معرفى مرجانهاى فراسنين در مناطق شمالى استان کرمان

تعداد بازدید:۹۶۲

معرفى مرجانهاى فراسنين در مناطق شمالى استان کرمان

قاسم شيرازى بيتا ،داستانپور محمد،وزيرى محمدرضا

بخش زمين شناسی دانشگاه شهيد باهنر کرمان

چکيده

بيشترين گسترش مرجانهاى روگوزا وتابولاتا در دونين (360-410ميليون سال قبل)اتفاق افتاده است.در استان کرمان مرجانهاى دونين پسين (فراسنين)بيش از ساير اشکوبهاى زمين شناسى واغلب در شمال استان گسترش دارندواکثر اين مرجانها از نوع Tabulataو Rugosaهستند.

در اين مقاله مرجانهاى موجود در 3مقطع حوض پنج ،گريک وهروز مورد بررسى قرار گرفته اندواز اين ميان تعداد 18 جنس وگونه از مرجانها به شرح زير تشخيص داده شد:

Alveolites sp. , Chaetetes sp., Charactophyllum nanum , Columnnaria sp. , Disphyllum caespitosum , Disphyllum sp. , Hexagonaria hexagona , Famennelasma rhenanum , Friedbergia biportita , Pterorrhiza rectum , Macgeea pandersoa , Michelinia sp., Nicholsoniella bashkirica , Sinodisphyllum variabile , Smithiphyllum kapitense, Studetia lateseptata, Thamnopora sp.

کليه مرجانهاى شناسايى شده به فراسنين تعلق دارند..(شکل 3)

coral introduction from north Kerman Frasnian

Ghasem shirazi B,Dastanpour M,Vaziri M.R

Geology department of shahid Bahonar university of Kerman

Abstract

The most extention of Rugoza and Tabula corals happened through Devonian Period (410-360 m y a).Devonian corals mainly composed of Tabulat Frasnian stage in north Kerman.

The corals of 3 sections :Huz –Pang,Gerik and Haruz were studid and 18 following taxa were indentified:

All identified corals belong to Frasnian stage.

مقدمه

مرجانها گروهى از بى مهرگان کف زى دريايى هستند که در اکوسيستم موجودات دريايى نقش بسزايى دارند.اين جانوران محيط مناسب را براى زندگى ساير موجودات فراهم مى نموده اند،بدين جهت در محيط هاى مرجانى ساير بى مهرگان به وفور يافت ميشوندوبنابراين مطالعات پالئواکولوژيکى وبررسى جغرافياى ديرينه مطالعه اين موجودات حائز اهميت است.

فسيلهاى مرجانى دونين پسين از نقاط مختلف ايران مانند رسوبات دونين ناحيه خوش ييلاق به وسيله قدس1982 و درناحيه طبس از رسوبات سازند بهرام توسط روتنر1968 گزارش شده اند. . در سالهاى اخير مطالعات جامع ترى در خصوص مرجانهاى دونين پسين درکرمان،از جمله داستانپور (1375)، داستانپور و وزيرى (1380) وقاسم شيرازى وهمکاران(1383) منتشر شده است .

ستبراى ريفهاى مرجانى در ناحيه کرمان در نقاط مختلف متغير مى باشد،براى مثال دربرش گريک ستبراى آن بين 6-4متر است در حاليکه در حوض پنج اين نهشته ها به صورت اينترکاله هاى پراکنده در رسوبات آهک مارنى قرار دارند.با شروع پيشروى درياى فامنين در نواحى موردمطالعه تمامى مرجانها منقرض گرديده اند بطوريکه در طبقات جوانتر آثارى از آنها مشاهده نمى شود.رسوبات دونين پسين در برشهاى مورد مطالعه داراى فوناهاى مختلفى از مرجانها،بازوپايان،کرينوئيده،بريوزوآها،شکم پايان،کنودونتها واستراکودها مى باشند ومرجانها در لايه هاى آهک مارنى قرار گرفته اند.

موقعيت جغرافيايى وچينه شناسى نواحى مورد مطالعه

در اين مقاله فسيلهاى مرجانى در 3 برش حوض پنج ،گريک وهروز مورد بررسى قرار گرفته اند. ( شکل 2و1)رخنمون حوض پنج در 30 کيلومترى شمال غرب راور روندى شمال شرقى –جنوب غربى دارد.رسوبات در اين ناحيه از سازندهاى پادها ،بهرام وششتو1 و2 تشکيل شده است.سازند بهرام از آهک خاکسترى فسيل دار تشکيل يافته که با ناپيوستگى روى سازند پادها وزيررسوبات سازند ششتو قرار مى گيرد.

مرجانها در 2 لايه آهک مارنى در ارتفاع 40 و 70 مترى بالاتر از قاعده سازند قرار گرفته اند.

برش گريک در غرب دهکده گريک ودر 75 کيلومترى شمال کرمان قرار دارد.رسوبات در اين ناحيه از سازندهاى پادها ،بهرام وجمال تشکيل شده اند که مرجانها در 2 لايه آهک مارنى در ارتفاع حدود 80 و 100 مترى قاعده سازند قرا رگرفته اند.

رخنمون هروز در 75 کيلومترى شمال کرمان ،در مجاورت روستاى هور،در سمت چپ جاده کرمان- راور قرار دارد.توالى رسوبات در اين ناحيه از سازندهاى داهو ،بهرام وششتو تشکيل شده است.مرجانهاى اين ناحيه در حدود 150و170مترى از قاعده ستون چينه شناسى منطقه قرار دارند.

ديرينه شناسى

مرجانهاى مطالعه شده در منطقه حوض پنج شامل 8 نمونه از مرجانهاى روگوزا به شرح زير :

Charactophyllum nanum, Famennelasma rhenanum, , Friedbergia biportita, Pterorrhiza rectum , Nicholsoniella bashkirica ,

Sinodisphyllum variabile, Smithiphyllum kapitense , Studetia lateseptata. ,

تنها نمونه يافت شده از مرجانهاى تابولاتا نمونه Michelinia sp.مى باشد.

از ميان نمونه هاى جمع آورى شده در اين برش جنس هاى Famennelasmaو Friedbergiaاز فراوانى بيشترى برخوردارندواين 2 نمونه قبلأتوسط مومنى وهمکاران (1383)گزارش شده اند.

اغلب مرجانهادر منطقه حوض پنج داراى مورفولوژى استوانه اى کمى خميده تا کاملا خميده هستند واين نمايانگر پر تلاطم بودن محيط وانرژى بالاى آب در محيط است.

برشهاى گريک وهروز مرجانهاى گروه روگوزا عبارتند از:

Disphyllum caespitosum ,Disphyllum sp. , Columnnaria sp. , Hexagonaria hexagona , Macgeea pondersoa .

مرجانهاى گروه تابولاتا عبارتند از:

Michelinia sp. , Thamnopora sp. , Chaetetes sp., Alveolites sp.

از ميان نمونه هاى جمع آورى شده سنگواره هاى ديسفيلوم و تامنوپورا از فراوانترين مرجانهاى اين مناطق به شمار مى روند.اکثر اين مرجانها عمود بر لايه بندى قرار گرفته اندو اين نشانگر بخش ميانى ريف است و همچنين مى توان نتيجه گرفت که مرجانهاى اين ريفها بر جا بوده واز محيط ديگرى به اين مکان انتقال پيدا نکرده اند(داستانپور،1375).

Tsien (1967) معتقد است که استروماتوپروئيدها اغلب در محيط هاى با آب صاف ،کم عمق و آشفته يافت مى شوندوهمچنين استروماتوپروئيدها عمومأدر محيط ريفى زندگى نموده ودر ساختمان ريف نقش عمده اى دارند اما در ريف مرجانى ناحيه گريک فراوانى آنها بسيار ناچيز است، لذا مى توان نتيجه گرفت که مرجانهاى مقطع گريک در محيط هاى گلى رشد نموده اند،بنابراين رشد مرجانها در شرايط تقريبأغير مطلوب گلى باعث شده که اکثر مرجانها داراى ديس اپيمنت هاى کوچک با ديواره کلفت ويا فاقد ديس اپيمنت باشند.

در منطقه هروز استروماتوپروئيدها فراوان تر مى باشند واز آنجا که آنها در آبهاى صاف ،کم عمق و آشفته زيست ميکنند پس ميتوان نتيجه گرفت که در منطقه هروز نسبت به منطقه گريک از گل آلودگى آب کاسته شده است.بيش از 35% از مرجانها عمود بر لايه بندى قرار دارند لذا در محل رشد به فسيل تبديل شده اند.

نتيجه گيرى

نتايج تحقيق وبررسى ديرينه شناسى لايه هاى دونين پسين در شمال کرمان بشرح زير است:

1-تعداد 13جنس و گونه از مرجانهای روگوزا ( Rugosa )و5 جنس و گونه از گروه تابولاتا) Tabulata)شناسايی ومعرفی شدند.

2-سنگواره هاى مرجانها به وفور در ميان لايه هاى آهک مارنى مشاهده مى شوند.

3-تمامى سنگواره هاى مورد مطالعه سن فراسنين را براى لايه هاى در بر دارنده معرفى مى نمايند.

4-در زمان فراسنين محيط دريايى کم عمق در شمال کرمان براى رشد ونمو مرجانها مناسب بوده است.

5-مرجانهاى مذکور بخش ميانى ريف را مشخص مى نمايند.

منابع

داستانپور، م.، ريف مرجانی دونين پسين در شمال کرمان ، مجله علوم دانشگاه تهران، جلد 22، شماره1، صفحه 1-11 (1375)

داستانپور،م؛وزيرى،م؛محيط زندگى و ارتباط بازوپايان اسپين آترى پينا با مرجانهاى دونين پسين در شمال کرمان،مجله پژوهشى دانشگاه اصفهان ،جلد 15،شماره 1و2،صفحه 126-113(1380)

مومنى،ف؛بيوستراتيگرافى و پالئواکولوژى نهشته هاى دونين پسن در شمال استان کرمان (بر اساس بازوپايان وکنودونت ها)،پايان نامه کارشناسى ارشد،دانشگاه شهيد باهنر کرمان،(1383)

قاسم شيرازى ،ب؛ وهمکاران ، مرجانهاى دونين فوقانى در شمال کرمان،بيست وسومين گرد همايى علوم زمين ،صفحه 434(1383)

Ghods,P., 1982,Rugose Korallen des und frasnium, im Elburz Gebirg Givetum (nord-Iran).Dissertation zur Erlangug des Doktorgrades der Naturwissenschaften in Frackbereich Gewissenchaften de Universitat Hamburg,171

Ruttner , A. , Nabari , M . H . and Hajian , j. , 1968 , Geology of the Shirgesht area ( Tabas area , East Iran ) , Report Geological Survay of Iran , Tehran T , P.1-33. sien , M.H., 1967,Distribution of rugose in the Middle and Upper Devonian corals (frasnian) reef complex of Belgium , in Qswald,D.H.(Ed.),Internatl.Sysmposium on the Devonian System.Calgary,II,Alberta soc,petrol , Geology,Canada,273-293 .

نویسندگان:

نام نام خانوادگى:بيتا قاسم شيرازى

مدرک تحصيلى: کارشناسى ارشد

عنوان: چينه و فسيل

محل وسال دريافت مدرک :دانشگاه شهيد باهنر کرمان 1384

شغل :-

محل کار:-

آدرس الکترونيک:shirazy@graduate.uk.ac.ir

نام نام خانوادگى:محمد داستانپور

مدرک تحصيلى: دکترا

عنوان: چينه و فسيل

محل وسال دريافت مدرک :انگلستان

شغل :استاد

محل کار:کرمان - بلوار 22 بهمن-دانشگاه شهيد باهنر -دانشکده علوم وبخش زمين شناسى

آدرس الکترونيک:dastanpour@graduate.uk.ac.ir

نام نام خانوادگى:محمد رضا وزيرى

مدرک تحصيلى: دکترا

عنوان: چينه و فسيل

محل وسال دريافت مدرک :انگلستان

شغل :استاد

محل کار:کرمان - بلوار 22 بهمن-دانشگاه شهيد باهنر -دانشکده علوم وبخش زمين شناسى

آدرس الکترونيک: @graduate.uk.ac.ir vaziri

معرفى مرجانهاى فراسنين در مناطق شمالى استان کرمان

آخرین ویرایش۰۱ دی ۱۳۸۷

آمار بازدید