جغرافياى شهرستان نيکشهر

جفرافياى عمومى شهرستان نیکشهر

 

 

1-جغرافياى طبيعى

1-1 حدود جغرافيايى

اين شهرستان‌ از شمال و شمال شرقی به ایرانشهر ، از جنوب و جنوب شرقی به چابهار و از غرب با استان کرمان ، از شرق به شهرستان سرباز همجوار است. نیکشهر مرکز شهرستان نيکشهر در قسمت جنوب شرقی ایران ، در جنوب ایرانشهر، شمال بندر چابهار ، غرب سرباز ، بین 26 درجه و 12 دقیقه عرض شمالی و 60 درجه و 12 دقیقه طول شرقی گرینویچ و در ارتفاع 510 متر متری از سطح دریا واقع شده است. فاصله زمينى آن تا مرکز استان 653 کيلومتر و تا تهران 1942 کيلومتر است و فاصله هوايى آن تا تهران 1346 کيلومتر مى‏باشد.

1-2وسعت

شهرستان نیکشهر با مساحت 23930کیلومتر مربع  سومين شهرستان استان بعد از ايرانشهر وزاهدان بوده، در جنوب باختر استان سیستان و بلوچستان قرار گرفته و فاصله مرکز شهرستان تا مرکز استان  653 کیلومتر است.

.
1-3 تقسيمات شهرستان

این شهرستان دارای تعداد 5 مرکز شهری(شهر نيکشهر ، قصر قند ، فنوج بنت ولاشار شمالى) ،5 بخش ،15 دهستان و 727 آبادی دارای سکنه است.  بخشهاى اين شهرستان عبارتند از :

.
1-بخش مرکزى ( نيکشهر): اين بخش تا زمان سلطنت رضا خان ”گه“ نام داشت بمعنى گهتر وبهتروبعد از آن به نيکشهرتغيير يافت 0 نيکشهر در 26 درجه و13 دقيقه 120 شمالى 60 درجه و12 دقيقه طول شرقى گرينويچ درارتفاع 450 مترى از سطح دريا واقع شده است. اين بخش داراى 10اثر تاريخى شناسايى شده مى باشد0

2- قصرقند:  بخش قصر قند بين 26 درجه و13 دقيقه عرض شمالى و60 درجه و44 دقيقه طول شرقى گرينويچ در ارتفاع 450 مترى از سطح دريا واقع شده است ، داراى آب وهواى گرمسيرى است 0 قصرقند قبل از اين نامهاى مختلفى داشته از جمله ميتوان ” گمج رود” و” گنداوک” رانام برد .   در مورد وجه تسميه قصرقند مى توان گفت، قصرقند که در گويش محلى نيز آن را کسر کنت مى گويند در واقع کسر برگرفته از واژه کستر بلوچى داراى ريشه پهلوى وفارسى ميانه به معناى کوچک وکنت نيز به معناى آبادى يا شهر ميباشد وکسر کنت به معناى آبادى کوچک مى باشد 0 براى مثال به اسامى همچون پنج کنت يا پنج شهر يا کندى شاپور يا( معرب آن  جندى شاپور) يعنى شهرى که شاپور آنرا ساخته يا روستايى در سراوان بنام پرکنت يعنى آبادى بزرگ يا پر جمعيت وغيره نام برد0آثار شناسايى شده در اين بخش نزديک به 14 اثر مى باشند0

 
3- بخش فنوج : اين بخش در قسمت شمال شرقى نيکشهر بين 26 درجه و34 دقيقه عرض شمالى و59 درجه و 38 دقيقه طول شرقى در ارتفاع 730 مترى ازسطح دريا واقع شده است0 از نظر تاريخى منطقه فنوج بعلت دارا بودن محوطه هاى دوران تاريخى وپيش از تاريخ همانند قصر قند حائز اهميت است وداراى 8 اثر شناسايى شده ميباشد0

 4
4- بخش بنت: بخش بنت که بين 26 درجه و17 دقيقه عرض شمالى و59 درجه و13 دقيقه طول شرقى گرينويج در ارتفاع 400 مترى از سطح دريا واقع شده است وداراى  6  اثر شناسايى شده ميباشد که از ميان آنها 2 اثر کلات زنگيان وتپه سهرين دوک از نظر فرهنگى وتاريخى حائز اهميت ويژه اى ميباشد0

5- بخش لاشار واسپکه:  اين بخش در قسمت شمالى نيکشهر ودر شمال غربى قصرقند بين 26 درجه و50 دقيقه عرض شمـــــالى و60 درجه و10 دقيقه طول شرقى گرينويچ در ارتفاع 880 مترى از سطح دريا واقع شده است وداراى آب وهواى گرمسيرى بوده ولى بعلت واقع شدن در ميان ارتفاعات نسبت به آب وهواى ساير بخـشهاى شهرستان خنک تـــر مى باشد.

 

1-4 شرايط اقليمى :

آب و هواى شهرستان نيکشهر در تابستان گرم و خشک و در زمستان معتدل است و بادهاى باران‏ آور موسمى در فصل تابستان و بادهاى باران ‏آور غربى (مديترانه‏ اى) در فصل زمستان در اين منطقه موجب ريزش پراکنده باران مى‏شوند..میانگین بارش سالانه در این شهرستان 118 میلی متر و متوسط دمای آن در سال 82 از 8/48 الی 8/3 درجه سانتیگراد در تغییر است.

.
1- 5پوشش گياهى

آب وهواى شهرستان گرمسيرى بوده، ودر اين نوع آب وهوا بيشترين نوع محصولات کشاورزى قابل کشت وبرداشت بوده، طوريکه نام هندوستان کوچک براين منطقه نهاده اند0در سال 1382 درشهرستان نیکشهر ، 986253 هکتار مرتع وجود داشته و مقدار علوفه قابل برداشت در این مراتع صفر تن بوده است.مساحت جنگلهای طبیعی شهرستان 148000 هزار هکتار و مساحت جنگلهای مصنوعی نیز 320هکتار می باشد.

.
1-6 منابع آبى

آب این شهرستان از طریق 718 حلقه چاه 185 رشته قنات 66 رشته چشمه با میزان آبدهی 6/76 میلیون مترمکعب و رودخانه های کشیک با میزان آبدهی 18 میلیون مترمکعب متوسط سالیانه تامین می شود.از رودخانه هاى معروف در منطقه ميتوان به موارد ذيل اشاره نمود :

رودخانه کشیک - رودخانه کاجو- فنوج- نيکشهر(کهير)-  تنگ سرحد

 "رشکی" یکی دیگر از رودخانه های کوچک شهر است که بطرف جاده بخش بنت واقع می شود پلی فلزی بر روی آن احداث شده است که نیکشهر را به روستاهای بخش بنت و حومه متصل می کند. گرچه فوائد چندانی برای ساکنان شهر ندارد ولی با احداث دو سیل بند سنگ و سیمانی توسط جهاد کشاورزی در دو شاخه آن ، صفا و صمیمت خاصی به شهر بخشیده که اکثرا بعد از عصر بازدید کنندگان زیادی را به طرف خودش می کشد. خصوصا در مواقع بارندگی و جاری شدن سیل و سرریز شدن آب از سیل بندها بیشتر اهالی به تماشای آن می روند.

مسئله "آب" نیز از جمله مسائل اساسی نیکشهر است که با حمایت از بندهای کوچک زودبازده می توان به آن سامان بخشید.همچنین سدهای بزرگی در این مناطق در حال تاسیس است که باید به احداث آنها تسریع بخشیده شود.

مشخصات سدهای در حال احداث استان

1-7 ارتفاعات

از ارتفاعات مهم در منطقه ميتوان به آهوران-فنوج-سفیدکوه اشاره نمود .

.
2- جغرافياى انسانى

2-1 جمعیت

جمعیت شهرستان نیکشهر در سال 1375 حدود 139419 نفر بوده این رقم در سال 1382 به 164589 نفر رسیده است.تغییرات در سال 1375 ،برابر 4/2 درصد بوده است.

2-2 زبان و مذهب

مردم شهرستان نیکشهر به لهجه محلی تکلم می کنند و لهجه های بلوچی و فارسی نیز رایج است.دراین شهرستان 88/99 درصد جمعیت آن را مسلمانان شیعه/سنی/تشکیل می دهند.

 

2-3 نیروی انسانی

بر اساس برآورد انجام شده در سال 1382جمعیت فعال این شهرستان *(استان)241923نفر، جمعیت شاغل 225353 نفر به ترتیب روستایی و شهری 1084974و 1065034بوده و ترکیب اشتغال به ترتیب کشاورزی صنعت و خدمات 28و8/24و2/47 درصد می باشد.بر همین اساس نرخ بیکاری 2/19 درصد بوده که نسبت به سال 1375(نرخ بیکاری 9 درصد بوده )،113درصد رشد داشته (2/10 درصد افزایش یافته است )

 

 

3-2صنعت و معدن

تعداد صنایع موجود شهرستان 4 واحد می باشد که تعدادى ازآن در نقاط روستایی و تعدادى در نقاط شهری مستقر می باشند.در سال 1382 تعدادى کارگاه فعال مسئولیت استخراج معادن را به عهده داشته که عمده ترین معادن موجود در سطح این شهرستان معدن کرمیت می باشد.

3-3صنعت توريسم

جلوه هاى ويژه در شهرستان نيکشهر باعث گرديده که صنعت توريسم در منطقه از رونق خاصى برخوردار باشد. از جاذبه هاى اين شهرمى توان به موارد ذيل اشاره نمود:

جاذبه هاى تاريخى و مذهبى

 حدود يازده قلعه تاريخى از جمله حسین خان، قصرقند ، چهل دختران ، ساربوک ،نيک شهر ، بنت ، فنوج، اسپکه، هيت ، چانف و...

 
جاذبه هاى طبيعى

آبشار روستای آبند ساربوک ،درخت مکرزن یا انجیر معابد، کهنسالترین درخت به نام "چیچک" (تمبر هندی)-سنگ نگاره ها  و نپه های دمبيگان، تپه سياهبون وجا دختران- نقاط دیدنی راسک  پیشین قصرقند هیچان و بنت

جاذبه هاى فرهنگى

مسجد قديمى عبدالقادر در مجاور قلعه نيک شهر - موزه ها

3-4صنایع دستی

 سوزن دوزى بلوچی ، سکه و آیینه دوزی ، حصير و پرده بافی ، گلیم و پتش بافی ، سیاه چادر بافی و................  ازجمله فعاليتهايى است که به طور سنتی در استان مذکور انجام می شودو نقش موثرى در اقتصاد منطقه دارد.

 

قابلیتها و توانمندیهای نیکشهر :

.
1-  استفاده بهینه از قابلیت های معدنی شهرستان خصوصاً در مناطق فنوج و لار

2-  مهار و ذخیره سازی سیلابهای منطقه به جهت تزریق آبهای زیرزمینی

3-  توسعه مکانیزه کشاورزی ، استفاده از سیستم آبیاری نوین قطره ای و احیاء اراضی قابل کشت – ایجاد و احداث سد و بندهای خاکی در جهت بالا بردن سهم مشارکت مردم

4- بهره مندی شهرستان از پتانسیلها و امتیازات منطقه آزاد به جهت همجواری با منطقه

5-ایجاد صنایع تبدیلی ، فرآوری محصولات کشاورزی خصوصاً مرکبات و خرما با توجه به اینکه بافت اجتماعی منطقه سنتی وقومی وقبیله ای می باشد در جهت ارتقاء سطح سواد و آگاهی هنوز به حد مطلوب نرسیده اند

6- ارتقاء سطح سواد و فرهنگ عمومی و تلاش در جهت محو ارزشهای منفی موجود

.
7-افزایش روند مشارکت نیروهای بومی

8-ارائه تسهیلات با کارمزد یارانه دار در جهت ایجاد اشتغال
.
9- تشویق سرمایه گذاران

اهم پروژه های عمرانی (پنج ساله) اخیر:

اهم طرحهای در دست اقدام:

.
4- جغرافياى تاريخى

تاریخچه و وجه تسمیه نامگذاری ،اماکن و آثار تاریخی،آداب و رسوم ، مشاهیر و شخصیت های تاریخی‌شهرستان نیکشهر دارای قدمت بسیار طولانی است که پیشینه تاریخی آن با ایرانشهر پیوند خودرده و تا زمان رژیم پهلوی اول نام قدیم آن (گه) به معنای گهتر و یا بهتر است و در زمان رضا شاه به نیکشهر تغییر نام یافت . در کتب تاریخی عربی بعضی تاریخ نویسان از نام های « قیقان ، حی ، گزبون ، شهرگرد ، کدوگاه»  نام برده اند که بعضی ها برگردان فارسی شده اند. علی اکبر دهخدا در فرهنگ لغت خود " گِه " را از توابع چابهار می نامد.اين شهرستان داراى آثار تاريخى وفرهنگى فراوانى ميباشد که نشانگر وجود تمدنهاى پراکنده در سطح منطقه از هزاره هاى قبل از ميلاد تا عصر حاضر است اين آثار بصورت پراکنده در بخشهاى تابعه شهرستان بچشم مى خورند . سرزمین فعلی نیکشهر  به گفته تاریخ نویسان خصوصا عطامحمد شریف 70 ساله که جزوات و اطلاعات زیادی حتی درباره تاریخ بلوچستان و بلوچها دارد ، می گویند خاک رسوبی زراعی محل از دو رودخانه " گنگ و کشیگ" است که در زمان بسیار دور حدود 10 میلیون سال پیش بستر رودخانه های مذکور بوده تا اینکه مسیر آن کاملا به بستر امروزی تغییر یافته است. نیکشهر یکی از آبادیهای اولیه ای است که پس از دوران کوچ نشینی و دامداری ایجاد گردیده است. زمین های آن بیشتر پلکانی بوده با شیب تند و به سبب داشتن آب فراوان و وجود چشمه سارها که حتی در خشکسالی بعضی بی آب نشدند ، باعث گردید مردمان اولیه در این محل سکونت دائمی اختیار کنند. به همین دلایل بود که بعدها بعنوان یکی از مراکز مهم مکران به حساب آمد که به نوعی مرکز مکران قرار گرفت.