زمین لرزه ۵ آذرماه ۱۳۸۹ جم (استان بوشهر)

توضیحات

  گزارش مقدماتى زمین­لرزه پنجم آذر ماه 1389 جم (استان بوشهر) محمد فروتن، محمد على شکرى و بهنام اویسى گروه لرزه زمین­ساخت مدیریت زمین شناسى مهندسى و مخاطرات   در ساعت 16:03 دقیقه عصر روز جمعه 5 آذر 1389 زمین­لرزه­اى با بزرگاى 4/5 در مقیاس ریشتر در خاور شهرستان جم (استان بوشهر) با جمعیت حدود 45000 نفر و با فاصله­هاى حدود 52، 77 و 173 کیلومترى از شهرهاى کنگان، فیروز­آباد و بوشهر به وقوع پیوست. جایگاه رخداد این زمین­لرزه با مختصات ارائه شده از سوى مرکز لرزه­نگارى ایران (ISC) برابر با E052.4º; N28.2º در 35 کیلومترى جنوب باخترى سامانه گسلى قیر و 45 کیلومترى شمال خاورى سامانه گسلى پیشانى کوهستان (MFF) قرار دارد (شکل 1). به گزارش پژوهشگاه بین المللى زلزله­شناسى و مهندسى زلزله با گذشت حدود یک ساعت از رخداد اصلى، در ساعت 16:57 دقیقه نخستین پس­لرزه با بزرگای1/4 ML و دو رخداد دیگر به ترتیب در زمان­هاى 21:46 و 23:43 دقیقه شامگاه پنجم آذر به ترتیب با   بزرگاى 7/3 و 5/3 در مقیاس ML و در فاصله حدود 60 کیلومترى جنوب فیروز­آباد به وقوع پیوسته است. رومرکز زمین لرزه جم در نزدیکى گسل حالی­خان جاى دارد که نخستین بار توسط اویسى و همکاران (2008) معرفى شده است.  تاقدیس حالی­خان در میان افرازهاى مرتبط با گسل­هاى سورمه و پیشانى کوهستان قرار گرفته است. تاقدیس حالی­خان در نتیجه کارکرد چین خوردگى پوشش رسوبى در ساختار نازک پوسته و به عنوان ساختار چین پیشروى گسلى (fault propagation fold) در نظر گرفته شده است (Oveisi et al., 2008). محور این تاقدیس به سوى باختر میل داشته و این ساختار سبب کاهش بلنداى توپوگرافى در منطقه لولا از 1500 به 500 متر شده است. از این­رو سوى رشد ساختار حالی­خان به سمت باختر لحاظ می­شود که با انحراف رودخانه مند به سوى باختر هم­خوانى دارد. بر این پایه رشد تاقدیس حالی­خان خارج از تاثیر کارکرد سامانه گسلى کره­بس- سورمه لحاظ شده است (Oveisi et al., 2008).  نیمرخ­هاى توپوگرافى بر روى پادگانه­هاى رودخانه مند نشان از قرارگیرى پهنه اصلى فروکاوى و فرایش در عرض تاقدیس کوه حالی­خان دارد (شکل 2).       شکل 1) ترکیب داده­هاى ماهواره­اى لندست 7 و داده­هاى ارتفاعى رقومى SRTM با دقت مکانی90 متر. گسل­هاى جنبا برگرفته از  Hessami et al., 2003. شکل 2) منحنی­هاى هم­شدت در مقیاس تصحیح شده مرکالى براى زمین­لرزه پنجم آذر جم (استان بوشهر). به قرار­گیرى روکانون زمین­لرزه جم در نزدیکى گسل حالی­خان توجه شود.   شکل 3) برش ساختارى عمود بر راستاى عمومى تاقدیس حالی­خان و سامانه گسلى سورمه- کره­بس (Oveisi et al., 2008  ). جایگاه نقاط C و C´ در شکل 1 نشان داده شده است.