شرحى بر زمین لرزه ۲۱ دى ماه ۱۳۸۳ شمال گرگان

توضیحات

             این زمین لرزه در ناحیه اى فعال از دیدگاه تکتونیکى روى داده و نشانه هایى از فعال بودن پوسته زمین در این منطقه از کشور وجود دارد. به عنوان مثال مى توان به زمین لرزه هایى که در دوره هاى تاریخى و معاصر در گرگان و پیرامون آن روى داده اند اشاره نمود. زمین لرزه هاى سالهاى 874 ، 1436 و 1470 میلادى گرگان و سال 1498 میلادى گرگان- گنبد کاووس ، آسیب هاى جانى و مالى زیادى در این منطقه بر جاى گذاشته اند. همچنین در مهر ماه سال جارى زمین لرزه اى با بزرگى حدود 6  درجه در مقیاس  ریشتر در شمال گرگان بوقوع پیوست که با پسلرزه هاى متعددى دنبال گردید.           از سوى دیگر وجود چند گلفشان  (Mud Volcano) در این ناحیه از دیگر شواهد  فعالیت پوسته بشمار مى آید. گلفشان هاى" قارنیاریق تپه" و " نفتلیجه" معروفترین و بزرگترین گلفشان هاى شناخته شده در کشور ما در ناحیه خزر و دشت ترکمن هستند که در فاصله بسیار نزدیکى از کانون زمین لرزه اخیر قرار گرفته اند.           افزون بر این در مهرماه سال 1381 در آبهاى دریاى خزر و در فاصله 10 کیلومترى ساحل، گلفشانى روى داده که فعالیت آن همراه با خروج گاز و گل و لاى بوده است. این گلفشان توسط گروه زمین شناسى مهندسى سازمان زمین شناسى کشور مورد بررسى قرار گرفته و گزارشى در مورد آن تهیه شده است . در این گزارش به دلیل قرار گیرى خطى این گلفشان و گلفشانهاى دشت ترکمن در راستاى کم و بیش خاورى- باخترى،  ارتباط آنها با ساختارهاى تکتونیکى زیر سطحى (که در حوضه هاى نفتى خزر پدیده اى است شناخته شده) مطرح گردیده است.           ساز و کار کانونى زمین لرزه اخیر نشان دهنده گسلش از نوع فشارى با راستاى خاورى- باخترى است که با توجه به موقعیت کانون سطحى تا حدود زیادى با راستاى قرار گیرى گلفشانهاى یاد شده همخوانى دارد. به این ترتیب امکان دارد رویداد زمین لرزه اخیر تغییراتى در فعالیت این گلفشانها پدید آورده باشد که جاى بررسى دارد.          همزمان با رویداد زمین لرزه سال 1945 میلادى مکران( با بزرگى 1/8  در مقیاس ریشتر) که با تسونامى همراه بوده نیز فعالیت گلفشانها در ناحیه مکران گزارش شده است.     سایر مراکز تحقیقاتى   Institute of Geophysics University of Tehran 1-     http://www.ngdir.ir/Earthquake/IGTU.asp  U.S. Geological Survey, National Earthquake Information Center World Data Center for Seismology, Denver 2-     http://earthquake.usgs.gov/recenteqsww/Quakes/ustcbd.htm International institute of earthquake engineering seismology 3-     http://www.iiees.ac.ir/