موقعيت جغرافيائى - ويژگيهاى طبيعى و انسانى
موقعيت جغرافيايى و ويژگيهاى طبیعی و انسانی استان آذربايجانشرقی
استان آذربايجان شرقى در شمال غربى ايران واقع است و از شمال با جمهوريهاى آذربايجان و ارمنستان (دره رود ارس ) از غرب با استان آذربايجان غربى از جنوب با استانهاى زنجان وآذربايجان غربى و از شرق با استان اردبيل همسايه است.مساحت اين استان برابر 162/45 کيلومتر مربع است که معادل 7/2 در صد مساحت کل کشور مى با شد.بر اساس سر شمارى سال 1375 وآخرين تغييرات تقسيمات کشورى تا تابستان 1378 جمعيت استان برابر 540/325/3 نفر و داراى 16 شهرستان و38بخش و43 شهر مى باشد .بلندترين نقطه استان قله جام داغى و سهند است که 3710 متر از سطح دريا ارتفاع دارد وپست ترين نقطه آن در گرمادوز با ارتفاع تقريبى 150 متر است .
لهجه وزبان:
ترکى آذري زبان عموم مردم آذربايجان است که ترکى آذربايجانى يا ترکى نيز ناميده مى شود .ترکى آذرى شاخه مرکزى ترکى اوغوز(غز)
يا ترکى غربى است .آذربايجان که به بخشى از سرزمين کهنسال ايران گفته مى شود که از 23 قرن پيش تاکنون از جمله مشهورترين نامهاى جغرافيايى ايران بوده است .استرابو (63پيش از ميلاد ) جغرافيدان مشهور يونانى مى نويسد :در زمان تسلط اسکندر مقدونى در ايران در سال 331 پيش از ميلاد سردارى بنام آتورپات که شهربان منطقه (ماد کوچک ) بود در اين سرزمين قيام کرد و قسمتى ازماد کوچک را که همان آذربايجان است از دست يونانيان نجات داد که اين منطقه به نام سردار معروف آتورپاتکان ناميده شد .
يا ترکى غربى است .آذربايجان که به بخشى از سرزمين کهنسال ايران گفته مى شود که از 23 قرن پيش تاکنون از جمله مشهورترين نامهاى جغرافيايى ايران بوده است .استرابو (63پيش از ميلاد ) جغرافيدان مشهور يونانى مى نويسد :در زمان تسلط اسکندر مقدونى در ايران در سال 331 پيش از ميلاد سردارى بنام آتورپات که شهربان منطقه (ماد کوچک ) بود در اين سرزمين قيام کرد و قسمتى ازماد کوچک را که همان آذربايجان است از دست يونانيان نجات داد که اين منطقه به نام سردار معروف آتورپاتکان ناميده شد .
نا همواريها:
ناهمواريهاى آذربايجان شرقى را مى توان به سه واحد متمايز تقسيم بندى کرد.
1) کوههاى شمالى :قره داغ (ارسباران)بلندترين قله آن نشان کوه است که 3660متر ارتفاع دارد .
2) کوههاى مرکزى :بز قوش در جنوب کوهستان سبلان واقع است و بلندترين نقطه اين کوهستان در جنوب سراب داراى چشمه هاى متعدد آب گرم مى باشد .سهند کوه آتشفشان سهند به صورت کوه تک در مرکز آذربايجان در جنوب تبريز واقع مى باشد .
3) کوههاى جنوبى : قافلانکوه ؛در جنوب وجنوب شرقى شهرستان ميانه قرار دارد .
آبها:آذربايجان از لحاظ منابع و ذخاير آب از استانهاى غنى کشور به شمار مى آيد .رودخانه هاى مهم استان عبارتند از :
الف) رودهايى که به درياى مازندران مى ريزند ؛
1)ارس-به طول 1072کيلومتر که از غرب به شرق جريان دارد واز کوههاى مين گل داغ (هزلر برکه ) ترکيه سر چشمه مى گيرد .رودهاى بزرگ وکوچک محلى که در خاک ايران به آن مى ريزند شامل ؛قوتور,دره رود,قره سو ,اهرچاى,آق چاى .
2)قزل اوزن –از کوههاى چهل چشمه کردستان سر چشمه مى گيرد.
رودهاى مهمى که از خاک آذربايجان شرقى به آن مى ريزند شامل ؛قرانقو چاى,هشترودچاى,ميانه چاى,ترکمان چاى,آى دوغموش,قره چاى,شهرچايى
ب)رودهاى که به درياچه اروميه ميريزند :
آجى چاى در تبريز ,صوفى چاى در مراغه ,قورى چاى در ملکان ,ليقوان چاى ,ميدان چاى (مهران رود) در تبريز ,صوفيان چاى,مردى چاي.
درياچه وبرکه قورى گل تبريز-
قورى گل در42 کيلومترى شرق تبريز در کنار جاده تبريز –تهران واقع شده است اين درياچه از سال 1348 حفاظت شده وبه عنوان منطقه ممنوعه مى باشد .اين محل يکى از مراکز جذب توريست وتفرجگاه مردم تبريزشده است .
درياچه اروميه
از نظر وسعت,در جهان مقام بيستم رادارد .وسعت آن4000تا6000 کيلومتر مربع است.طول درياچه 130تا 140کيلومتر,وعرض آن 15تا50 کيلومتر ,وعمق آناز 5تا 16 متر متغيير است.درياچه اروميه پس از بحرالميت شورترين درياچه جهان است واملاح محلول آن260گرمدر ليتر است ودر اواخر تابستان به 280گرم در ليتر مى رسد.لجن وآب درياچه در معالجه بعضى از امراض رماتيسمواختلالات سوخت و ساز بدنودردهاى مفصلى موثرومفيد است .در ياچه اروميه داراى 56 جزيره وصخره هاى سنگى است که همگى غير مسکونى بوده وفقط جزيره اسلامى با 4725 نفر جمعيت مسکونى مى باشد
.
پوشش گياهى :
الف)جنگل-
مساحت کل جنگلهاى استان ,135هزار هکتار بر آورد شده است که به صورت تنک وپراکنده بوده و به ندرت به صورت انبوه ديده مى شود.محدوده هاى جنگلى در شهرستانهاى کليبر ,اهر,مراغه,هشترود,پراکنده است.انواع مهم درختان جنگلى عبارتند از:راش,بلوط,ممرز,افرا,ون,درختان ميوه جنگلى از قبيلگردو,گيلاس,انار,فندق,آلوچه,سيب,گلابى,وبه
.ب)مراتع-
مساحت کل مراتع استان ,حدود240 هزار مى باشدوبه طور عمده در ارتفاعات قره داغ,بزغوش ,سهندودر مناطق هموار وپاى کوهى ودشتها وجلگه هاى پراکنده وجود دارد.پوشش عمده گياهى مراتع عبارتند از:چمن,اوچ قولاغ,شبدر وحشى,جارو,گون,بوته ى کتيرا,کنگر وحشى,يوشان,خار شتر,قياق اوتى,شيرين بيان,بوياق اوشى(روناس)وگندميان.
زندگى جانورى:
در نواحى جنگلى وکوهستانى,خرس,گرگ,خوک,روباه,خرگوش وموش وازپرندگان کبک,اردک,غازوحشى,قرقاول,مرغ وحشى,فاخته وازپرندگان مهاجر پليکان,فلامينگو,مرغ ماهيخوار,ماهيخوار,انواع
مرغابى,لاشخور,درنا,قو,لکلک,حواصيل,انقوت,غالبادر کنار رودخانه ها و درياچه هامشاهده مى شود.علاوه بر اينها,در ارتفاعاتمهم استان,مانندسهندوبزغوش وقره داغ ,قوچ وميش,بزوحشى کل بز,کبک درى,خرس,پلنگ,آهووعقاب,وجانوران خزنده زندگى مى کنند.