شهرستان آستارا

شهرستان آستارا یکی از شهرستان‌های ساحلی استان گیلان به مرکزیت شهر آستارا می ­باشد. این شهرستان از شرق به دریای خزر، از شمال به جمهوری آذربایجان، از غرب به استان اردبیل و از جنوب به شهرستان تالش محدود شده‌است. رودخانه آستاراچای، آستارای ایران را از جمهوری آذربایجان جدا می‌سازد. بخش اصلی راه شوسه آستارا- اردبیل تقریباً به موازات همین رود و خط مرزی کشیده شده‌ است.

جمعیت شهرستان آستارا بر اساس اخرین سرشماری عمومی کشور در سال 1390 بالغ بر 86757 نفر بوده است و با مساحت 430 کیلومتر مربع شامل 2 شهر آستارا و لوندویل، 2 بخش و 4 دهستان می­ باشد.

آستارا کلمه ای تالشی است که تالشیان آن­را «هسته رو» یا «آسته رو»تلفظ کنند. اطلاق این نام به این شهر به این دلیل بوده که آستارا یک شهر جلگه­ایی است که به علت پس‌روی آب دریای خزر، در این ناحیه تپه ­های شنی، برکه­ ها، مرداب­ ها و نیزارهایی بوجود آمده که راه رفتن در آن­ها مستلزم احتیاط بوده و از این لحاظ آهسته رو یا آسته رو نامیده شده و به مرور زمان پس از آن­که عده ای از اطراف اردبیل و نواحی دیگر به این شهر مهاجرت نمودند و در آنجا مسکن گزیدند، آن را آستارا تلفظ نمودند.

چنانکه از کتب تاریخی بر می­آید منطقه آستارا تا زمان صفویه و به خصوص پیش از اسلام، از موقعیت خاصی برخوردار نبوده است و از آن به بعد است که به سبب بسط تجارت و موقعیت نظامی، اهمیت پیدا می­کند و در آن قلاع متعددی می­ سازند. از زمان صفویه تا زمان قاجاریه نام آستارا صرفاً به منطقه­ای بین انزلی و ارس که قسمتی از آن در حال حاضر جزو جمهوری آذربایجان است اطلاق می شده است. در محل فعلی آستارا، دهی به نام دهنه کنار وجود داشت که از زمان قاجاریه به بعد به سبب صدور کالا و آمد و شد نظامیان و ارتباط میان آذربایجان و گیلان توسعه یافته است.

جمعیت غالب مردم این شهرستان به ترکی آذربایجانی صحبت می‌کنند. گرچه در مناطق کوهپایه‌ای شهرستان نظیر عنبران محله مردمان به زبان تالشی صحبت می­نمایند.