جغرافياى شهرستان چابهار

جغرافياى عمومى شهرستان چابهار

1-جغرافياى طبيعى

1-1 موقعيت جغرافيايى :

اين شهرستان از شمال به شهرستان هاى ايرانشهر و نيکشهر از جنوب به درياى عمان از خاوربه پاکستان و از باختر به استان هاى کرمان و هرمزگان محدود است .  بندرچابهار- مرکزشهرستان-با وسعتى بالغ بر11کيلومترمربع درارتفاع7 مترازسطح دريا قرارگرفته است ودر60 درجه و37دقيقه طول شرقى و25 درجه و17دقيقه عرض شمالى قرار دارد. این بندر از لحاظ عرض جغرافیایی هم عرض بندر میامی آمریکا  است. فاصله هوائى شهرستان چابهار تا تهران 1456کيلومتر و فاصله زمينى از طريق جاده ايرانشهر -  کرمان1961 کيلومتراست. فاصله بندرچابهار تا مرکزاستان 721 کيلومتر مى باشد.

1-2وسعت :

شهرستان چابهار با مساحتى حدود 24729 کيلومتر مربع در منتهى اليه جنوب خاورى ايران در کنار آبهاى گرم عمان واقع شده وداراى 130 کیلومتر مرز خاکی  و حدود 300کيلومتر مرز آبى در درياى عمان مى باشد

1-3 تقسيمات شهرستان:

 اين شهرستان از پنج بخش مرکزی، کنارک، پلان، دشتیاری و زرآباد و سه شهر کنارک، ونگور و چابهار و الدهستان و 620 روستا تشکيل شده است.که از لحاظ آب و هوايى با توجه به وضعيت جغرافيايى شهرستان تحت تاثير جريان هاى متعددى امنند سيستم (مونسون ) ( باد هاى فصلى ) شبه قاره هند ، جبهه هاى استوايى و مرکز کم فشار و جبهه هاى غربى با منشا مديترانه اى قرار دارد .

1-4 شرايط آب وهوايى :

 شهرستان چابهار از جنوبى ترين مناطق ايران يعنى نزديکترين قسمت هاى کشور به خط استوا است .اين شهرستان به دليل قرار گرفتن در کنار درياى عمان جزو نواحى ساحلى محسوب شده و داراى آب و هواى گرم و مرطوب مى باشد . در شهرستان چابهار به علت وزش باد هاى موسمى هند ( جهت باد در تابستان بيشتر از جنوب است ) گاه پيشروى مراکز کم فشار و جبهه استوايى از اقيانوس هند به درياى مکران طوفانهاى شديدى را به ويژه در اين دريا و سواحل ان سبب ميشود . همچنين وجود منطقه کم فشار تابستانى در جنوب فلات ايران وزش بادهاى شمال غربى را در بعد از ظهر ها باعث مى شود باد هاى محلى شهرستان چابهار عبارتند از :

1، گوات شمال 2، گوات گاهر 3، گوريچ 4، براتى 5، کوش 6، واکاتى 7، سهلى 8، چليم    .

متوسط دماى حداکثر (درخرداد ماه) طى يک دوره 7 ساله31 درجه سانتى گراد ومتوسط دماى حداقل (دردماى ماه) 19 درجه سانتى گراد ومتوسط دما درطول سال 26  درجه سانتى گرادمى باشد. حداقل رطوبت نسبى 60 درصدومتوسط رطوبت نسبى 70درصد گزارش شده است.متوسط بازندگى سالانه کمتر از 200 ميلى متر درسال است که 64درصد آن در زمستان مى بارد.

 
1- 5پوشش گياهى

 پوشش گياهى شهرستان چابهار عليرغم بارندگى کم نسبتا انبوه مى باشد و از تنوع خاصى بر خو دار است . چابهارتنها ناحيه اى از ايران است که مى توان در ان به راحتى و در شرايط طبيعى همانند جزاير سوماترا کائوچو و به مانند سرزمين هند درختان موز ، خربزه درختى (پاپايا ) انبه ،انجير هندى و بسيارى از گياهان گرمسيرى را به عمل آورد . به طور کلى در کنار مسيلها ، رود ها و دامنه ارتفاعات به علت وجودرطوبت بيشتر و درجه حرارت کمتر جنگلها و نباتات طبيعى متنوع و متراکم ترى وجود دارد . در کنار رودخانه هاى اين ناحيه علاوه بر چند گونه گز ، درختچه هاى کوچکى از خانواده نخل به نام داز وجود دارد که نفش اکولوژيک مهمى را در جلو گيرى از سرعت سيلاب ها تغذيه جانوران و اقتصاد محل بر عهده دارد . علاوه بر گونه هاى فوق درختچه هاى ديگرى مانند اشوارک و خر زهره در کنار رود خانه ها به فراوانى ميرويند .در ناحيه ساحلى خليج گواتر به ويژه درخور باهو و در نزديکى محلى که رود خانه باهو کلات به درياى مکران (درياى عمان ) ميريزد جنگل مانگرو بسيار زيبا و قابل توجهى از گونه حرا وجود دارد . مهمترين پوشش گياهى شهرستان چابهار که نوع غالب و مشخص گياهان اين ناحيه را تشکيل مى دهند عبارتند از : زيتون، توچ، کرچک، کنار ، کهور ، خرما،کتانى، بيدام، لول ،استبرق (کرک ) انجير معابد ، چش ،

1-6پوشش جانورى

 وجود پرندگانى چون فلامينگو و پليکان زيبايى وصف نا پذيرى به سواحل درياى چابهار ميدهد علاوه بر اين صيد و صيادى انواع ابزيان و صدور انها به خارج از کشور نقش موثرى در اقتصاد ملى دارد . ماهيان خوراکى : حلوا ، سفيد ، قبا ، هامور ، ساردين ، شير ماهى ، سارم ، سر خو ، سنگر ، شوريده و...

 ماهيان غير خوراکى : ماهى مرکب و نيمه ، اره ماهى ، سفره ماهى و ... که داراى ارزش صنعتى مى باشد و در صنايع توليد پودر ماهى از انها استفاده مى شود .  سخت پوستان:  شاه ميگو ، ميگو ، خرچنگ ، صدف،  ستاره دريايى و ....

1-7 منابع آبى

ابهاى سطحى : رود خانه با هوکلات ، رود خانه کاجو ، رود خانه بى چند ، رودخانه نيکشهر ، رود خانه بنت و رايچ ، رود خانه نسپران ، رودخانه سورک ، رودخانه ساريچ  .

 ابهاى زير زمينى : پير سهراب ، کهير ، نگور ، دار تيس ، تيس کوپان ، هوتک  .

 

2- جغرافياى انسانى

2-1جمعيت 

جمعيت شهرستان چابهار 230000 نفر است

2-2 دين و مذهب و نژاد

بيشتر مردم چابهار، بلوچ و اهل سنت  و از نژاد اريايى هستند

2-3 پوشاک

 مردان بلوچ لباسى ساده و بلند به همراه دستارى که عموما سفيد است برتن دارند رنگ لباس بلوچ هاى حوزه مکران و شهرستان چابهار نسبت به بلوچ هاى منطقه سرحد ( شمال استان )  روشن تر مى باشد .پوشاک زنان و دختران از زيبايى خاصى بر خوردار است در دوخت و تزئين لباس هاى زنانه از هنر منحصر به فرد سوزن دوزى و پريوار دوزى بلوچ استفاده مى شود که هنر سوزن دوزى روى پيش بند ، سر آستين ، جيب بلند در جلو و همچنين حاشيه پايين لباس و شلوار خود نمايى مى کند . دستار زنان بلوچ رو سرى  مستطيل شکلى است که توسط هنر بلوچى و پريوار دوزى تزيين مى شود و انچه زيبايى البسه زنان بلوچ را کامل مى کند زيور آلاتى از طلا و جواهر است که ساخت انها نيز يکى از هنر هاى سنتى و اصيل منطقه است

 

2-4 اعياد و جشن ها

 در اين منطقه عيد ها و جشن هاى عمومى در اعياد مذهبى و ملى خلاصه مى شود بلوچ ها به اعياد مذهبى بيشتر از ساير اعياد اهميت مى دهند  انها عيد قربان و عيد فطر را به ويژه بسيار با شکوه برگزار مى کنند و به مدت 3روز به ديد و بازديد هم رفته و در جشن و سرور به سر مى برند

.
2-5 اهم اعتقادات مردم منطقه

آنان معتقدند چشمه هاى آبى در بلوچستان وجود دارد که مى توان به وسيله آنها فرد گناهکار از بى گناه را تشخيص داد. آنان به جن اعتقاد بسيارى دارند و بيمارى هايى چون جنون، ديوانگى و اعصاب و روان را نتيجه حلول جن در تن بيمار مى دانند و روزهاى زوج را ميمون و مبارک و سه شنبه ها نحس ترين روز هفته برايشان محسوب مى شود.

2-6 غذا ها و نان هاى محلى

 غذا ها : بتو ماش ، شودوده ، بتو هوارى ، ماشينگ ، پاکگين ماهيک ، کورک ، گلو هک ، ناروش ، کيش ، دلگ ، در گويش محلى به نان نگن گفته مى شود و شامل انواع ذيل است :

 1،تينى  :نان هاى که بر روى صفحه فلزى (تابه آهنى )پخته مى شوند و عبارتند از :

تين موشى ، تينى رو غنى ، دک ،سى سرک ،ست پورى ، رتى

 2،گجرى سنت يا نان تنورى : حميرى ، جويه نان ، تاپگى ،

 3، نان مخصوص عشاير : پناريک ، پورانى

 4، نان ذرت : شلو ، رحتو ، شلو ، تيموش ، بکد

2-7 آلات موسيقى

 1، سرور يا قيچک 2، رباب از سازهاى مضرابى است . 3، تمبورگ يا سه تار 4،سورنا : در مراسم عروسى همراهى دهل مى باشد . 5، دهل بزرگ  6، تمبرک : دهل کوچکترى است که کنار دهل بزرگ سورنا را همراهى مى کند . 7، دهلک : دهل دو طرفه کوچک و بلندى است 8، دهل بزرگ ليوا : دهل رحمانى بزرگ و حجيمى است که تنها در مراسم رقص ليوا از ان استفاده مى شود . 9، دهل مگرمان : طبل بلند يک طرفه است در قديم براى خبر رسانى استفاده مى شد 10، نل : قلم ، نى 11، سما يا دف 12، بينجو

 

3- جغرافياى اقتصادى

 بر اساس مطالعات صورت گرفته اقتصاد عمده چابهار مبتنى بر صيادى ، صنايع دستی ، بازرگانى و خدمات توريستى است که در ذيل به آنها اشاره خواهد شد:

3-1 صنعت توريسم

 بندر چابهار اگرچه در نگاه اول، ناحیه ای فاقد امکانات گردشگری به چشم می آید، اما اکوتوریسم طبیعی این جزیره و همچنین پیشینه تاریخی آن، از جاذبه هایی است که چشم هر بیننده را خیره          می کند. در ذيل سعى گرديده برخى از جاذبه هاى اين شهر عنوان گردد:

3-1-1جاذبه هاى تاريخى و مذهبى

 مقبره سيد غلام رسول

آرامگاه سيد محمد مشهور به سيد غلامرسول که همواره زيارتگاه مسلمانان هند ومردم اين منطقه بوده است ، در حاشيه ضلع شرقى خليج چابهار قرار دارد که قدمت ان به سال 465 هجرى قمرى مى رسد . آرامگاه در ضلع غربى حياط بر روى صفحه اى به ارتفاع يک  متر بنا شده است . احتمالا نماى دور تا دور داخل آرامگاه داراى نقاشى هايى بوده است با توجه به پلان نما مى توان گفت که اين آرامگاه در عهد سلجوقى بر پا شده و در دوره صفوى نيز طرح هاى نقاشى بر روى ديوار ها افزوده شده است در نماى خارجى مقبره و چهار گوشه زيارتگاه چهار مناره کوتاه قرار دارد و نيم دايره هاى از گچ به رنگ سفيد بين اين مناره ها را پر مى کند گنبد از داخل نيز نوارى از تزئينات هندسى و گياهى است . که با رنگ هاى زرد ،قرمز ، ابى وسفيد به صورت گل و گياه و ستاره ديده مى شود . بالاى چهار طاقى بنا ، چهار نور گير قرار دارد که قسمتى از نور داخل مقبره را تامين مى کند ورودى آرامگاه در ضلع غربى و محراب ان در ضلع جنوبى قرار گرفته . در ضلع غربى طاق نمايى با تزئينات مقرنس ديده مى شود که داخل ان عبارت ( لا اله الا ا....) ( يا محمد ) ( يا على ) را بر روى نقش گل ها طرح اندازى کرده است در نماى ضلع شمالى ، روبه روى محراب نيز طاق نما هايى با تزئينات مقرنس ديده مى شود که محل نذر و روشن کردن شمع است .

 
قدم گاه خضر

 بخش مرکزى ،در جنوب باخترى چابهار در محلى به نام سپوزه واقع گرديده است خواجه خضر از مشايخ مورد احترام بلوچها مى باشد او مقبره اى ندارد زيرا مردم بر اين باورند که خضر زنده و پاسدار لنج ها و قايق هايشان است . در گذشته مراسم خاصى در اين قدمگاه برگزار مى شد  ، مردم قربانى ، خرما و يا حلوا به مکان مورد نظر مى آوردند و ميان افراد تقسيم مى کردند  .

قلعه پرتغالیها

 این قلعه در فراز تپهای مشرف بر جاده چابهار - تیس و در 6 کیلومتری شهر چابهار واقع شده است ..قلعه به ابعاد 59×34متر ساخته شده و مصالح به کار گرفته در ان آجر ، سنگ، گچ وساروج است.در ورودی درقسمت شرق واقع شده است .قلعه دارای هشتی بزرگ با اتاقهای بسیار و ایوان اختصاصی ، طاق ضربى ،آب انبار ،برج دیدبانی، چاه آب و..می باشد.آثار 2 برج دیدبانی بر بالای قسمت شاه نشین دیده می شود که 2 برج بصورت یک اتاق ایوان دار بر روی حجمی مکعب شکل پی سازی شده است . این برج به ارتفاع تقريبى 15 متر احتمالا علاوه بر دیدبانی به صورت چراغ دریایی مورد استفاده بوده است.. اين قلعه به دليل پيشينه تاريخى، فرهنگى و سياسى اش در دوران هاى مختلف تاريخى کشور مورد توجه بوده است. پرتغالى ها در زمان استقرارشان در بندر چابهار آن را بنا نهاده و بعدها در دوران قاجاريه مورد بازسازى قرار گرفت. برخى معتقدند قدمت تپه اى که اين قلعه بر فراز آن بنا نهاده شده به دوران ماقبل تاريخ باز مى گردد که اثبات اين فرضيه، گواه حضور فرهنگ هاى صيادى هزاره سوم پيش از ميلاد در اين منطقه است.

محوطه باستانى «دمبکو»

اين ناحيه  در 90 کيلومترى شمال چابهار جاخوش کرده و در بخش دشتيارى، 5/2 کيلومترى آن طرف تر از شمال روستاى بلور مچى، در ناحيه باهوکلات قرار گرفته و دامنه خاورى اش از تدفين اجساد در اتاقک هاى سنگ چين درست شده است. گورهايى که اتاقک هاى سنگ چين آن، در ارتفاعات طبيعى و بدون استفاده از ملات بنايى شکل گرفته و تاريخ آن به دوره «پارتى ها»  اولين اقوامى که در ايران سکونت گزيدند رقم زده شده است.

از ديگر جاذبه هاى فرهنگى، تاريخى اين شهر ميتوان به ديوارهاى شهباز بند، مسجد تيس ، مقبره سنگى روستاى تيس اشاره نمود .

3-1-2 جاذبه هاى طبيعى

غارهاى بان مسيتى  

در بخش مرکزى 9 کيلو مترى شمال غربى چابهار روستاى تيس در دامنه کوه شهباز بند ،يک غار طبيعى و دو غار مصنوعى در کنار هم قرار دارند از اين مجموعه غارها در محل به نام بان مسيتى ياد مى کنند . غار اول طبيعى تا حدودى نيم دايره است و با استفاده از روش تراشکارى داخل غار و دهانه ان توسعه پيدا کرده است يک غار مصنوعى مت راست غار طبيعى به فاصله هفت قدم قرار دارد که آثار تراش به خوبى در آن آشکار است دهانه ان هشتاد سانتى متر ارتفاع دارد و سقف ان کوتاه است و اکنون به علت خرابى يک آدم متوسط به زحمت در ان بطور خميده مى تواند بايستد  اين غار در انتها مسدود است و احتمال دارد حفره ها يا روزنه هاى طبيعى يا مصنوعى در قسمت انهناى خلفى کوه اين غار را به غار سوم وصل کرده باشد و يا به چاه هاى زير زمينى که محلى براى دفن اجساد در معابد قديمى است برساند ظاهرا اين غار ها جزو يک واحد تاسيساتى ساختمانى بوده و به منزله حجره ها و توقفگاهها ، معبد يا پرستش گاهى بوده است . از سطح زمين تا ورود به دهانه غار ،پلکانى وجود داشته است که آثار ان باقى است .

 
کوه هاى منياتورى ، تپه هاى مريخى

اين کوه ها يکى از پديده هاى ژئو مور فو لوژى منطقه است که در هيچ کجاى ايران به چشم نمى خورد اين کوهها که در امتداد ساحل از منطقه کچو تا نزديکى خليج گواتر به سمت مشرق کشيده شده چشم اندازى سحر انگيز و بديع آفريده است .

اکو سيستم جنگل هاى دريايى

 با نزديک شدن به سواحل دريا ى جنوب ، مانند بسيارى از مناطق ديگر انچه نظر هر بيننده اى را به خود جلب  مى کند نوعى فورمو لاسيون گياهى است که به صوت نيمه شناور بين ساحل و دريا کشيده شده است اين درختزار هاى دريايى را در نوار باريکى از پناهگاه هاى ساحلى بين کمترين و بيشترين حد ا اب دريا که با تغييرات جزرو مدى در سواحل مناطق گرم و حاره هاى در ميان خورها لانگونها و زواياى مناسب در مصب رودخانه ها مى توان ديد . اين جنگل هاى غرق آبى با موقعيت ويژه خود به جنگل هاى جزر و مدى يا جنگلهاى باتلاقى نيز موسوم هستند نام عمومى ديگر انها جنگلهاى مانگرو است . در هنگام مد تنها تاج درختها بالاتر از سطح آب شور دريا ديده مى شود و بقيه اندام هاى درختان در زير آب از ديده پنهان است و فقط در زمان جزر دريا مى توان قسمت هاى زير تاج ، ساقه و ريشه هاى تنفسى اين درختان را مشاهده کرد . اين جنگلها به نام درختزار هاى ساحلى ، جنگلهاى جزرو مدى و جنگلهاى هميشه سبز ساحلى نيز توصيف کرد جنگلهاى حراى ايران در نوار ساحلى خليج فارس و درياى عمان آخرين حد پراکنش جنگلهاى مانگرو در جنوب غربى آسيا بشمار ميروند . اين جنگلها از يک يا گاهى دو گونه مانگروتشکيل شده و فراوان ترين گونه حرا باشد . جنگلهاى حراى استان سيستان و بلوچستان در خليج گواتر با وسعت 200 هکتار در منتهى اليه جنوب شرق کشور در محدوده سياسى شهرستان چابهار و در فاصله 150 کيلو مترى شرق چابهار قرار دارد . اين مکان زيبا همراه باخور باهو به عنوان بيستمين تالاب بين المللى کشور در فهرست کنوانسيون رامسر به ثبت رسيده است . حرا درختچه ای است که در مرداب های نواحی گرم کرانه های عربستان، مصر و جنوب ایران می روید. از مشخصات بارز این درختچه، این است که روی درخت مادر رشد اولیه را طی کرده و سپس نهال جوان از درخت مادر جدا شده و به مرداب می افتد. برگ های حرا با دوام است و ظاهر بیضوی شکل و منتهی به یک خامه باریک دارد و تنها قسمت مورد استفاده آن، پوست شاخه است.

  هر چند جنگل هاى حرا توده خالص و يکدستى هستند و هيچ گونه تنوع گياهى در انها مشاهده نمى شود ولى در مقابل از تنوع جانورى بسيار بالايى برخوردارند و اين تنوع قبل از هر چيز به خاطر موقعيت گذر گاهى يا اکو تونى انهاست اين جنگلها حد مشترک دريا وخشکى است وحفاظت از انها در همه دنيا به عنوا ن  زيستگاهها با ارزش و حساس بويژه از منظر گردشگرى مورد تاکيد قرار گرفته است .جنگلهاى مانگرو حاصل خيز بوده و از نظر تنوع زيستى يکى از کانون هاى مهم به شمار مى روندبرخى از مهمترين کارکرد هاى اين جنگلها عبارتند از : حفاظت از آب سنگهاى مرجانى و تامين زيستگاه آبزيان ، پرندگان و ديگر جانوران ، همچنين اين اکو سيستم را عامل تعيين کننده در پايدارى سواحل در مقابل فرسايش امواج سهمگين دريا مى دانند .

انجير معابد(لورلول)

يکى از درختان بزرگى که در نوار ساحلى چابهار مى رويد انجير معابد(لورلول) و به زبان محلى ها کرگ است که در تمام اعضاى آن شيره سفيد رنگى جريان دارد و از درختان تيره کائوچويى به شمار مى آيد. تاج اين درخت بزرگ و پهن و از انشعاب هاى آن ريشه هاى نا بجا مى رويد. پوست درخت صاف و خاکسترى، برگ هايش بيضى شکل، ساده و درشت است. ميوه هايش نارنجى رنگ و به درشتى فندق و قابل خوردن است. اين درختان داراى قدمتى بالاى صد سال هستند و اکثراً در نزديکى زيارتگاه ها قرار دارند. در حال حاضر در روستاهاى رمين، تيس کوپان، ماشى، ليپار، کوپان سر و. .. از اين درخت ها وجود دارد.

 
سواحل دريا ى عمان

 درجنوب شهرچابهار به دلیل موقعیت منحصر به فرد آن که تنها بندر اقیانوسی کشوراست منطقه ای وجود دارد که به ساحل صخره ای (دریای بزرگ) معروف است منظره برخورد موج و صخره و ارتفاع آب که گاه تا پنج مترمی رسد پس از برخورد با صخره های بلند اوج می گیرد انواع خرچنگها و لاک پشتهایی که در روی صخره ها همبازی موج اقیانوس و جدال موج وصخره اند و نسیم روح بخشی که در موج می پیچید و همه وهمه جلوه های نابی از طبیعت شاعرانه را به تصویر می کشند که هر بیننده ای را با شعر و ترانه پیوند می دهد. با پیشروی آب دریا فرسایش رسوبی سواحل دریای عمان به ویژه قسمتهای جنوبی شهرستان چابهار از چشم انداز بدیعی برخورداراست که به عنوان یکی از دیدنی ترین سواحل جنوبی ایران مانند آکواریوم طبیعی با انواع ماهی است این چشم اندازخارق العاده از چابهار تا گواتر امتداد دارد.

 
تالاب لیپار

 در 15 کیلومتری شهر چابهار و در مسیر جاده ساحلی چابهار - گواترودر تنگه ای صخره ای مشرف به دره های  سبز و زیبا، آبگیری به طول 13 کیلومتر ایجاد شده که آبهای سرگردان اطراف را در خود جمع کرده است در این ابگیر گونه های مختلف بوته ها و درختچه های گز و چش با چشم اندازهای زیبا دیده می شود. وجود پرندگانی چون لک لک ، چنگر، فلامینگو، طاووسک ، عقاب دشتی و خوتکا ،تیهو ، باقرقره ،حواصیل سفید و خاکستری،زیبایی آن را دوچندان کرده است.

 گل فشان ها

 درشمال غرب چابهار ، در ميان دشت کهير و تنگ و در 20 کیلومتری روستای کهیر در مسیر تنگ گالک به فاصله چند کيلومترى ۳ تپه کوچک گل فشان وجود دارد که میانگین ارتفاع آنها بین 10 تا۳۰متر است  که ۲ تاى آنها همانند تپه بوده و از چند سال پيش غيرفعال شده است و سومى شکل يک آتشفشان بوده و در حال حاضر فعال است که يک پديده منحصر به فرد طبيعى است ونظیر آن فقط در 3 نقطه دیگر جهان دیده شده است و همواره از دهانه آن هر 30 تا 36 ثانیه یک بار گل و لای سرد طوسی رنگی به همراه گاز خارج می شود..اين پدیده که به مرورزمان به یک تپه بلند تبدیل شده باپرتاب گل و متصاعد شدن گاز ازژرفای زمین نظر هر بیننده را به خود جلب می کند در اطراف آن هیچ گلی هیچ گیاهی رشد و نمو نمی کند.برخی از مردم محلی از این گل و لای برای درمان بیماری ها بویژه بیماری های پوستی استفاده می کنند.

رودخانه باهو کلات

 باهوکلات يکى از پر آب ترين رودخانه هاى استان و عامل اصلى حيات و زندگى در جنوب بلوچستان به حساب مى آيد. اين رودخانه آب هاى مناطق وسيعى از مناطق جنوبى شهرستان ايرانشهر و شهرستان چابهار را جمع آورى و به درياى عمان سرازير مى کند رودخانه باهوکلات در ۹۰ کيلومترى شرق چابهار به خليج گواتر درياى عمان سرازير مى شود. اين رودخانه بويژه به دليل زيستگاه تمساح ايرانى از نظرگردشگرى اهميت فراوانى دارد شرايط و عوامل زيست محيطى در اين رودخانه در مقايسه با ساير اکو سيستم هاى آبى از ثبات و پايدارى کمترى برخوردار است به طورى که مى توان گفت در اينجا زيستگاه آبى به نوعى با زيستگاه خاکى در هم آميخته است. درباره آبگير هاى 
کم عمق و موقت در امتداد سرتاسر رودخانه هاى اين منطقه نيز همين مطالب صادق است. در اين زيستگاه ها که گاه تا چند ماه بدون آب باقى مى ماند جانورانى که حيات آنها به آب وابسته است نيز به گونه اى حيرت انگيز خود را با شرايط محيطى وقف داده اند.

تمساح پوز کوتاه

 تمساح پوز کوتاه بر جسته ترین موجود حیات وحش چابهار محسوب می شود که به طور طبیعی و آزاد در اين منطقه زندگی می کند. بخشی از زیستگاه اصلی این تمساح که محلی ها ان را گاندو  می نامند در شهرستان چابهار و بخش دیگری درمحدوده شهرستان سرباز وایرانشهر قرار دارد.این تمساح که نادرترین انواع تمساح در جهان است در رودخانه  سرباز ، باهوکلات و راسک وباتلاق های دلگان و کلانی زندگی می کند. .  این حیوان دارای پوزه ای پهن با 19 دندان در بالا و 15 دندان در پایین است. پاها ی تمساح کوتاه و دارای 5 انگشت با ناخن های بلند است.  رنگ آن زیتونی مایل به قهوه ای است. بزرگترین آنها به 5 متر طول هم رسیده است اما به طور نرمال طولی حدود 2 متر دارند و قوی ترین عضو آن دمش است. به گفته کارشناسان این تمساح بازمانده تمساح های مربوط به دوره مزوزوئیک یعنی حدود 225 الی 265 میلیون سال قبل است.که در طی 65 میلیون سال گذشته هیچ تغییری در ظاهر نداشته است . اين حيوان بسیار کمرو و ترسو بوده در عین حال بسیار زیرک هستند . معمولا شبها به شکار می روند. غذای اصلی آنها پرندگان و پستانداران حول رودخانه می باشند ولی سابقه حمله به انسانها نیز وجود دارد

بريس، دروازه يى روبه اقيانوس

 در ۶۰ کيلومترى شرق چابهار، در پس کوههاى مخروطى که گويى تکه يى از زمين شهاب خورده کره ماه را بر آن نهاده اند، بندرى زيبا در حاشيه ساحلى شمالى درياى عمان روبه اقيانوس هند واقع شده است.روستاى بريس روستایی نوساز است که اهالی آن از سال 60 به بعد از محل بریس قدیم به آنجا مهاجرت کردند وبه دلیل موقعیت استراژیک بریس وقرار گرفتن در ساحل دریای عمان وداشتن بندر صیادی واسکله مردم بیشتر روستاهای اطراف به بریس نقل مکان کرده اند روز به روز روستای بریس در حال گسترش می باشد وبا اجرای طرح هادی بریس تقریبا حالت یک شهر را دارد و يکى از بزر گترين روستاهاى استان مى باشد که اخيراً به بندر صيادى تبديل شده است. ارتفاع بريس از سطح دريا ۱۰ متر و حداقل عمق آب در خور ۴ متر است.

به لحاظ آخرين تقسيمات کشورى، بريس در دهستان نگور از بخش دشتيارى شهرستان چابهار واقع و فاصله آن ازمرکز بخش «نگور» ۴۴ کيلومتر و از مرکز شهرستان ( چابهار ) 65 کیلومتر است. بندر بريس عمدتاً روى تشکيلات لايه هاى ماسه سنگى متراکم تا نيمه متراکم صدفدار دوران سوم زمين شناسى قرار گرفته که بيرون زدگيهاى آن در محدوده سطوح صخره يى مشرف به ساحل جنوبى قابل رؤيت است.

حداکثر دما در تيرماه ۳۶‎/۲ و حداقل آن ۱۶ درجه سانتيگراد در بهمن ماه است. ميزان بارندگى در بريس بسيار کم است و در صورت بارندگى تالاب عظيمى درحد فاصل کوههاى مشرف به بريس و نوار ساحلى شکل مى گيرد که يکى از زيباترين جلوه هاى مناظر طبيعى را به وجود مى آورد که مى تواند در جذب توريست نقش بسزايى ايفا کند.در امتداد ساحل درياى عمان، قبل از رسيدن به بندر بريس فعلى، به چند خانه متروکه برخورد مى کنيم. آنجا نيز روزگارى مأمن صيادان و بوميان بريس بوده است. حدود صد سال پيش بريس داراى ۳۵ باب خانه و قريب به ۳۰ شناور بوده است. در اينجا نيز مسجد مانند هر روستاى ديگرى جزو اولين بناهاى قوم بلوچ است. قسمت عمده بلوچهاى بريس را «ميدها» تشکيل مى دهند. ميدها ماهيگيران و لنج داران و ملوانانى هستند که از وضع مالى نسبتاً خوبى برخوردارند. جمعيت بومى و ساکن بريس، حدود ۲۷۵۰ نفر است که اين رقم باتوجه به مهاجرت نيروى کار از اطراف بريس درنوسان است.

صيد و صيادى در بریس

با شروع توفانهاى استوايى که از حدود ۱۵ خردادماه آغاز و تا آخر مردادماه ادامه مى يابد، شناورهاى کوچک از رفتن به دريا پرهيز مى کنند و يا خط سير خود را به سمت جاسک و تنگه هرمز تغيير خواهند داد. سرعت اين توفانها گاه تا ۵۵ نات نيز گزارش شده است. تعداد صيادان منطقه ۱۵۶۰ نفر است.مقدار استحصال آبزيان در بندر بريس براساس آمار سال ۱۳۷۹ ، ۲۸۷۱ تن برآورده شده است. عمده ماهيان درياى عمان را ماهى حلواى سفيد و سياه، سنگسر قباد، هوور، شير، شوريده و سرخو تشکيل مى دهند. همچنين در سال ۱۳۷۹ در منطقه بريس، ۱۱۱۲۴۶ کيلوگرم کوسه ماهى صيد شد. انتهاى باله دمى کوسه ماهى بعد از صيد، قطع شده و به وسيله پمپاژ، خون کوسه خارج شده و آنگاه آن را نمک سود کرده به بازارهاى پاکستان ارسال مى کنند. قيمت هر کيلو گوشت کوسه در بازارهاى پاکستان ۶۰ روپيه است که با برنامه ريزى صحيح در بهره بردارى مناسب در صيد اين گروه از ماهيان و صدور آن به کشورهاى همسايه و آسياى دور، سهم بسزايى در درآمد ارزى خواهد داشت. از ديگر آبزيان ذيقيمت که در آبهاى شور در سواحل صخره يى درياى عمان و من جمله بريس وجود دارد، سخت پوست زيبايى به نام شاه ميگو يا «لابستر» است که ارزش غذايى بالايى داشته و عمدتاً صادر مى شود.بريس با وجود ۱۳ هزار هکتار اراضى مستعد پرورش ميگو، بزودى شاهد واگذارى و شروع عمليات اجرايى ساخت و ساز استخرهاى پرورش ميگو خواهد بود. استقبال از مرحله اول واگذارى اراضى مستعد بريس فراتر از حدانتظار بوده و از مرز هشتصد تقاضا گذشته است و در ميان آنها نام چند چهره اقتصادى و بنياد خصوصى نيز ديده مى شود.

بخش اول اين طرح با سطح ۶۰۰۰ هکتار قادر خواهد بود حدود ۳۰۰۰ نفر را به صورت مستقيم فعال کند. توليد ميانگين ۱۲۰۰۰ تن ميگو در هر دوره پرورشى در اين مجتمع پرورشى زمينه بسيار مساعدى را براى صدور کالاهاى غيرنفتى و تحصيل ارز فراهم مى کند.از مهمترين قابليت هاى خدادادى بريس، مناظر بديع و اسکله منحصر به فرد آن است که مى تواند نقش بسزايى در جذب گردشگران فرهنگ و طبيعت و گسترش اکوتوريسم و اگروتوريسم (گردشگرى روستاهاى شگفت) داشته باشد. اين مهم منوط به تأمين امنيت، تزريق امکانات و بهادادن به تحقيقات و استفاده از کارشناسان خبره اين کار است که خود مقوله ديگرى مى طلبد. امکانات ومراکز خدماتی که در بریس وجود دارد به طور خلاصه ذکر می گردد /

 الف -طرح هادی روستا توسط جهاد سازندگی وقت اجرا شده که بصورت نیمه تمام می باشد به طوری که تنها یک سوم روستا را تحت پوشش قرار داده از 4250متر معابر موجود تنها 1880متر معابر بهسازی وآسفالت گردیده است .

ب -بریس دارای یک مرکز خدمات درمانی ویک خانه بهداشت می باشد

 ج - بریس دارای دانش آموز در مقطع تحصیلی دبستان دخترانه وپسرانه ومدرسه راهنمایی دخترانه وپسرانه ودبیرستان پسرانه می باشد .که در سال تحصیلی گذشته 200 نفر در دبستان ابتدایی پسرانه 150 نفر در دبستان ابتدایی دخترانه 200 نفر در مدرسه راهنمایی پسرانه و23 نفر در مدرسه راهنمایی دخترانه و 75 نفر در دبیرستان پسرانه مشغول تحصیل بوده اند

د - بریس دارای یک مرکز مخابرات 512 شماره ایی می باشد که در حال افزایش آن به 1000 شماره ایی می باشند

ذ - در بریس بانکهای ملی وصادرات شعبه دارند

ر - در بریس چهار شرکت تعاونی خدمات صیادی ویک شرکت تعاونی روستایی وجود دارد

ز - در بریس یک شهرک صنعتی وجود دارد که در آن 3 سرد خانه 2 یخسازی ویک کارخانه تن ماهی وجود دارد

س - در بریس جایگاه اختصاصی پخش فراورده های نفتی وجود دارد

ش - در بریس یک دستگاه نانوایی پخت نان حجیم وجود دارد

ص - در بریس تقریبا 250 باب مغازه وجود دارد که به کار خوار بار فروشی، فروش لوازم دریایی ، خیاطی ، آرایشگری ، مکانیکی ، تعویض روغن .... مشغول می باشند.

گُواتر، فانوسى در منتهى اليه جنوب شرقى

درمنتهى اليه جنوب شرقى ايران  يا به عبارتى درآخرين نقطه مرزى، آنجا که شهرستان چابهاربه خط تماس با مرز پاکستان مى رسد، بندرى کوچک و قديمى به نام«گواتر»، قرار گرفته که مردان و زنان آن بلوچ بوده و ارتباط خويشى با همنوعان خود در گوادر پاکستان دارند. مذهب بوميان گواتر ، سنى حنفى است که نسبت به اعتقادات مذهبى و قومى خويش پايبندى ويژه دارند. در گواتر خانه ى‌زيبا حاج دوست محمد خواسته» کدخداى گواتر که به سبک معمارى پاکستانى ساخته شده ، قبرستان متروکه گواتر و باند فرودگاه قديمى انگليسى ها بسيار قابل توجه است . گواترچندصباحى است که براى سرمايه گذاران کشورمان نامى آشنا گشته و به عنوان نگين انگشترى چابهار مطرح گرديده است .علت اين توجه نيز آغاز طرح ملى پرورش ميگوى غرب باهوکلات است  که تصور مى شود درصورت پايان يافتن طرح ۴۰۰۰هکتارى پرورش ميگو، سالانه ۷هزارتن ميگو به ارزش ۵۰ميليون دلار توليد و ۴هزارفرصت شغلى ايجاد گردد.نکته ديگرنگاه اقتصادى به جذابيت هاى گردشگرى در گواتر است. وجود جنگلهاى مانگرو (حرا) درکنار خليج گواتر و پرندگان مهاجر، زيبايى خاصى به اين منطقه بخشيده و درنقطه تلاقى رودخانه باهوکلات به رودخانه سرباز، يکى از گونه هاى نادر تمساح جهان معروف به تمساح پوزه کوتاه (گاندو) زيست مى کند که تعدادآنها ۲رقمى است وهمين امر، اهميت حفاظت آنها و توجه دقيق تر را بيشتر مى نمايد.

بندرکنارک،

بندرکنارک شهرى ساحلى مجاور چابهار است که آلاچيق هاى زيبا و سينماى روبازش تفرجگاه مردمان بومى و توريست هاست اين بندردر امر صيادى بسيارفعال است..

از ديگر جاذبه هاى طبيعى چابهار ميتوان به  کوههاى مينياتورى ،چاه باستانى پلان، قلعه نوشيروان، قصر قند، تپه جادختران.درخت کهن سال مکرزن در تیس کوپان و جزيره معروف به شيطان اشاره نمود.

 

3-1-3جاذبه هاى فرهنگى

ساختمان قديمى تلگرافخانه چابهار

 اين ساختمان در بافت جنوبى شهر چابهار در حاشيه شرقى خيابان مولوى روبروى مهمان سراى کشتيرانى واقع  شده است بنا در اواخر حکومت قاجاريه توسط پرتغالى ها احداث گرديده و داراى مالکيت دولتى است . اين بنا از قديمى ترين ساختمان هاى سنگى موجود در شهر چابهار است با توجه به کتيبه سنگى موجود در قسمت جلوى اختمان ساخت ان به سال 1869 ميلادى برابر با 1248 هجرى شمسى در زمان نفوذ پرتغالى ها بر مى گردد ساختمان با هدف تلگراف خانه احداث شده و به اين نام معروف بوده است با گذشت زمان اداره پست در ان استقرار افته است . اين بنا داراى معمارى مختص مناطق گرمسيرى يعنى همان وجود رواق هاى هلالى دور تا دور است . استفاده از سنگ هاى رسوبى ماسه اى ساحلى در اندازه هاى مختلف از ويژگى هاى ديگر اين بنا است .

3-2 صنايع دستى

 سوزن دوزى ، سکه دوزى ( سامان ) ، حصير بافى ، ساخت ابزار و الات موسيقى و صنايع دستى دريايى و................  ازجمله فعاليتهايى است که به طور سنتی در استان مذکور عمدتا توسط زنان انجام می شودو نقش موثرى در اقتصاد منطقه دارد.

3-3صيادى

 يکى ديگر از زيربناهاى اقتصادچابهار ماهيگيرى است. در چابهار چند اسکله صيادى وجود دارد که ۳ اسکله صيادى تيس، رمين و بريس از بقيه ديدنى تر هستند. اسکله تيس در داخل محوطه منطقه آزاد و رمين در ۱۰ کيلومترى و بريس در ۶۰ کيلومترى چابهار قرار دارد. تماشاى لنج ها و قايق هاى ماهيگيرى و صيادان دريا دل که در حال صيد ماهى هاى گوناگون  مانند  ماهى شير، شوريده، حلوا و سنگسر و شاه ميگوها، محصولات دريايى منحصر به فرد منطقه هستند ديدنى و خاطره انگيزاست.درحال حاضر حدود 60 درصد از ماهى تن کشور در اين منطقه توليد مى‌شود که اين مقدار قابل افزايش است.»دربندر چابهار به دليل وجود آب و هواى معتدل، هرساله دو مرتبه ميگودر آن پرورش داده مى‌شود. .شاه ميگو در طول فصل محدود صيد (يک تا دو ماه درسال ) سالانه بين ۲۰تا ۳۵ تن (درگواتر)صيد مى شود که ارزش صادراتى اين آبزى به صورت دم عمل آورى شده و منجمد کيلو ۲۲ تا ۳۰دلار بوده و صادرات به روش زنده به ازاى هرکيلو از ۳۵ تا ۵۰ دلار ارزآورى دارد

3-4بازرگانى

منطقه چابهار يکى از مناطق آزاد تجارى ايران است که بوسيله شبکه حمل ونقل زمينى وهوايى ازشمال به کشورهاى آسيايى ميانه وافغانستان،ازشرق به پاکستان وازجنوب به اقيانوس هند اتصال مى يابد.  دسترسى مستقيم به آبهاى آزاد وقرارداشتن درخارج ازخليج فارس وهمينطور عدم آسيب پذيرى در مواقع بروز بحران، موقعيت استراتژيکى رابراى ايجاد يک کريدور ارتباطى بين کشورهاى آسيابى ميانه و ساير کشور هاى جهان فراهم آورده است.براساس پيش بينى محققان سازمان ملل در زمينه حمل ونقل بين المللى ،حدود نيمى از حمل ونقل جهان ميان خاور دور با ساير نقاط دنيا انجام مى شود. ازمجموع 3 کريدور حمل ونقل جهانى که کارشناسان سازمان ملل براى اين امر پيش بينى کرده اند،2 کريدور ازايران مى گذرد وچابهار نقطه عبور جنوبى ترين کريدور شرقى – غربى جهان خواهد بود. اين کريدور از «دروازه ابريشم» درچين آغاز مى شود وقلب اقتصاد اين کشور يعنى استان کانتون راتغذيه کرده و به سرزمين آسياى جنوب شرقى مى پيوندد و پس ازطى اين مسير وارد هندوستان شده و با پوشش مهمترين شهرهاى اين ناحيه مانند کلکته، ناکپور، جايپور، حصيرآباد، کراچيوبن قاسم به‘‘چابهار‘‘مى رسد.به بيان ديگر چابهار درحقيقت يکى ازچهار راه هاى کريدور جنوبى تجارت جهانى نيز تلقى مى شود. چهار راهى که دو کريدور ديگر،يعنى دوشاخه ((راه آهن سريع السير بين المللى ابريشم)) رابه جنوب پيوند ميدهد.

در اين منطقه، هم اکنون به دليل دسترسی به آبهای جنوبى ايران و موقعيت خاص منطقه، بازرگانی مهمترين فعاليت اقتصادی رايج شده است. مرکبات، زيتون، موز، انبه، خرما، نيشکر، صنايع دستی، ماهی و کالای خارجی از صادرات اين منطقه به شمار می رود. چابهار مهم ترين بندر بازرگانی کرانه بلوچستان محسوب می شود و به واسطه مرکزيت داشتن و نظر به اینکه یک منطقه آزاد تجاری و صنعتی است؛ محل ورود اجناس خارجی از نقاط مختلف است.بندر چابهار داراى ۲ اسکله بزرگ شهيد کلانترى و شهيد بهشتى ظرفيت تخليه و بارگيرى ۱۵ تا ۲۰هزار تن کالارا دارد.

عمليات اجرايى بندر شهيد کلانترى که يکى از دو بندر مهم چابهار ميباشد، از سال 62 بطور جدى آغاز و باتکميل 4 پست اسکله فلزى در سال 62 عملاً به بهره بردارى رسيد و بندر شهيدبهشتى نيز به عنوان دومين بندر مهم چابهار در سال 61 با توجه به شرايط خاص حاکم بر خليج فارس ( جنگ تحميلى عراق بر عليه ايران ) و با تاکيد دولت بر لزوم داشتن بندر در خارج از تنگه هرمز و خليج فارس احداث گرديد . شايان ذکر است که اين بندر در زمان جنگ تحميلى به دليل واقع شدن در کرانه درياى عمان و دورى از مرکز بحران نقش مهمى در صادرات ايفاد نمود . بنادر جنوبى استان سيستان و بلوچستان به دليل استقرار بر کرانه درياى عمان و اقيانوس هند از ديرباز کانون داد و ستد و آمد و شد دريائى بوده است . از زمان حضور پرتغاليها از نخستين دهه هاى قرن 16 در آبهاى جنوب تا ظهور انگليس بعنوان قدرت خليج فارس در طول جنگ جهانى اول همواره بخشى از فعاليتهاى تجارى و دريانوردى رايج در آبهاى جنوبى ايران در بنادر جنوبى استان سيستان و بلوچستان متمرکز بوده است و اولاً که در سالهاى جنگ جهانى دوم نيابت کنسول فرانسه را در بوشهر به عهده داشته است ، کشتی هاى موجود در چابهار را که در خطوط کشتيرانى فعاليت داشته اند را 119 فروند ذکر ميکند که از اين تعداد 5 فروند کشتى تجارى و 64 فروند کشتى بادبانى بوده اند هنچنين در سالهاى مزبور در بنادر گواتر ، بريس و پسابندر دفاتر پستى و گمرکى وجود داشته که حاکى از رونق فعاليتهاى تجارى و دريايى در اين بندر کوچک بوده است . وجود فعاليتهاى دريائى در بنادر جنوب استان در اواخر قرن 19 و اوايل قرن 20 نشانه اين است که بنادر مزبور در داد و ستد کالاهاى توليدى و مورد نياز بخش شرقى کشور و مبادله با بنادر پاکستان و هندوستان فعال بوده اند. خليج چابهار با بريدگى طبيعى در حاشيه درياى عمان است ، چابهار در مقايسه با ديگر مناطق ساحلى و جنوب ايران داراى موقعيت ممتازى در امر کشتيرانى و حمل نقل دريائى است . وجود آبهاى عميق در خليج وسيع شرايط مناسبى را براى پهلوگيرى کشتيهاى بزرگ در اين منطقه و ايجاد تاسيسات بندرى با هزينه مناسب و صرفه اقتصادى فراهم کرده است . چابهار به عنوان مهمترين بندر تجارى در خارج از خليج فارس از نظر سياست و استراتژيکى ملى در مواقع جنگ و بحرانهاى منطقه مجزا و نقطه اى کليدى براى تنفس اقتصادى بازرگانى خارجى کشور و ضمانتى براى گردش کار صنايع و فعاليت هاى اقتصادى آن محسوب مى شود قرار گرفتن چابهار در يک خليج موقعيت بندرى ايده آلى را براى توسعه فيزيکى آينده به آن مى دهد که بسيارى از بنادر دنيا داراى‌اين حسن نيستند .

جدول 1-1 : فاصله بنادر منطقه تا بندر چابهار ( واحد : مايل)

 

فاصله دريائى بندر چابهار با بنادر عمده جهان
جدول شماره 2-1: فاصله بندر چابهار با ساير بنادر جهان (واحد:مایل(

 

 

اسکله ها