که پس از چرخش خردقاره در مکان فعلى رخنمون یافته ولى به باور الماسیان (1977)، افیولیت‌هاى انارک سن پروتروزوییک بالایى دارند و مى‌توان آن‌ها را در ارتباط با نواحى پشت کمان اقیانوسى دانست.      چینه شناسى واحدهاى چینه شناسى موجود در محدوده این ورقه به ترتیب از قدیم به جدید به شرح ذیل مى‌باشند (یوسفى و حسینى (1383) شرح نقشه1:100،000 زرین):   سرى ریزو این سرى در جنوب و در میانه غربى نقشه رخنمون دارد. قاعده این سرى نامشخص است و قسمت پایین آن به صورت تراسى بر روى سازندهاى جوان تر با سن تریاس ـ ژوراسیک رانده شده است. بر روى این سرى سازند دزو به صورت همشیب جاى مى‌گیرد در رخنمون این سرى واقع در بخش جنوبى ورقه بخش‌هاى زیر از پایین به بالا قابل مشاهده مى‌باشد: 1- توف‌هاى شیرى رنگ تا خاکسترى با ترکیب اسیدى 2- توف‌هاى خاکسترى و شیل خاکسترى نازک لایه 3- سیلتستون‌هاى سیاه رنگ سیلیسى 4- دولومیت قهوه‌اى رنگ داراى باندهاى چرت و اولیژیست و 5- ماسه سنگ و کنگلومراى قهوه‌اى رنگ. پدیده متاسماتیسم بر روى این سرى اثر کرده است و سیلتستون‌هاى سیاه رنگ در امتداد درزه‌ها به فاصله چند سانتیمتر سفید رنگ شده است. گاهى این تغییر رنگ، در کل سنگ اعمال شده و ظاهرى همانند توف به آن داده است. از لحاظ سنى این سرى احتمالاً معادل بخش‌هاى شیل زیرین، دولومیت میانى و شیل بالایى سازند سلطانیه بوده و سن آن پرکامبرین پسین ـ کامبرین زیرین مى‌باشد.   سازند دزو این سازند در جنوب و در میانه غربى نقشه رخنمون دارد. همبرى پایین آن به صورت هم شیب بر روى سازند ریزو و همبرى بالایى آن نیز به صورت هم شیب در زیر سازند تاشک قرار مى‌گیرد. این سازند در بخش‌هایى که رخنمون خوبى دارد از پایین به سمت بالا شامل واحدهاى دولومیت نخودى رنگ چرت‌دار، شیل ارغوانى، ماسه سنگ کوارتزیتى سفید رنگ و دولومیت نخودى رنگ مى‌باشد. در قسمت‌هاى بالایى بخش دولومیت بالایى یک لایه مرمر دولومیتى سفیدرنگ دیده مى‌شود. این سازند احتمالاً هم ارز واحد دولومیت بالایى سلطانیه و سازند باروت مى‌باشد و سن آن کامبرین پیشین مى‌باشد.   سازند تاشک این سازند در جنوب و محدوده میانه غربى نقشه رخنمون دارد. همبرى پایین آن به صورت هم شیب بر روى سازند دزو است و همبرى بالایى آن در جنوب نقشه با دگرشیبى کم در زیر سازند پادها است. قاعده این سازند شامل شیل‌هاى قرمز تا ارغوانى است که لایه‌هاى پیروکلاستیک در آن دیده مى‌شود. طبق بررسى‌هاى به عمل آمده در بخش‌هاى زیرین این شیل‌ها دانه‌هاى سنگى کوچک سیاه رنگى وجود دارد که حاوى عناصر رادیواکتیو مى‌باشد. این شیل‌ها از نوع توفى ـ آهکى هستند. به سمت بالا شیل‌ها به طور متناوب به ماسه سنگ تبدیل مى‌شود. جنس ماسه سنگ‌ها از نوع ساب گریوک تا ساب لیتارنیت آهکى ریز تا متوسط دانه آغشته به اکسید آهن مى‌باشد. این سازند معادل سازند داهو و یا مجموع دو سازند زایگون و لالون بوده و سن آن کامبرین آغازى تعیین شده است.   سازند پادها این سازند در جنوب و جنوب غربى نقشه رخنمون دارد. این سازند در محدوده جنوب به صورت دگرشیب بر روى سازند تاشک قرار گرفته است و در محدوده جنوب غرب و غرب گرانیت زرین همبرى زیرین آن گسله است. این سازند توسط گسل‌هاى تراستى بر روى شیل و ماسه سنگ‌هاى تریاس بالایى و ژوراسیک جاى گرفته است. سازند شترى به صورت دگرشیب بر روى سازند پادها تشکیل شده است. این سازند عمدتاً از ماسه سنگ‌هاى کوارتزى سفید رنگ (در بخش‌هاى هوازده تیره رنگ) با میانلایه‌هایى از سیلتستون‌هاى نازک لایه و چند افق دولومیتى نخودى رنگ تشکیل شده است و در بخش‌هایى که مجاور گرانیت زرین قرار مى‌گیرد در اثر دگرگونى و متاسماتیسم به شیست و هورنفلس تبدیل شده است سن این سازند دونین یا شاید دونین پسین باشد.   سازند شترى این سازند در محدوده جنوبى و جنوب غربى نقشه رخنمون دارد. کنتاکت زیرین آن به صورت دگرشیب سازند پادا است و کنتاکت بالایى آن نیز به صورت دگرشیب در زیرواحدهاى تریاس ـ ژوراسیک (گروه شمشک) جاى دارد. این سازند شامل دولومیت‌هاى ریزدانه نخودى رنگ تا رنگ آجرى است و داراى لایه‌بندى خوب نازک تا متوسط لایه مى‌باشد. بر روى دولومیت‌هاى نخودى سازند شترى در محدوده جنوب و جنوب غربى نقشه، آهک‌هاى خاکسترى تا سفید با حالت مرمرى دیده مى‌شود که احتمالاً هم ارز آهک اسپهک است. در روى این واحد مقدارى بوکسیت و لاتریت به گونه‌اى پراکنده و عدسى‌هاى کم ضخامت تشکیل شده است که اقتصادى نمى‌باشد. سن این سازند تریاس میانى است. واحدهاى دولومیتى این سازند از لحاظ اقتصادى میزبان کانى سازى باریت و فلوئورین حاجى آباد واقع در شمال شرق نقشه مى‌باشد. همچنین در حاشیه شرقى گرانیت زرین در جنوب روستاى زاغو، دولومیت‌هاى سازند شترى میزبان کانى سازى آهن الیژیستى معدن زاغو مى‌باشد. گروه شمشک گسترش سطحى این گروه در نقشه زیاد است. کنتاکت زیرین آن با سازند شترى دگرشیب و کنتاکت بالایى آن با کنگلومراى قاعده کرتاسه نیز دگرشیب مى‌باشد. این واحد شامل تناوبى از شیل، ماسه سنگ و سیلتستون خاکسترى تیره و گاهى متمایل به قرمز است. بخش‌هاى پایینى آن عمدتاً شیلى با میانلایه‌هاى آهکى و بخش‌هاى بالایى آن بیشتر ماسه‌‎سنگى است. این واحد پیرامون گرانیت زرین دگرگون شده و به شیست و هورنفلس تبدیل شده است. از لحاظ اقتصادى، بخش‌هاى شیلى این واحد داراى ذخایر پراکنده‌اى از خاک‌هاى صنعتى است که در برخى قسمت‌هاى منطقه از آن استخراج مى‌شود.   واحد Ksc (کنگلومراى قاعده کرتاسه) (سازند سنگستان) این واحد در جنوب غربى نقشه رخنمون دارد. این واحد با گروه شمشک در کنتاکت زیرین خود دگرشیب بوده و کنتاکت بالایى آن با واحد k1 (شیل‌هاى آهکى و آهک‌هاى نازک لایه کرتاسه) به صورت همشیب مى‌باشد. این واحد شامل لایه‌هاى ماسه سنگى، میکروکنگلومرا و کنگلومراست. نبوى این واحد را در نقشه چهارگوش یزد به عنوان سازند سنگستان معرفى نموده است. سن این واحد ژوراسیک پسین ـ کرتاسه پیشین تعیین شده است.   واحد kns (سازند نقره) این واحد در محدوده شمالى نقشه رخنمون دارد و از ماسه سنگ، میکروکنگلومرا و کنگلومرا تشکیل شده است. این واحد به صورت دگرشیب بر روى گروه شمشک و به صورت هم شیب با سازند شیلى بیابانک جاى گرفته است. علاوه بر لایه‌هاى تخریبى در بعضى زخنمون‌ها چند افق گچ و نمک نیز دیده مى‌شود. این واحد در نقشه به عنوان سازند نقره معرفى شده است و قاعده کرتاسه را تشکیل مى‌دهد.   سازند بیابانک این سازند در محدوده شمال خاورى نقشه و در دو منطقه شمال غرب و جنوب شرق رخنمون دارد. از لحاظ جایگاه چینه‌شناسى به صورت همشیب بر روى واحد kns و نیز به صورت همشیب در زیر واحد K2 (آهک‌هاى توده‌اى کرتاسه) قرار گرفته است. این سازند در بخش‌هاى پایینى بیشتر شامل سنگ‌هاى آهکى و آهک‌ماسه‌اى و در بخش‌هاى بالایى بیشتر شامل شیل‌هاى آهکى است. واحد k1 این واحد در جنوب غربى نقشه رخنمون دارد. این واحد به صورت همشیب بر روى واحد کنگلومراى قاعده کرتاسه (ksc) و نیز به صورت همشیب در زیر واحد آهک‌هاى توده‌اى کرتاسه (k2) جاى گرفته است. بخش‌هاى پایینى این واحد بیشتر آهکى و بخش‌هاى بالایى آن بیشتر شیلى هستند. بخش‌هاى شیلى به سمت بالا کمى بیتومینه مى‌شوند. این واحد با واحدهاى شیلى بیابانک هم ارز است ولى ضخامت آن خیلى کم است. بر پایه مطالعات فسیل‌شناسى سن واحد k1، کرتاسه پیشین مى‌باشد.   واحد k2 این واحد در محدوده شمال و جنوب غرب رخنمون دارد. کنتاکت زیرین آن به صورت هم شیب بر روى واحد k1 و یا سازند شیلى بیابانک قرار مى‌گیرد. همبرى بالایى آن در محدوده ورقه رخنمون ندارد. این واحد شامل آهک‌هاى ریفى ضخیم لایه تا توده‌اى صخره‌ساز است که در بخش‌هاى پایینى ضخیم لایه و به سمت بالاى واحد توده‌اى مى‌شود. سن این واحد کرتاسه پیشین تعیین شده است.   واحدهاى ائوسن واحدهاى ائوسن میانى در محدوده نقشه شامل واحد Eg, Emg, Es, Esm مى‌باشند. واحد Esm در محدوده میانه غربى نقشه رخنمون دارد. این واحد شامل ماسه سنگ درشت و ریزدانه و سیلتستون خاکسترى مایل به سبز تا قهوه‌اى است. لایه‌هاى نازک توف و گچ نیز در این واحد دیده مى‌شوند. سن این واحد ائوسن میانى تعیین شده است. واحد Es یک گنبد نمکى است و  در امتداد یک گسل با روند شرقى ـ غربى رخنمون دارد، در واقع خاستگاه این گنبد لایه‌هاى نمکى بخش‌هاى پایینى واحد Esm است. واحد Emg به طور عمده از شیل (مادستون)هاى خاکسترى تا سبز روشن تشکیل شده است. در قاعده این واحد یک لایه ضخیم توف کرم تا خاکسترى و سه لایه گچ دیده مى‌شود که یکى از لایه‌هاى گچ ضخامتى در حدود 10 تا 15 متر دارد. سن این واحد ائوسن میانى است. واحد Eg در واقع یک گنبد گچى است که در امتداد گسلى با روند شرقى ـ غربى در جنوب واحدهاى ائوسن رخنمون دارد. خاستگاه این واحد در واقع لایه‌هاى گچى واحد Emg است. واحدهاى Ec3, Ec2, Egr, Ecl در ستون چینه شناسى بالاى واحدهاى ائوسن فوق قرار مى‌گیرند. واحد Ecl که بیشتر ارتفاعات میانه غربى را تشکیل مى‌دهد شامل کنگلومرا و ماسه سنگ قرمز تا قهوه‌اى است و به گونه متناوب با لایه‌هاى شیل رسى (مادستون) آجرى رنگ قرار مى‌گیرند. درون این واحد چند لایه توف از نوع شیشه‌اى سیلیسى، اکسید شده دیده مى‌شود. عدسى‌هاى بنتونیت واقع در شمال روستاى زرین درون این واحد قرار مى‌گیرند. واحد Egr به طور عمده شامل شیل‌هاى رسى (مادستون) آجرى تا قرمز است که در میان آن لایه‌هاى کنگلومرا و ماسه سنگ قرمز تا قهوه‌اى دیده مى‌شود. واحد Ec2 به صورت عدسى شکل بخشى از قسمت میانى واحد Egr است و شامل کنگلومرا و ماسه سنگ قرمز تا قهوه‌اى روشن و شیل رسى آجرى رنگ مى‌باشد. واحد Ec3 درون یک ناودیس رخنمون دارد و عدسى شکل و بخشى از واحد Egr و در قسمت بالاتر از عضو عدسى شکل Ec2 است. این عضو نیز شامل کنگلومرا و ماسه سنگ تا قهوه‌اى و شیل رسى آجرى رنگ است و در واقع بخشى از واحد Egr مى‌باشد.   واحد PLcs این واحد در بخش‌هاى میانى نقشه رخنمون دارد و شامل کنگلومراى آجرى تا قرمزرنگى است با سیمان سست و زمینه رسى، سیلتى و ماسه اى، قطعات کنگلومرا از قطعات واحدهاى آهکى کرتاسه، توف، گرانیت زرین، ماسه سگ‌هاى ژوراسیک و پالئوزوئیک تشکیل شده‌اند. سن این واحد شاید پلیوسن و هم ارز هزار دره باشد.   واحدهاى کواترنرى کواترنرى در نقشه مورد مطالعه به واحدهاى Qsm, Qs, Qal, Qsd, Qt2, Qt1 تفکیک شده است. واحد Qt1 رسوبات آبرفتى کهن است که رخنمون‌هاى آن اغلب در مرز میان سازندهاى سخت کهن و دشت‌هاى آبرفتى نوین دیده مى‌شود. این واحد پادگانه و دشت‌هاى کهن را تشکیل داده است. سن این واحد پلیستوسن مى‌باشد. واحد Qt2  انباشه‌هاى آبرفتى جوان است که بیشتر گستره دشت‌هاى عصر حاضر رخنمون‌هاى آن هستند. این واحد شامل قطعات سنگ‌هاى سازندهاى با سن کهن تر از کواترنر است و زمینه آن شامل رس، سیلت و ماسه است و سیمانى نشده است. شیب لایه‌بندى این واحد افقى است و سن آن هولوسن یا عهد حاضر است. واحد Qsd تپه‌هاى ماسه‌اى است و شامل دانه‌هاى ماسه و سیلت است که در اثر باد از آبرفت جدا مى‌شود. سن این واحد پلیتوسن تا عهد حاضر است. واحد Qal انباشته‌هاى سیلابى موجود در بستر آبراهه‌ها و مسیلهاست. واحد Qs شامل کفه‌هاى نمکى است که در این نقشه گستره‌هاى بزرگ را مى‌پوشاند. و واحد Qsm شامل کفه‌هاى گلى ـ نمکى است که در شمال غرب نقشه گسترده شده‌اند. این واحد شیبه واحد Qs است ولى قدرى ریزدانه تر و داراى رطوبت بیشترى است.  

کلید واژه ها: یزد